Tíminn - 29.10.1978, Blaðsíða 7

Tíminn - 29.10.1978, Blaðsíða 7
Sunnudagur 29. október 1978 7 m m Þórarinn Þórarinsson: Hííí; iíiÖ :::::::::: m Islendingar þurfa að gæta vel réttínda sinna í landgrunns- málinu i Fulltrúi Sjálfstæðisflokksins á hafréttarráðstefn- unni/ Eyjólfur Konráð Jónsson, hefur ásamt nokkrum flokksbræðrum sínum, lagt fram þrjár tillögur til þingsályktunar í Sameinuðu þingí, þar sem f jallað er um efnahagslögsögu og landgrunnsréttindi Is- lands. Um efni alira þessara tillagna var fullt sam- komulag milli fulltrúa allra flokka á hafréttarráð- stefnunni/ og því dálítið óviðkunnanlegt, að einn þeirra skuli fara að flytja um það tillögur, ásamt nokkrum flokksbræðrum sínum, og reyna þannig að eyrnamarka þær flokki sínum. Hér á eftir verður reynt að gera nokkur skil því efni, er tillögur þessar fjalla um. i Athuganlr Guðmundar SSSÆlSfÆ8* Pálmasonar ;§!*!: Fyrsta tillagan fjallar um rannsóknir á landgrunni ts- lands. Samkvæmt henni ákveö- ;Í| ur Alþingi aö fela rikisstjórninni aö ráöa nú þegar islenzka og |:| erlenda sérfræöinga til aö afla m sem itarlegastraupplýsinga um |Í landgrunn Islands og afstööu til m nálægra rikja. Nokkuö hefur ig veriö unniö aö þessum at- m hugunum, en þólítiö. Mikilvægt er aö fá um þetta sem gleggstar upplýsingar og geta gert sér P;; ljóst samkvæmt þeim hvaöa rétt tslandá til landgrunns, sem :g:g er utan 200 milna markanna. Til aö safna öllum upplýsingum, ggj sem eru fyrir hendi um þetta bæöi hjá innlendum og ót- ;g:g lendum aöilum, fengu fulltrú- arnir á hafréttarráöstefnunni i ggjí sumar Guömund Pálmason gSg jaröeölisfræöing til liös viö sig, jgg enhann mun einna fróöastur ts- þetta efni. Hann mál viö ýmsa sér- !l fræöinga á ráöstefnunni og lagöi m jafnframt drög aö því aö fá um :•!! Þ655' rnál enn fyllri upplýs- ingar.Greinargeröarfrá honum !! er aö vænta innan tiöar. Þar !;j;;; mun sennilega samandregiö |j;! flest eöa allt þaö, sem nú er Svitaö um þessi mál. Vafalaust . .. veröur þá ljóst, aö hér er enn $$ mikiö óunniö. Allir fulltrúamir á hafréttarráöstefnunni töldu !g sjálfsagt aö leggja til viö ríkis- stjórnina aö aukiö kapp yröi lagt 'á þaö aö hraöa þessum !;Í rannsóknum og haföi fulltrúi 1;! Sjálfstæöisflokksins þar enga m sérstööu eins og einhverjir ;;;;;;S kunna aöætlaaf tillöguflutningi ;!;;: hans og flokksbræöra hans. Jan Mayen m Onnur tillaga Eyjólfs Konráös j:;;;;;:;; Jónssonarog félaga hans fjallar ;;;;;;;;;; um fiskveiöiréttindi og hagnýt- g! ingu auöæfa landgrunns utan ;g;Í 200 mnna efnahagslögsögu Is- ij;;; landsí noröurhöfum, umhverfis :j;;;j;j;j Jan Mayen. óformleg samtöl m munu þegar hafinum þessimál, j;j;j;j;j;j og voru allir fulltrúarnir á haf- j;j;j;j;jj réttarráöstefnunni sammála jjjjjjjjji um þau. Formlegar viöræöur er :j;j;j;j;j hins vegar erfitt aö hefja, fyrr j;j;j;j;j;j en endanlega er ljóst, hver :j;j;j;j;j réttarstaöa Jan Mayen veröur m endanlega, en þaö veröur j;j;j;j§ tæpast ljóst fyrr en hafréttar- afstööu til viökomandi mála. Jan Mayen ereyja, sem hefur oröiö til viö mikil eldsumbrot. Hún ris úr 2000-3000 m dýpi og nær hæsti tindur hennar nokkru meiri hæö en öræfajökull. Eyjan er um 380 ferkm aö flatarmáli. Fyrst fara sögur af henni ibyrjun 17. aldar, en yfir- leitt mun taliö aö Hollendingur- inn, sem hún dregur nafn af, hafi fundiö hana 1614, en hann stjórnaöi þá hvalveiöileiöangri i Noröurhöfum. Hollendingar munu hafa gert tilraunir til aö koma þar upp hvalbækistööv- um, en gáfust