Tíminn - 28.01.1979, Síða 7

Sunnudagur 28. janúar 1979
l'lll'l'lllÍ
7
Jón Sigurðsson:
Brýnustu hagsmunamál
unga fólksins
Tillögur stjórnarflokkanna
þriggja um aögeröir og stefnu 1
efnahagsmálum, sem lagöar
hafa veriö fram aö undanförnu
og eru til umræöu i ráöherra-
nefndinni, skiptast i þrjá þætti
aö efni tií.
Ifyrstalagi fjalla þær um viö-
brögö viöþeim vanda sem fyrir-
sjáanlegur er hinn fyrsta mars
nk., og hafa bæöi framsóknar-
menn og Alþýöuflokksmenn
fram aö færa itarlegar tillögur
um þann þátt málsins auk hinna
tveggja þáttanna. I ööru lagi
fjalla þær um þá efnahagsstefnu
sem veröa skal beint framhald
þeirra aögeröa, sem beinllnis
varöa vandann 1. mars, en þaö
er einmitt markmiö flokkanna
aö þær aögeröir veröi ekki
bráöabirglaúrræöi, heldur upp-
haf varanlegrar efnahags-
stefnu. I þriöja lagi gera til-
.lögurnar grein fyrir þvi efna-
hagsástandi sem aö er stefnt (il
frambúöar og þeim leiöum sem
liggja aö þvi markmiöi.en tillög-
ur Alþýöubandalagsins má
segja aö hnigiaöeinsaö þessum
þriðja þætti málsins.
Tillögur framsóknarmanna,
sem birtar voru fyrir skömmu,
eru beint og rökrétt framhald af
ályktun flokksþingsins sem
haldiö var snemma á sl. ári. Sú
ályktun var mjög róttæk og
geröi ráö fyrir algerri stefnu-
breytingu I þvi skyni aö brjótast
út úr vitahring óðaverðbólgunn-
ar. I þeim tillögum sem forystu-
menn Framsóknarflokksins
hafa nú lagt til er aö sjálfsögöu
tekið fullt tillit til þeirrar fram-
vindu sem siöan hefur oröiö, og
þaö veröur aö segjast aö i þess-
um tillögum einum er starfi
rikisstjórnar Olafs Jóhannes-
sonar sýndur sá viðeigandi sómi
aö taka tillit til þess sem stjórn-
in hefur gert og lýst yfir, en i tíl-
lögum hinna stjórnarflokkanna
beggja ber miklu meira á há-
stemmdum viljayfirlýsingum
og tilburðum til aö marka sér
sérstööu sem notast gæti sem
eins konar pólitiskt vopn án til-
lits til stjórnarsamstarfsins.
Vöndurinn sem
sífellt hvín
Tillögur framsóknarmanna
eru alhliöa og visa leiö út úr
öngþveiti óöaveröbólgunnar án
þess aö raskaö sé atvinnuörygg-
inu, byggöaþróun og réttlæti i
tekjuskiptingu. I þeim er ekki
veifað gyllingum, heldur miöaö
viö aö ná raunhlltum og varan-
legum árangri án of mikilla
fórna af hálfu almennings. Þær
fjalla um öll helstu sviö atvinnu-
efaahags- og kjaramála, gera
grein fyrir þeim byröum sem
allar stéttir veröa aö bera i bráö
i þvi skyni aö ná bættum hag til
lengdar.
Sérstaka athygli hafa þær til-
lögur framsóknarmanna vakið
sem lúta aö málefnum vinnu-
tíma, lengdar vinnudagsins og
vinnuvikunnar, og aö málefnum
þeirra fjölskyldna sem standa i
húsbyggingum eöa Ibúöar-
kaupum. Þessar tillögur hafa
ekki aðeins vakiö veröskuldaöa
athygli heldur hefur þeim verið
mjög fagnaö, einkum af ungu
fólki,en þær snerta ekki hvaö
sist ungar fjölskyldur, barna-
fólk sem er að brjótast um I
erfiðri en óhjákvæmilegri fjár-
festingu yfir heimili sin.
Þaö er vissulega full ástæöa
tíl aö minna á þaö alveg sér-
staklega aö þaö var aöeins
Framsóknarflokkurinn sem
mundi eftir brýnustu hags-
munamálum ungra fjölskyldna
i stefnumótun til frambúöar i
efnahagsmálum. Og það þarf
enginn aö segja ungu fólki,hvar
skórinn hefur kreppt að I þess-
um efnum á undanförnum ár-
um og jafnvel áratugum. Ger-
völl yngri kynslóöin og þeir sem
komnir eru nokkuö til þroska
vita aö vinnutimalengdin, ok
kvöldvinnu oghelgarvinnu, hús-
næöiskostnaöurinn og eilifar
greiöslur og afborganir vegna
ibúöarinnar eru þau atriöi sem
þyngst hvlla á ungum fjölskyld-
um, sá vöndur sem sifellt hvin á
herðum ungra foreldra og aö af
þessum völdum stafa mörg
öröugustu og verstu vandamál
hvers konar sem þessi kynslóð á
við aö striða I lifi sinu.
