Tíminn - 07.07.1977, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 7. jiilí 1977
15
Arnþrúður Gunnlaugs-
dóttir Reynis
F. 9. ágúst 1897
D. 25. júni 1977
i.
Hin langa stund dauöastríðs
þessarar dugmiklu og vel geröu
húsfreyju er liðin. Fögnuðurinn
yfir þvi, að hún er leyst frá þraut-
um ólæknandi sjúkdóms, mildar
og göfgar trega vina hennar.
Fagur lifsdagur er setztur og
þrestir hans dotta á laufgrænum
meiðum umhverfis heimili hús-
freyjunnar og biöa þess að nóttin
liði og sólfagur ljómi nýs
morguns breiðist aftur um himin-
inn.
Afram halda dagarnir,
næturnarog lifðaðkoma ogfara.
Er þetta endurnýjunarlögmál
ekki dásamlegt, þrátt fyrir sárs-
aukann?
II.
Arnþrúður Gunnlaugsdóttir var
fædd aö Skógum i öxarfirði i
Norður-Þingeyjarsýslu. Astin
sem hún bar i brjósti alla ævi til
æskustöðvanna, gerir eðlilegt að
kenna hana við Skóga, þótt hún
væri þaðan brottflutt fyrir löngu.
Mikils er lika aö minnast um
Skóga frá þeim tima, þvi þar var
stórbýli, fjölmenni og rómað
mannfólk. Foreldrar Arnþrúöar
voru hjónin Anna Soffia
Arnadóttir og maður hennar
Gunnlaugur Björnsson bóndi i
Skógum.
Anna Soffia var fædd 19. júli
1869 að Ytra-Alandi i Þistilfirði,
N-Þing. Foreldrar hennar voru
Ami Björnsson frá Laxárdal i
sömu sveitog Rannveig Gunnars-
dóttir Sigurðssonar frá Skógum i
öxarfirði.
Arni og Rannveig fluttust
snemma á búskaparárum sinum'
vestur i Kelduhverfi, bjuggu þar
á ýmsum bæjum i nokkur ár, unz
þau 1884 byggðu upp jörðina Ytri-
Bakka þar i sveit. Arni var
annálaður dugnaðar og hagleiks-
maður og á Ytri-Bakka reis fyrir-
myndarheimili utan bæjar og
innan. Börn Rannveigar og Arna
voru umtöluð fyrir glæsi-
mennsku. Þau voru sjö. Anna
Soffia var sú þriðja i röðinni eftir
aldri talið. Ólst hún upp i hópi
systkina sinna viðmikla heimilis-
menningu eftir þvi, sem þá var
við komið þar i sveit. Hún var
listvirk, bókelsk, fingerð en dug-
leg, ósérhlifin og námfús. Hún
giftist Gunnlaugi Björnssyni i
Skógum 1. júli 1895. Hann var
sonur Björns Gunnlaugssonar
bónda þar, sem var sveitar-
höfðingi. Gunnlaugur sonur hans,
þótti mikill efnismaður. Anna
Soffia og maður hennar áttu ætt
saman (Dalsætt). Þeim fæddist
dóttirin, Arnþrúður, 9. ágúst 1897.
Ensá mikliharmur var að mæðg-
unum kveðinn, að Gunnlaugur
andaðist9. des. 1897,aðeins 23ára
gamall.
Þetta var örlagaviðburður.
III.
Anna Soffia héltáfram aö vera i
Skógum um skeið með dóttur
sina. Litla stúlkan skynjaði auð-
vitað ekki fyrr en löngu siðar
harmsefnið. Móðir hennar ól
hana upp og veitti henni mikla
umhyggju og ástúð. Arnþrúður
var fallegt barn og vel gefið. Hún
var fögur stúlka I sjón, eftirsótt
og dáð. Heimafyrir og i nágrenni
sinu lærði hún kvenlegar menntir
til munns og handa eftir þvi, sem
tilsögn var þar að fá. Tvisvar
dvaldist hún i Reykjavik um
tima, fyrst við hljóöfæraleiks- og
músiknám, seinna við aö nema
hússtjórn og listsaum.
Fljótt verður yfir sögu að fara i
stuttri dánarkveðju.