fljóttupp viö þaö. Þeir hættu stuttu síöar hval- veiöum á þessum slóöum. Siöan fara ekki sögur af Jan Mayen fyrr en á 19. öld, en þá fóru Norömenn aö stunda selveiöar i nágrenni hennar. Arið 1921 reisti norskur maöur veöur- athugunarstöö á Jan Mayen meö aöstoö norska rikisins og var þaö gert i þágu selveiöi- manna. Norska rikiö tók viö rekstri stöövarinnar ári siöar. Meö konunglegri tilskipun 8. mai 1929 iýstu norsk stjórnvöld yfir þvi, aö Jan Mayen heyröi undir norsk yfirráö og meö annarri tilskipun frá 27. febrúar 1930 var lýstyfir þvi, aö hún væri hluti af Noregi. Árið 1955 var lýst yfir fjögurra milna landhelgi viö Jan Mayen. A Jan Mayen hefur aldrei veriö neinn atvinnurekstur, þvi aö rekstur loftskeytastöövar heyrir tæpast undir þaö. Þar hafa ekki fundizt nein náttúru- auöæfi. Hafnleysi er nær algert. Vetur eru mjög kaldir og stormasamir. Engar likur benda til, aö föst búseta veröi á Jan Mayen, byggö á auöæfum, sem er þar aö finna eöa i nánd hennar. Jan Mayen er um 1000 km frá Noregi, en 500 km frá Græn- landi. Miklu styttra er þangaö frá Islandi en Noregi. Jan Mayen og 200 mílur Þegar Norömenn innlimuöu Jan Mayen fyrir tæpum 50 árum, var þaö látiö afskipta- laust af öörum þjóöum, sem töldu eyna verölausa, en mátu rekstur norsku veöurathug- unarstöövarinnar. Meö tilliti til reksturs stöövarinnar.sættiþaö heldur ekki mótmælum, þegar Norömenn lýstu yfir fjögurra milna landhelgi. Þetta geröist áöur en hugtök eins og efna- hagslögsaga kom tii sögunnar. Heföu menn átt von á þvi, aö innlimun Jan Mayen gæti tryggt Norömönnum efnahagsleg yfir- ráö á stóru hafsvæði, myndu viöbrögö annarra þjóöa tvi- mælalaust hafa oröiö önnur. Þar sem vegalengdin milli ls- lands og Jan Mayen er mun minni en 400 milur, kom þaö til álita, þegar fiskveiöilögsaga Is- lands var færö út i 200 milur, hvort taka bæri tillit til Jan Mayená þann veg, aö miöa viö miölinu milli hennar og ís- lands, áns og gert var I sam- bandi viö Færeyjar. Niöur- staðan varö sú, aö ákveöiö var aö færa út i 200 milur á svæöinu milli Islands og Jan Mayen og þar meö áréttaö, aö Islendingar teldu Jan Mayai ekki eiga rétt til miölinu. Hins vegar var ákveöiö aö fresta um stundar- sakir aö framfylgja ákvæöum fis kve iöila ndhelgi sr eglug erö ar- innar á svæöinu milli 200 milna markanna og miölinumarkanna milli Islands og Jan Mayen. Þetta var gert af tillitssemi viö Norömenn, sem héldu þá fast fram miölinukenningunni I deilum viö Rússa og töldu sér óhag aö þvi, ef Islendingar höfnuöu henni meö öllu. Meöal þeirra Islendinga, sem um þetta fjölluöu, var þó nokkur ágrein- ingur um þetta, þótt þetta yröi niöurstaöan. Hvaða rétt á Jan Mayen? Eins og ástatt er um þessar mundir, leikur mikill vafi á, hver sé eöa veröi réttur Jan Mayen til fiskveiöilögsögu eöa efnahagslögsögu. 1 121. grein uppkastsins, sem hafréttarráö- stefnan fjallar um, er eyjum ætlaö aö fá landhelgi og efna- hagslögsögu, en hins vegar ekki klettum, sem „eru mönnum óbyggilegir og hafa ekki sjálf- stætt efnahagslif”. Spurningin er, hvort þetta nær ekki til Jan Mayen, þótt hún sé meira en ’ klettur, þar sem hún hefúr ekki neitt sjálfstætt efnahagslif. Ellefu riki hafa flutt tillögu um, aö þetta útilokunarákvæöi nái ekki aöeins til kletta heldur einnig til minni eyja og myndi þá Jan Mayen vafalitiö flokkast undir þetta ákvæði. Enn er ekki séö, hvernig deilunni um þetta lyktar. En hvernig, sem þessi deila leysist, er þaö nokkurn veginn ótvirætt, aösamkvæmt 