Besti og stærsti
skerfurinn
Þaö var svo sannarlega tlmi
tíl kominn aö einhver stjórn-
málaftokkurinn tæki þessi mál-
efni til rækilegrar yfirvegunar
og tillögugeröar til úrbóta, ekki
einhver fögur orð heldur raun-
hæfar tillögur. Og er þaö þá ekki
talandi dæmi um alla þessa boö-
bera frelsunar og fagurs mann-
lifs á siöustu árum, alla þessa
fjálglegu baráttumenn réttlætís
og jafnaöar, aö þaö varð Fram-
sóknarflokkurinn sem einn
haföi fram aö bera róttækar og
framfarasinnaðar tillögur I
þessu lffshagsmunamáli unga
fólksins og þeirra sem nú eru á
barnsaldri?
Hvað snertir daglegt líf fólks-
ins I landinu, hina ,,hversdags-
legu tilveru” almennings i
framtiðinni, skal ekki hikaö viö
aö fullyröa þaö hér aö þessar til-
lögur eru besti og stærsti
skerfurinn sem yngri kyn-
slóðinni hefur veriö færöur.
Þetta vita allir og allar sem á
undan förnum árumhafa brotist
I að stofna heimili, koma upp
börnum og eignast þak yfir
höfuðiö.
Tillögur framsóknarmanna i
þessuefnifjallaum aö markvlst
veröi stefnt aö almennri stytt-
ingu vinnudagsins og þar meö
vinnuvikunnar með bættri
verkaskipulagningu og al-
mennri hagræðingu sem geri
kleift aö hækka dagvinnukaupiö
svo til muna aö það nægi til
framfærslu.
I öðrulagi miöa þær aö þvi að
tekinn veröi upp sveigjanlegur
vinnutlmi almennt I atvinnullf-
inu, þannig að greitt verði fyrir
þvl að foreldrar geti, amk. að
verulegu leyji, skipt með sér
verkum um forsjá heimilisins
og handleiöslu barnanna.
I þriöja lagi gera tillögurnar
ráö fyrir því aö um leiö og brot-
ist er út úr vitahring óöaverð-
bólgunnar, með leiöréttu visi-
tölukerfi launa og verðtrygg-
ingu fjárskuldbindinga og
viðeigandi fjármálastefnu,
veröi húsnæöismálalánin hækk-
uö og greiöslutími lengdur til
muna, þannig aö greiöslubyröin
dreifist á fleiri ár og afborganir
veröi bærilegar fólki meö dag-
vinnutekjur. Samhliöa þessu
veröikomiö upp sameiginlegum
lifeyrissjóöi allra landsmanna.
Harðsnúin
bræðrabylta
Orstutt Uttekt á ástandinu
eins og þaö hefur veriö I þessum
efnum á undan förnum árum
leiöir I ljós:
— Vinnutlmi langflestra,
amk. af yngri kynslóö hefur
veriö óhemjulega langur. Hafi
þess veriö nokkur kostur hafa
báöir foreldrar unniö „úti” full-
an vinnudag og lengur, einmitt
á þeim árum sem börn eru á
viökvæmasta skeiöi. Hver
vinnustund hefur greinilega
veriö svo ódýr aö atvinnu-
vegirnir hafa ekki þurft aö gera
verulegt átak til aö spara „tima
og hendur”, en þannig hefur
tima fólksins I rauninni veriö
sóaö og hamlaö nauösynlegum
skipulagsbreytingum sem miöi
aö stórbættri nýtingu vinnunn-
ar, auknum framleiösluafköst-
um og betri vinnubrögöum.
Veröbólgunni hefur fylgt
óheyrilegt krónuverð íbúöa,
mjög há útborgun á fyrsta ári
eða skammur greiöslufrestur
viö byggingu,stööug raunviröis-
rýrnun húsnæöismálastjórnar-
lána ár frá ári og loks óskynsam
lega stuttur heildartimi lána
vegna rýrnandi krónu, háir
vextir og afborganir sem þar
meðhafa skipstá óeðlilega fá ár
miöaö viö endingu húsnæöisins.
Þetta er hin alræmda svika-
mylla, þar sem allir — bókstaf-
lega allir — eru aö reyna aö
vernda sig gegn veröbólgunni
en tapa allir I harösnúinni
bræörabyltu.
Af þessu hefur leitt verulega
upplausn heimilanna einmitt á
þvl timabili þegar þeirra er
einna mest þörf, jafnt I félags-
legu sem menningarlegu tilliti,
þ.e. meöan fólkiö er ungt og
börnin ósjálfbjarga. Það er rétt
aö hafa það hugfast aö aöeins
litill minnihluti hefur átt þess
kost aö leigja sér ibúö tíl lang-
frama viö nokkurt öryggi, aö
ganga aö erfðaibúö eöa aö geta
sifellt og stöðugt knúiö dyra hjá
venslafólki um barnagæslu,
fjárhagsaöstoð og hvaö þá hús-
næði.
