Fréttablaðið - 16.10.2006, Blaðsíða 66

16. október 2006 MÁNUDAGUR26
menning@frettabladid.is
!
Fyrir nokkrum vikum kynntu menntamálaráðherra og útvarpsstjóri
nýtt samkomulag milli ríkisins og RÚV sem felur í sér stóraukinn hlut
innlendrar dagskrárgerðar hjá Ríkisútvarpinu. Í samningnum er kveðið
á um að RÚV skuli hafa „frumkvæði að því að miðla íslenskri menningu,
listum og menningararfi“ og að varið skuli að lágmarki 150 milljónum
króna í innlenda dagskrárgerð strax árið 2008. Ánægjulegri tíðindi hafa
varla heyrst í íslensku menningarlífi um langt skeið og verður spenn-
andi að sjá hvernig málin þróast næstu misserin.
Raunar má segja að nýir tímar séu þegar hafnir hjá Sjónvarpinu, sem
hóf fyrir skömmu sýningar á tólf þáttum um íslenskt tónlistarfólk, Tíu
fingur, í umsjón Jónasar Sen. Þættirnir eru frábært framtak og eiga
eflaust eftir að vekja forvitni margra. Það er bara þessi einstaklega
bragðdaufi tónlistarflutningur í sjónvarpssal sem ég á bágt með að þola,
þótt ég viti vel að hann sé ódýrari kostur en að fara á stúfana og mynda
flytjendur á tónleikum. Það er bara ekki um sama hlut að ræða. Lifandi
tónlistarflutningur á sviði fyrir framan fullan sal af áheyrendum er ein-
stakt fyrirbæri, andrúmsloftið er rafmagnað og flytjandinn leggur allt í
sölurnar. Flutningur í tómum sjónvarpssal fyrir framan mishallæris-
lega leikmynd getur í besta falli verið „penn“, í versta falli hrútleiðin-
legur.
Beint frá Carnegie Hall?
Það virðist líka vera að birta til á fleiri vígstöðvum. Um síðustu helgi var
tekinn upp flutningur Sinfóníuhljómsveitar Íslands á Eddu I eftir Jón
Leifs, sem var mögnuð upplifun og stórviðburður í íslenskri tónlistar-
sögu. Sjónvarpið hefur ekki nema örsjaldan nýtt sér þann samnings-
bunda rétt sinn að sýna tónleika Sinfóníunnar, og þá helst þegar Sinfón-
ían fær popphljómsveitir til samstarfs, sem gerist u.þ.b. einu sinni á ári.
Hvernig væri að maður eins og Rumon Gamba, aðalstjórnandi SÍ, sem
hefur lyft grettistaki með hljómsveitinni undanfarin ár, fengi loksins að
sjást á íslenskum sjónvarpsskjám?
En ég vil strax slá einn varnagla. Menningarefni í sjónvarpinu getur
aldrei bara snúist um íslenska dagskrárgerð. Við megum aldrei verða
svo heimóttarleg að við hættum að forvitnast um það sem bestu lista-
menn heimsins hafa fram að færa. Vonandi fá íslenskir sjónvarpsáheyr-
endur að gægjast á óperusýningar í Covent Garden eða tónleika í Carn-
egie Hall áður en langt um líður. Væri í alvörunni svo voðalegt að sýna
píanókonsert eftir Rakhmanínoff á sunnudagskvöldi? Sjónvarpið hefur
a.m.k. boðið upp á margt verra í gegnum tíðina.
„Hvað er að frétta úr menningunni?“
Einn góður vinur minn segist eiga sér þann draum að sjá fréttatíma þar
sem fréttamaðurinn lítur til hliðar og spyr sessunaut sinn: „Jæja, hvað
er svo að frétta úr menningunni?“ Einhverra hluta vegna hefur það þró-
ast þannig í íslensku sjónvarpi að menningarumfjöllun þarf stöðugt að
mæta afgangi. Tónlistarmenn mega prísa sig sæla ef þeir fá eina mínútu
í lok fréttatímans til að sýna hvað í þeim býr á meðan nöfn tökumanna
og fréttastjóra renna yfir skjáinn á ógnarhraða. Fyrir skömmu var ráð-
inn menningarfréttaritari á fréttastofu útvarpsins. Hvernig væri að
sjónvarpið léki sama leik?