74.grein uppkastsins myndi Jan Mayen ekki fá miölinurétt gagnvart ls- landi, þótt hún fengi rétt til m efnahagslögsögu. Þótt enn sé nokkur deila um 74. greinina, má búast viö, aö hún veröi sam- þykkt óbreytt eöa án teljandi efnisbreytingar. Greinin fjallar um, hvernig ákveöa skuli mörk efnahagslögsögu, þegar skemmra er en 400 mílur milli landa. Þar eru nefnd ýmis atriöi, sem til greina komi viö sjika ákvöröun, eins og t.d. miö- lina, en fyrst er nefnt, aö hér skuíi fariö eftir sanngirnis- sjónarmiöum. Þaö liggur i augum uppi, ef nokkurrar sann- girni er gætt, aö eyöieyja, þar sem ekkert atvinnulif er og engir Ibúar tengdir þvl, hefur ekki sama sanngirnisrétt og stórt eyland, byggt þjóö, sem byggir afkomu sina aö miklu leyti á sjávarútvegi. Þegar þettaer athugaö, veröur aö telja algerlega óhugsandi, aö Norö- menn krefjist miöllnuréttinda fyrir Jan Mayen gagnvart Is- landi. Spitzbergen 1 sambandi viö þaö, h vort Jan Mayen á rétt til efnahagslög- sögu, kemur ekki sizt til athug- unar sú stefna, sem Norðmenn hafa sjálfir mótaö I sambandi viö Spitzbergen (Svalbaröa). — Norömenn halda þvi fram, aö Spitzbergen eigi engin réttindi til efnahagslögsögu, sökum þess aö hún sé á landgrunni Noregs. Þau auöæfi, sem sé aö finna i hafsbotninum umhverfis Spitz- bergen, tilheyri þvi Noregi einum. Ef Spitzbergen fengi sérstaka efnahágslögsögu, myndu þau rflú, sem stóöu aö Spitzbergensamningnum á sinum tima, eiga sama rétt til nýtingar á auðæfum þar og Norömenn. Hér skal ekki lagöur dómur á menn og málefni þaö, hvort sú kenning Norö- manna fái staöizt, aö Spitz- bergen eigi ekki rétt til sér- stakrar efnahagslögsögu af framangreindum ástæöum. En sé hún rétt, fellur einnig niöur réttur Jan Mayen til sérstakrar efnahagslögsögu. Eins og Eyjólfur Konráö Jónsson bendir á i greinargerð fyrir Jan Mayen — tillögu sinni mun Jan Mayen teljast á landgrunni tslands, og Island ætti samkvæmt framan- greindri kenningu aö eiga rétt til auöæfa hafsbotnsins þar. Deilan um land- grunnið Arekstrar þeir, sem gætu risið milli Noregs og íslands, snerta miklu meira hafsbotnsréttindi en fiskveiðiréttindi. Ef Norö- menn fallast á, aö Island eigi samkvæmt sanngirnissjón- armiöum rétttil 200 milna fisk- veiöilögsögu á svæöinu milli Is- lands og Jan Mayen, skiptir ts- lendinga minna máli, þótt Jan Mayen fái rétt til fiskveiöilög- sögu allt aö 200 milna mörkum Islenzku fiskveiðilögsögunnar. tsland getur samkvæmt nýju hafréttarreglunni ekki fengiö meiraen 200 mllna fiskveiöilög- sögu. Ef Jan Mayen fengi ekki viöurkennd fiskveiöilögsögu- réttindi, myndi svæöiö um- hverfis Jan Mayen veröa al- þjóölegt, og tslendingar þyrftu þá aö semja’Viö alþjóölega aöila um fiskverndarmál á þvl svæöi. Sennilega væri ekki lakara fyrir þá aösemja viö Norömenn eina. Um hafsbotnsréttindi gildir þetta ööru máli. Samkvæmt 76. grein og 77. grein uppkastsins, sem hafréttarráðstefnan fjallar um, eiga strandrlkin rétt til nýt- ingar á botnauöæfum þess hluta landgrunnsins, sem nær út fyrir 200 milna efnahagslögsöguna. Enn er hins vegar eftir aö ákveöa hver mörk landgrunns- ins skuli vera, sem þessi réttur strandrikisins nær til. Rússar hafa flutt tillögu um aö hann nái 100 milur út fyrir efnahagslög- söguna, trar hafa flutt tillögu um, að hannnái 60milur út fyrir efnahagslögsöguna., og auk þess hafa þeir flutt tillögu, þar Framhald á bls. 14. XÍS :: : 11 II I! í! I! 11 : ■ m m

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.