Bæði svika-
mylla og
vitahringur
A þvi leikur ekki vafi aö af
öllu þessu hafa verið aö hljótast
meiri og minni vandamál beint
eða óbeint I uppeldismálum,
sambúö og félagsllfi, en þaö
hefur hreinlega horfið viöa
nema vímugjafar væru viö
höndina til aö ,,hleypa öllu út”
sem safnast haföi fýrir I vinnu-
kappi vikunnar.
Þaö skyldi nú vera að yngri
kynslóöin hafi gert ,,UK)reisn”
sina á slöastliönu sumri,ekki
sist af gremju yfir þessu hrak-
lega ástandi sem er allri is-
lensku þjóöinni tíl háborinnar
skammar og hneisu. Hvers
vegna hlaut allt þetta háværa
angurgapatal um bankamál, ó -
réttlæti i fyrirgreiðslum,kllku-
skap i lánaútvegunum hljóm-
grunn meðal almennings —
nema vegna þess aö öll yngri
kynslóöin hefur orðiö aö feta
stafkarlsstíg frá þessum banka
til hins bankans til þess eins að
halda þakinu yfir fjölskyldu
sinni og börnum — og veröa þó
jafnframt aö vinna og vinna —
ekki myrkranna á milli heldur
lengur ef kostur var?
Þetta ástand er ekki aöeins
svikamylla, heldur vítahringur
sem hver fjölskylda um sig
hefur engin tök á aö brjótast út
úr fyrren eftir mörg og erfiö ár,
og þá er þessi kafli ævinnar aö
baki án þeirrar lifsnautnar sem
honum gat fylgt og átti aö
fylgja, og þá eru börnin upp-
komin, — ókunnugt fólk sem
ekki var unnt að kynnást I tæka
tiö. Menn eru misjafnlega
haröir á skrápinn, og þaö er af
sem áöur var aö aöeins þeim
haröúöugustu og grimmustu
var búinn llfsréttur, og svo mik-
iö er vist aö þeir eru margir og
þær margar sem hefur sviöiö
undan þessu.
Forsendur að
bættu þjóðlífi
Tillögur framsóknarmanna I
þessum efnum vísa veginn út úr
vítahringnum án óþarfafórna af
hálfu almennings. Þær fela ekki
i sér þann lúðrablástur sem allir
skynsamir menn vita aö á aö-
eins aö dylja sýndarmennsku og
skrum.
Stuttur vinnutimi, sem bygg-
ist m.a. á þvi aö hver stund sé
nógu dýr i kaupi til þess aö
knýja á um endurskipulagningu
og bætta vinnutilhögun, er for-
senda þess aö um fjölskyldulif,
útiveru, þátttöku i menningar-
lifi og félagslifi geti verið aö
ræöa fyrirmjög verulegan hluta
þjóöarinnar og þá ekki sist ungt
fjölskyldufólk. Og ungt fjöl-
skyldufólk er ekki aöeins
vaxtarbroddur þjóðlifs og
menningar, heldur þaö eina
fylkingarbrjóst sem ein þjóö
getur átt.
Sveigjanlegur vinnutlmi, þar
sem hver einstaklingur á amk.
nokkra valkosti, er forsenda
hvors tveggja,aö efnahagsllfinu
nýtist allt þaö vinnuafl sem
veröa má og aö öllum ein-
staklingunum séu búin tækifæri
til aö njóta krafta sinna. Sveigja
i vinnudeginum er einnig skil-
yröi þess aöbáöir foreldrar geti
eftir föngum veriö virkir uppal-
endur, og hins aö mögulegt
veröi aö draga úr geysilegum
vexti samfélagsútgjalda vegna
uppeldismála, barnagæslu og
skyldra málefna.
Báöir þessir þættir fela i sér
þjóðfélagslegansparnaö.þ.e. aö
þjóöinni nýtast þjóöartekjurnar
miklu betur en nú er.
Langtimalán vegna ibúöar-
húsnæöis, meö lágum vöxtum
og rauntryggingu og þar meö
viöráöanlegum afborgunum eru
forsenda umbóta I húsnæöis-
málum og sameiginlegt lifeyris-
kerfi undirstaöa réttlætis. En af
þvier skemmst aö segja aö hús-
næðismálin eru fjölskyldumálin
og félagsmálini hnotskurn I
þessu landi nú um stundir.
Úrslitamikil-
vægt
Þessar tíllögur framsóknar-
manna, þeir opnu möguleikar
sem eru á góöu samstarfi og
samkomulagi stjórnarftokk-
anna um þær og aörar slikar nú
á næstu dögum og vikum, sýna
hversu úrslitamikilvægt þaö er
aö rikisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar haldi áfram á markaöri
braut. Þær sýna hve mikið er I
húfi fyrir framtiöina aö sú til-
raun sem þessi rikisstjórn er
takist.
Og reyndar sýna þær einnig
aö slnu leyti hver stjórnmála-
flokkanna er ábyrgastur, fram-
farasinnaðastur og róttækastur
i þvi' aö hrinda fram góðum
málum.
menn og málefni
Þaö er timi til kominn aö sinna þeirra málum