Arið 1922, hinn 22. april, giftist
Arnþníður — i óþökk ýmissa
ungra manna — Einari J. Reynis
eftirlifandi manni sinum, sem þá
var einn af forystumönnum
Ræktunarfélags Norðurlands.
Kynni þeirra munu hafa orðið
með fallegum rómantiskum hætti
i sambandi við aöalfund
Ræktunarfélagsins, sem þá var
haldinn, sem iburðarmikil hátið i
Norður-Þingeyjarsýslu.
Þetta var „ást við fyrstu sýn”
og tryggðabönd ævilangt.
Mannlifið sjálft getur stundum
jafnvel farið fram úr beztu
skáldum, er haft eftir Byron, ef
ég man rétt.
IV.
Arnþrúður Gunnlaugsdóttir og
Einar J. Reynis hófu sambúð sina
á Akureyri. Þar áttu þau heima i
8 ár. Frá Akureyri fluttust þau
búferlum til Húsavikur og bjuggu
þar i 27 ár. Þaðan lögðu þau leið
sina til Reykjavikur 1957 og hafa
átt heima i höfuðborginni siöan.
Þeim var f jögurra barna auðið,
sem öll eru á lifi. Eru þau i
aidursröð talin:
1. Anna Soffia, ekkja Benedikts
Jónssonar, sem var endurskoö-
andi hjá Samb. isl. samv.félaga.
2. Jósef arkitekt, kvæntur Astu
Þórarinsdóttur.
3. Gunnlaug Majdis, gift Ölafi
Sverrissyni útgeröarmanni i
Grindavik.
4. Arnhildur Hólmfriður, giftist
Hans E. Andersen skrifst.manni i
Danmörku. Þau skildu. Hún er nú
hjúkrunarkona i Reykjavik.
Auk sinna barna ólu þau upp
dótturdóttur sina Soffiu
Ölafsdóttur. Tóku hana ársgamla
i fóstur, vegna veikinda á heimiii
hennar.Eru barnabörnin oröin 16
og þrjú barnabarnabörn. Niðj-
arnir samtals 23.
V.
Ég hafði sama og engin kynni
af Arnþrúði Gunnlaugsdóttur
áður en hún tók sér bólfestu á
Húsavik, og var orðin Arnþrúður
Reynis, að visu heyrt hennar all-
mikið getið og séð hana nokkrum
sinnum. En á ekki fjölmennari
stað en Húsavík var þá, fer ekki
hjá þvi að fundum fólks beri
saman. Við maður hennar, Einar
J. Reynis, áttum allmikið saman
að sælda, þurftum oft að hittast
og komum þvi iðulega á heimili
hvor annars. Við vorum að visu
ekki flokksbræður i stjórnmálum.
En vorum saman i sveitarstjórn,
mörgum félagssamtökum og ótal
nefndum. A heimilihans vargott
að koma m.a. vegna viðmóts hús-
móðurinnar, og framkomu við
gesti. Ennfremur var heimilið
aðlaðandi og menningarlegt að
öllum búnaði. Meö konu minni og
Arnþrúði tókst fljótt gott vináttu-
samband, sem hélzt æ siðan.
Nú, þegar ég leita orða til
hinztu kveðju og lit yfir lifsferil
þessarar úrvalskonu, finn ég ekki
raunsannari likingarmynd til
þess að túlka það, sem i huga
minn kemur, heldur en hið marg-
fræga erindi úr ljóði Bjarna
skáldsThorarensens, — eftirmæli
um látna höfðingskonu:
„Þá eik I stormi hrynur háa
hamra þvi beltin skýra frá,
en þá fjólan fellur bláa
falhð það engin heyra má,
en angan horfin innir fyrst
urtabyggðin hvers hefir misst.”
Báðar aðalmyndirnar, sem
skáldiö dregur á tjaldið: eikin
sterka og fjólansmáa, litfagra og
anganrika, — eiga að minu viti
við, þegar Arnþrúöar Reynis er
minnzt. Hún var hvort tveggja:
eikin og fjólan blá. Hún veitti ást-
vinum sinum staðfastan stuöning
og óbrigðult skjól eins og stór-
vaxin eik, — og umhverfi sinu
fegurð og angan eins og fjólan.
