Tíminn - 15.09.1978, Blaðsíða 6

6

Föstudagur 15. september 1978
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og' auglýsingar Siðumúla 15. Simi
86300. ' -
Kvöldslmar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir ki. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 100.00. Askriftargjaid kr. 2.000 á
mánuði.
Blaöaprent h.f.
V______________________________________________)
Hrikalegir erfið-
leikar í arf
Guðbrandur Magnússon
skrifar frá Svíþjóð:
Borgarflokkarnir
eiga í erfiðleikum
- skattar hafa hækkað í stjórnartíð þeirra
þrátt fyrir loforð um hið gagnstæða
Það var eðlileg og sjálfsögð ráðstöfun hins nýja
borgarstjórnarmeirihluta i Reykjavik að láta
gera úttekt á fjárreiðum og fjármálastöðu
borgarinnar eftir valdaferil Sjálfstæðismanna.
í sjálfu sér fól þessi ákvörðun ekki i sér neitt
vantraust á fyrri meirihluta eða vanmat á fjár-
málastjórn hans. Hins vegar var það og er öllum
landsmönnum kunnugt hversu ótæpilega ihalds-
menn hafa sýknt og heilagt gumað af peninga-
legu ágæti sinu og frábærri leikni við kassann.
Það var þvi enn fremur sérstök ástæða til þess
að gera þeim það til þægðar, að hlutlaus aðili
sýndi fram á þetta margumtalaða „fjármála-
vit”, alla þessa marglofuðu „ábyrgðartilfinn-
ingu” og aðrar slikar eigindir sem borgar-
stjórnaríhaldið hefur árum og áratugum saman
viljað prýða sig með.
Nú er þessi úttekt komin fram. Og samtimis
hætti nokkrum minnsta imynduðum ljóma að
stafa frá ihaldsmönnum i Reykjavik. Háifguðum
þessum hefur verið varpað af stalli, og nú eru
þetta venjulegir menn sem eru að reyna að fóta
sig á jafnsléttu.
Það kemur auðvitað engum á óvart að Reykja-
vikurborg á i fjárhagsvandræðum um þessar
mundir. Bæði er að þessi árstimi er jafnan óhag-
stæður, en þó fyrst og fremst hitt, að borgin er að
sjálfsögðu háð þeim sömu öflum sem valda þvi að
gervallt þjóðarbúið stendur frammi fyrir veru-
legum vanda. Og menn vita það og að opinberir
sjóðir, stofnanir og bæjarfélög eiga i miklum
erfiðleikum eins og Timinn hefur margsinnis
bent á frá þvi löngu fyrir siðustu kosningar.
En hinn mikli vandi Reykjavikurborgar verður
ekki skýrður með þvi einu að visa til hins al-
menna efnahagsvanda i þjóðfélaginu. Það er ekki
af tilviljun að i greinargerð borgarstjórnarmeiri-
hlutans segir svo orðrétt:
„Reykjavikurborg á við hrikalega greiðslu-
erfiðleika að striða um þessar mundir. Nauðsyn-
legt er að brúa þá fjárvöntun að upphæð um tvö
þúsund milljónir króna, sem nú blasir við, eftir
viðskilnað fyrrverandi borgarstjórnarmeiri-
hluta”.
Það er alveg Ijóst að áralöng gagnrýni á
ráðsiag reykviska ihaldsins hefur verið staðfest.
Það er alveg ljóst að hinn hefðbundni eyðsluvixill
ihaldsins i Reykjavik fyrir kosningar er fallinn.
Og það er lika ljóst að ekki höfðu verið gerðar
neinar ráðstafanir til þess að fé væri fyrir hendi
til að greiða hann á gjalddaga.
Þetta er arfurinn sem hinn nýi meirihluti
borgarstjórnar hefur fengið. Þetta eru stað-
reyndirnar að baki öllu hvimleiða ihaldsraupinu
um það, að Reykjavikurborg væri ein allsherjar-
sönnun þess hverjir einir gætu stjórnað málum
þjóðarinnar af festu og ábýrgð.
Þessi arfur varpar skugga sinum yfir fyrstu
störf og aðgerðir hins nýja meirihluta. Nú þarf
fyrst að stinga út úr þessu húsi og lofta þar ræki-
lega út.
JS
— HIN borgaralega ríkis-
stjórn Svia á við mikla erfið-
leika að striða um þessar
mundir. Annars vegar er
versnandi fjárhagur sænska
rikisins, og hins vegar klofn-
ingur innan rikisstjórnarinnar
um orkumál. Samstarf þeirra
þriggja flokka sem aö sænsku
stjórninni standa hangirá blá-
þræði og getur hvenær sem er
splundrast.
Miöflokkurinn, sem er i for-
sæti, hefur nú sagt þvert nei
við kjarnorkuverunum tveim,
Forsmark 1 og Ringhals 3.
Þessi ákveðna afstaða þeirra
hefur valdið miklum óróleika
innan samstarfsflokka Miö-
flokksins. Forystumenn
stjórnarflokkanna gera sér
grein fyrir þvi, að ef rikis-
stjórnin klofnar núna, þá eru
borgaraflokkarnir liklega úti-
lokaðir frá völdum i náinni
framtið i Sviþjóð. Þeir gera
þvi allt sem þeir geta til að
bjarga lifi þessarar fyrst—
borgaralegu rikisstjórnar i
Sviþjóð i 44 ár.
Baráttan stendur á milli
Miðflokksins annars vegar, og
Folkepartiet og Moderata
samlingspartiet hins vegar.