Þetta snýst nefnilega ekki bara um peninga. Það þarf engar 150 millj-
ónir til að fjalla sómasamlega um menningu og listir í sjónvarpi. Þetta er
bara spurning um áhuga og metnað. Sigurbjörg Þrastardóttir hitti nagl-
ann á höfuðið á málþingi um sjónvarp og menningu sem Bandalag
íslenskra listamanna stóð fyrir nýverið. Hún sagði meðal annars: „Það
getur ekki verið dýrara að fjalla um leikhús en hesthús. Það getur ekki
verið erfiðara að tala við heimspekinga en fegurðardrottningar. Íslensk
dagskrárgerð hlýtur alltaf að snúast um hugmyndaauðgi, forgangsröð-
un og hugrekki; þá fyrst verða peningar vandamál þegar þeim er sóað í
einsleitni.“
Tónlistin og sjónvarpið
Breska leikskáldið og Nóbelsverð-
launahafinn Harold Pinter flytur
um þessar mundir einleik Samuels
Beckett, Síðasta segulband Krapps,
í sérstakri uppfærslu Royal Court
leikhússins í London. Tilefnið er
100 ára afmæli Becketts og fimm-
tíu ára afmæli leikhússins sem
frumsýndi mörg verka Becketts á
sínum tíma. Nýlega lék hann einnig
á móti Sir John Gielgud í kvik-
myndaaðlögun leikskáldsins
Davids Mamets á verki Becketts,
Catastrophe, sem gerð var í tilefni
af afmæli Becketts.
Pinter og Beckett, sem hafa
með verkum sínum haft gífurleg
áhrif á vestræna leiklistarsögu,
voru nánir vinir en Pinter leikur
hlutverk sem upphaflega var skrif-
að fyrir írska leikarann Patrick
Magee. Beckett samdi Síðasta
segulband Krapps á þremur vikum
en það var frumsýnt í Royal
Court-leikhúsinu árið 1958. Pinter
sá þá sýningu en hann vann einnig
með Magee því þeir kynntust á
leikferðalagi um Írland á sjötta
áratugnum og komst hann þá í
kynni við verk Becketts. Pinter
leikstýrði síðan Patrick Magee í
verkinu nokkrum árum síðar.
Verkið fjallar um einmana og
hálfdrukkinn mann á sjötugsaldri
sem hírist í herbergi á afmælis-
daginn sinn þar sem hann hlustar á
upptökur sínar frá liðnum afmælis-
dögum.
Pinter og Beckett deildu ekki
aðeins ástríðu fyrir leikhúsinu
heldur einnig ást á krikketíþrótt-
inni. - khh
Pinter leikur í verkum Becketts
LEIKSKÁLDIÐ HAROLD PINTER Leikur á móti segulbandstæki í leikverki Becketts.
MEÐ Á NÓTUNUM
Árni Heimir Ingólfsson skrifar
um klassíska tónlist
Kl. 10.00
Myndlistarkonan Þórdís Aðal-
steinsdóttir sýnir verk sín í Lista-
safni Reykjavíkur, Kjarvalsstöðum.
Sýningin ber yfirskriftina „Því
heyrist þó hvíslað að einhverjir
muni komast af“ og geymir mál-
verk og vídeóverk.
> Ekki missa af...
hlaðborði myndlistarhátíðarinnar
Sequences. Fjöldi myndlistar-
manna sýnir á hátíðinni sem fer
fram um allar trissur í miðborg
Reykjavíkur. Áherslan er á hljóð-
og vídeóverk og gjörninga.
kanadískum menningardög-
um. Fjölbreytt menningarhátíð
stendur yfir í Kópavogi til 22.
október þar sem gestir geta
kynnst menningu og þjóðlífi
Kanadamanna.
Amadeusi í Borgarleikhúsinu.
Leikfélag Reykjavíkur frum-
sýnir verk Peters Shaffer um
næstu helgi, leikstjóri er Stefán
Baldursson.
Kanadíski píanóleikar-
inn Angela Hewitt heldur
tónleika í Salnum í kvöld
í tilefni af Kanadískri
menningarhátíð. Hewitt
hefur víða vakið athygli
fyrir hæfileika sína og telst
meðal fremstu píanóleikara
heims um þessar mundir.
Angela Hewitt hóf píanónám aðeins
þriggja ára gömul og kom fyrst
fram opinberlega ári síðar. Hún
hefur hlotið fjölda verðlauna í
alþjóðlegum tónlistarkeppnum og
frægðarsól hennar hefur skinið
skært á undanförnum árum, ekki
síst vegna hljóðritana hennar fyrir
útgáfufyrirtækið Hyperion.
Hewitt var í september kosin lista-
maður ársins 2006 af lesendum hins
virta tímarits Gramophone og sú
viðurkenning hefur oft verið kölluð
Óskarsverðlaun klassískrar tónlist-
ar.