Svo mikil kona var hún.
VI.
Maður Arnþrúöar var oftlang-
timum að heiman vegna atvinnu
sinnar. Þá varð hún að vera bæði
húsbóndinn og húsfreyjan. Henni
varð ekki skotaskuld úr þvi.
Heimilið var mikið sótt af
gestum, þvi það var frændmargt
og vinamargt. Þar voru lang-
vistargestir, sem áttu dvalar-
erindi til Húsavikur. Sama var
uppi á teningnum, þegar Reynis-
hjónin voru komin til
Reykjavikur.
Ekki mun alltaf hafa verið
rúmt um hendur fjárhagslega,
þvi misjafnlega áraöi. Þó var
Einar jafnan úrræðagóður
heimilisfaöir, — og stundum
uppgripastór vegna verkhæfni
sinnar og fjölvirkni. v
A Húsavik voru umkomu-
leysingar tiðir gestir i Reynishúsi
og gerðust skjólstæðingar eikar-
innar. Ekki spillti Einar fyrir
þeim. Vinsældir Arnþrúðar urðu
miklar á Húsavik.
Sjaldan mun Arnþrúður hafa
setið auðum höndum og það var
eins og hún gæti alltaf á sig
verkum bætt. Húsmóðurstörfin
léku i höndum hennar. Hún var
bæði mikilvirk og góðvirk. Auk
þess var hún listvirk og skreytti
heimili sitt eigin verkum og
skartaöi þeim sjálf i klæöaburði.
Ljúflyndi hennar og trygglyndi
var þó hennar fegursta skart.
Hún þotti fögur kona, og fegurð
hennar var ekki yfirborðsleg.
Einar J. Reynis var mikill
hjálparmaður konu sinnar, þegar
móöir hennar varö margra ára
sárþjáður sjúklingur. Hann hefur
mikla hæfileika til þess að hjúkra
sjúkum og gerir ekkert enda-
sleppt, sem hann tekst á hendur i
þeim efnum. Sú umönnun, sem
hann veitti tengdamóöur sinni,
var frábær, og um leið var þetta
konu hans, Arnþrúði, meiri og
kærkomnari sambúðargjöf frá
hans hendi en orð fá lýst.
Um alltsemlaut að ræktarsemi
við fjölskylduna voru þessi hjón
samtaka i bezta lagi. Börn þeirra
hafa margvislega notið þess.
Fyrir nálega ári var Arnþrúöur
skorinupp vegna innvortis meins.
Eftir þaö kom hún ekki til heilsu.
Var ýmist heima og naut nærfær-
innar hjúkrunar manns sins eða
hún var á sjúkrahúsum, þar sem
hann vitjaðihennar. Sathjá henni
löngum stundum og hélt i hönd
hennar lengur en hún virtist
skynja.
Þannig eru þolgæöi hans.
Þessi hálfniræði öldungur hefir
með karlmennsku og hreysti
staðiö af sér mörg áhlaup sjúk-
dóma. Hann hefir ennþá fá-
gætlega traust minni, kann vel að
haga orðum i ræðu og riti, og
horfir á mannlifið augum þess
manns, sem a.m.k. seinnihluta
ævinnar virðist hafa getað flest,
sem hann reyndi, — ef ekki allt.
Svo fjölhæfur er hann.
Nú er hlutskipti hans sorgin
eftir eikina og fjóluna, sem gæfan
gaf honum eitt sinn og hann fékk
,að njóta i hálfan sjötta áratug —
eða meira en hálfa öld.
Hann er að visu alls ekki ein-
stæðingur, en mikið er samt
breytt — og misst.
Ég og kona min þökkum Arn-
þrúði Reynis fyrir samferðina.
Við biðjum föður lifsins að
blessa hina látnu konu og vera
með ástvinum hennar.
Við biðjum hann aö veita vini
okkar, öldnu hetjunni Einari J.
Reynis, sorgarþrek og endur-
minningargleði.
Karl Kristjánsson
Hann fer á kostum
sá blái
Sterklegur
á brún og brá
öruggur
traustur
öflugur

bQR f
ÁRMÚLA 11 Traktorar Buvélar