Miðflokkurinn heldur þvi fram
að öryggiskröfur varöandi
geislavirkan úrgang frá orku-
verunum séu alls ófullnægj-
andi. Hinir 'flokkarnir halda
þvi aftur á móti fram, aö orku-
þörfin sé svo mikil aö tengja
verði kjarnorkuverin
Ringhals 3 og Forsmark 1
strax.
LEITAÐ var til Frakka um
vinnslu úrgangsins i Sviþjóð,
og lögöu þeir fram samning,
sem sænska rikisstjórnin átti
að svara fyrir 12. ágúst s.l., en
ekkertsvar hefur ennþá borist
frá stjórninni. Foringi stjórn-
arandstöðunnar, Olaf Palme,
upplýsti i siöustu viku, aö þar
sem Frökkum hefði ekki bor-
ist neitt svar fyrir tilskildan
tima, bæri sænsku stjórninni
að greiða Frökkum 900
milljónir sænskra króna,
hvort sem endanlegt svar yröi
jákvætt eða neikvætt. Falldin
forsætisráðherra segir þetta
rangt, og hægt sé að selja
samninginn til annars lands,
s.s. Japans, V-Þýskalands eða
álika iðnvelda. Þá sé einnig
hægt að laga samninginn að
þeim kjarnorkuverum sem nú
þegar eru fyrir hendi i
Sviþjóö.
HIN ákveðna afstöaa Mið-
flokks FHlldins markast
greinilega af þvi að kosningar
eru á næsta ári. Kosninga-
baráttan er þvi i raun hafin nú
þegar, og séð er aö hún veröur
hörö og óvægin. Þar munu
takast á annars vegar borg-
araflokkarnir og sósialdemó-
kratar, en hins vegar borgara-
flokkarnir innbyrðis.
Borgaraflokkunum, sem
hafa verið utan stjórnar i 44
ár, hefur lærst aö þaö er erfitt
aö stjórna. Fyrir siöustu kosn-
ingar lofuðu þeir að minnka
afskipti rikisvaldsins, en hafa
þess i stað aukið þau. Skattar
hafa einnig hækkað verulega i
stjórnartið þeirra, þrátt fyrir
loforð um hið gagnstæöa.
Borgaraflokkarnir unnu
Gösta Bohman, Moderata
Samlingspartiet
Thorbjörn Falldin, Miðflokk-
urinn
\vTvT\\v:v!WS.‘<
Ola Ulisten, Folkepartiet
Olaf Palme, Sósialdemókrata-
flokkurinn
kosningarnar á þvi, að segja
að sósialdemókratar ætluðu
að gera Sviþjóö sóslaliska en
siöan hafa þeir sjálfir beitt
sósialdemókratiskum úrræð-
um.
Þrátt fyrir þetta hefur
stjórnarandstaða kratanna
verið frekar máttlitil, og þeir
hafa ekki bent á neinar nýjar
leiðir til lausnar efnahags-
vandanum. Hinn stjórnarand-
stööuf lokkurinn litill
kommúnistaflokkur, hefur
misst fylgi og klofnað i tvennt.
Þrátt fyrir efnahagsérfið-
leika þá sem stjórnin á viö að
etja er almennt álitið að hún
muni halda meirihluta sinum
eftir næstu kosningar, ef
flokkunum tekst að jafna
ágreininginn um orkumálin.
Ef þeir héldu meirihlutanum
yrði það mikið áfall fyrir
sósialdemókratana, og þá sér-
staklega Olaf Palme, þvi
sósialdemókrataflokkurinn
hefur tapað fylgi i öllum kosn-
ingum siðan Palme tók við
formennskunni af Tage
Erlander. Mjög sennilega yrði
þvi hörð valdabarátta i
flokknum eftir slikan ósigur.
FARI svo að rikisstjórn
Falldins klofni vegna
kjarnorkumálsins finnast
fimm möguleikar á nýrri
rikisstjórn:
Sósialdemókratisk minni-
hlutastjórn undir forsæti
Palme. Borgaralegi meiri-
hlutinn i Rikisdeginum,
sænska þinginu, mundi fljót-
lega fella slika stjórn.
Meirihlutastjórn
s ó s i a1demókrata og
Folkepartiet undir forsæti
Palme eða Ullsten, formanns
Fp. Ekki er áhugi á slikri
stjórn hjá hvorugum aðilan-
um.
Minnihlutastjórn hinna
mjög hægri sinnuðu Moderata
undir forsæti Gösta Bohman
formanns þeirra. Kratar
mundu fella slika stjórn fljót-
lega.
Rikisstjórn Moderata og Fp
undir forsæti Ullsten. Palme
greiöir örugglega atkvæöi
gegn öllum rikisstjórnum sem
Moderatar eiga aðild að. Geri
Miöflokkurinn það einnig er
slik stjórn fallin.
Minnihlutastjórn Fp undir
forsæti Ullsten. Veiti sósial-
demókratar slikri stjórn hlut-
leysisstuðning heldur hún
velli.
Palme hefur ekki gefið
ákveðiö svar viö þeirri spurn-
ingu sænskra blaðamanna,
hvort hann kæmi til með að
veita Fp hiutleysi, aðeins
sagt: ,,Það kemur i ljós!”
Palme vill sem sagt ekki úti-
loka þennan möguleika.
Möguleikinn á minnihluta-
stjórn Folkepartiet hefur auk-
ið þrýstinginn á Falldin
forsætisráöherra um að slaka
á i spurningunni um kjarn-
orkuverin. Og i fljótu bragöi
virðist það eina leiöin til að
koma i veg fyrir klofning
stjórnarinnar. Ef stjórnin
klofnar er það rnikið persónu-
legt áfall fyrir Falldin, og um
leið sigur fyrir Palme. Hvort
verður ákvarðast á næstu vik-
um.