Hewitt hefur verið kölluð arf-
taki Glenn Gould en landi hennar
er þekktur sem einn besti samtíma-
túlkandi tónverka Bachs. Tónlist
Johanns Sebastians Bach hefur
heillað Angelu Hewitt frá barn-
æsku og nýlega lauk hún við hljóð-
ritun á heildarverkum hans.
Verkefnið tók hana ellefu ár en
afraksturinn má nú heyra á átján
geisladiskum sem fengið hafa
afbragðs viðtökur. Hewitt hefur
einnig leikið mikið af tónlist annars
barokkmeistara, Francois Couper-
in, auk þess sem hljóðritanir henn-
ar á tónlist eftir Chopin, Messiaen
og Ravel hafa hlotið einróma lof.
Hewitt kemur hingað til lands í
tilefni af Kanadískri menningar-
hátíð sem nú stendur yfir í Kópa-
vogi og heldur tvenna ólíka tón-
leika í Salnum. Hinir fyrri hefjast
kl. 20 í kvöld en þar leikur hún verk
eftir Bach og Beethoven. Á hinum
síðari annað kvöld leikur hún önnur
verk fyrrgreindra meistara ásamt
verkum eftir Emmanuel Chabrier
og Jean-Philippe Rameau en þess
má geta að Hewitt hefur nýlega
lokið við að hljóðrita verk hans og
er diskur sá væntanlegur í byrjun
næsta árs.
Tónleikarnir hefjast kl. 20 í
kvöld og á sama tíma annað kvöld.
Nánari upplýsingar um dagskrá
Kanadískrar menningarhátíðar má
nálgast á heimasíðunni www.kopa-
vogur.is. - khh
Kamelljón hljómborðsins
ANGELA HEWITT PÍANÓLEIKARI Heldur sérstaklega upp á Bach og leikur verk hans á tvennum tónleikum á Kanadískri menningar-
hátíð í Kópavogi.
Myndlistarmaðurinn Hugleikur Dagsson
heldur fyrirlestur um verk sín á vegum
Opna Listaháskólans kl. 12.30 í dag. Hug-
leikur er þjóðþekktur fyrir myndasögur
sínar sem birst hafa víða í blöðum og hafa
bækur hans á borð við Elskið okkur, Drep-
ið okkur, Ríðið okkur og Bjargið okkur
fallið vel í kramið hjá íslenskum lesend-
um. Erlend útgáfu fyrirtæki hafa nú einnig
samið um sölu á verkum hans úti í hinum
stóra heimi. Hugleikur hlaut enn fremur
Grímuverðlaunin árið 2005 fyrir leikrit
sitt Forðist okkur, sem byggir á mynda-
sögum hans.
Erindi sitt flytur Hugleikur í húsakynn-
um Listaháskólans í Laugarnesi.
Myndhöfundakynning
Þjóðminjasafn Íslands mun á
næstunni senda út spurningaskrá
um fiskvinnu á síðari hluta 20.
aldar. Spurningar þær snúa
að vinnslu á hinum ýmsu
fisktegunum og er fólk hvatt til
að senda svör og hjálpa safninu
að varðveita mikilvæga þekkingu
sem annars er hætt við að fari
forgörðum.
Safnið hefur á undanförnum
árum safnað heimildum um
þjóð- og starfshætti og hefur
leitað til almennings eftir aðstoð.
Samtals eru spurningaskrárnar
nú rúmlega hundrað talsins og
hefur verið aflað upplýsinga um
matarhefðir, trúarlíf, vegavinnu,
heyskap, ferðalög, hjúkrun og
fiskveiðar svo fátt eitt sé nefnt. Spurningaskránni
sem Þjóðminjasafnið sendir frá sér nú er
ætlað að ná til fólks sem unnið
hefur við fiskvinnslu, en nöfn
manna eru fengin með aðstoð
verkalýðsfélaganna í landinu.
Hingað til hefur takmörkuðum
heimildum verið safnað um
fiskvinnu, sem er þó ekki síður
mikilvæg en önnur störf enda
hefur sjávarútvegur lengst af
verið ein helsta atvinnugrein
hér á landi. Spurningaskrá
Þjóðminjasafnsins mun berast
á næstunni og eru væntanlegir
heimildarmenn beðnir um að
bregðast vel við.
Svör heimildarmanna
eru varðveitt í skjalasafni
Þjóðminjasafnsins og slegin inn í
rafrænan gagnagrunn. Aðgangur
að grunninum er þó takmarkaður og háður
sérstökum leyfum.
Þjóðháttasöfnun um fiskvinnu
MEIRA EN ÞÚSUND ÞORSKAR
Almenningur er hvattur til
þess að hjálpa Þjóðminjasafni
Íslands.