Tíminn - 01.04.1979, Blaðsíða 14

sr
14
Sunnudagur 1. apríl 1979
1
Hvað er
Gvðinga
hatur?
Brot úr við-
tali við
Léon Poliakov
Hvers vegna Gyðingahatur? Þetta eiteu
sem heimspekingar, mannfræðingar jmL-i
1 menn um mannlegt atferli hafa oft ve^M|
Léon Poliakov gefur ekkert endanlep?Al
I þeirri spurningu, en hann ræðir hins
' atriði, sem tengd eru Gyðingahatri, #gu ftéjs o
j framvindu. En fyrst var hann spurðu
teldi hættu á, að nú blossaðí enn á
ingahatur i Evrópu.
■yo,agaofsót(nj

,r * Rtísslantfj
Utt1

1
I
Hann svaraöi þvi til, aö hann
teldi aö ekki væri hætta á sams
konar faraldri og gekk yfir álf-
una á fyrstu fjórum áratugum
aldarinnar. Eftir 1945 heföi
dregið úr andúö á Gyöingum,
enda höfðu þá gerstþeir atburö-
ir, sem enga hliöstæöu eiga i
þessum efnum. Pliakov telur
gagnlegt að sýna sjónvarps-
myndina Holocaust. Hún sýni
hvernig Gyðingahatrið var i
framkvæmd. A hinnbóginn var-
ar hann við, aö gera Hitler að
alls herjar tákni fýrir Gyðinga-
haíur. Sekt hans skýli mörgum
öörum, sem hafi látið að sér
kveða við að kynda undir andúð
á Gyðingum. Hann nefnir sér-
staklega Breta, með Northcliff
lávarð, eiganda Times, sem sá
um að almenningur i Bretlandi
kynntist falsritinu Fundargerð-
ir Sionsöldunga á árunum upp
úr 1920. Meðal þeirra, sem
stuðluðu að andúð á Gyðingum
var Winston Churchill, og starf-
aði hann með Times-hópnum að
þvi að koma i veg fyrir að Lloyd
George semdi við Sovétstjórn-
inameðþvi að láta birta þetta
rit, sem reyndar var samiö af
lögreglu Rússake i sara,
Okhrana, og dreift viða um
heim.
Þrenns konar
Gyöingar
1920 skrifaði Churcill, að til
væru þrenns konar Gyðingar:
enskir Gyðingar, sem hann
hafði litið álit á, sionistar, sem
hann ræddi um af miklum hita,
og loks bolsevikar, sem hann
fordæmir með öllu.
Margir franskir menntamenn
hafa veriðandstæðir Gyöingum,
t.d. Déat, Drieu La Rochelle.
Maurras, og Jean Giraudoux.
Arið 1938 hélt þáverandi utan-
rlkisráðherra Frakka, George
Bonnet, veislu til heiðurs
Ribbentrop, utanrikisráðherra
Þjóðverja. Þangað var aðeins
boðið „kynhreinum” mönnum,
þ.e. arium. Þetta þýddi, að
margir háttsettir embættis-
menn af gyðingaættum fengu
ekki boð i veisluna.
Yngra fólkið trúir þessu ekki.
Það hefur vanist á, að véfengja
allt, sem þvi ersagtog andmæla
öllu sem eldra fólkiðsegir. Þess
vegna heldur það, að sögurnar
um Hitler og gasklefana séu
ýkjur, uppáfinning eins og svo
margt annað. Það tekur þessu
eins og hverjum öðrum áróðri.
Gyðingar trúðu þvl ekki sjálfir
fyrst i stað. Þeir héldu, aö þeir,
sem voru fluttir brott kæmu
aftur. Auschwitz og Buchen-
wald opnuðu augu manna fyrir
sannleikanum.
Menn gátu
ekki trúað þessu
Fleira kom til, að menn efuð-
ust um sannleiksgildi sagnanna
um útrýmingu Gyðinga: aldrei
áður hafði veriö gerð tilraun tU
að finna „endanlega lausn” á
þvi, sem kallað var „gyðinga-
vandamálið”. Aldrei áður hafði
verið reynt að útrýma I eitt
skipti fyrir öllfólki af tilteknum
uppruna, fólki, sem þrátt íýrir
allt var samrunnið þjóðum
Evrópu, óaðskUjanlegt, menn-
ingarlega og félagslega,Frökk-
um, Þjóðverjum, Pólverjum,
Tékkum.
Poliakov telur, að nú sé samt
minni hætta á að Gyðingaof-
sóknir brjótist út en fyrir 40 ár-
um. Abyrgir aðilar, bæði vis-
indamenn og kirkjunnar menn
eru á verði, og fleiri tæki eru til
að hafa jákvæö áhrif á almenn-
ingsálit en áður. Þó er það svo,
að komi tU þess, t.d. að ísraels-
riki liði undir lok, og tvær millj-
ónir Gyðinga flytjisttU Evrópu,
þá má búast við að upp úr sjóði,
og staða Gyðinga verði aftur
mjög miklu lakari en nú er.
Rætur
Gyöingahaturs
En hverjar eru rætur Gyð-
ingahatursins I Evrópu á siðari
tímum?
Uppgangur borgarastéttar-
innará 18. öldleiddi til batnandi
stöðu Gyðinga I Vestur-Evrópu.
Arið 1791 fengu Gyðingar full
borgararéttindi i Frakklandi.
Napoleonfylgdiþeirristefnu, að
gera Gyðinga að fullgildum
borgurum I franska rikinu.
m.a. kaUaði hann saman stór-
ráð Gyðinga árið 1807. Það
hvarf þó brátt úr sögunni, lik-
lega vegna áhrUa kirkjunnar
manna, sem breiddu út, fyrstir
manna, orðróm um al-
heims-samsæri Gyðinga. Þetta
varð til þess, að I sumum
héruðum Frakka voru Gyðing-
um settar sérstakar reglur.
Gyðingahatrið i Þýskalandi á
sér langa sögu. Lúther hamaðist
gegn Gyðingum, og hugmynd- '
irnar um Germani, sem hinn
hreina kynstofn, eru tU I fom-
öld. Heine, sem var þýskur Gyð-
ingur skopast að þessum hug-
myndum er hann segir: Vér er-
um mesta þjóð I heimi, vér
fundum upp púörið og prentUst-
ina, konungar vorir sitja á öll-
um veldisstólum, og Roth-
schUdar vorir eiga aUar kaup-
haUir Evrópu.
Gyðingar voru fjölmennir i
Þýskalandi, og þeir brutust til
vegs og viröingar á öllum sviö-
um. Istjórnmálum hlutu þeir að
skipa sér I þá sveit, sem barðist
gegn kynþáttahyggju, þjóð-
rembingi, Uialdssemi. úr þeirra
hópi hlutu þvi menn eins og
Marx og Lasalle aö koma.
Úr páfagarði blés oft kalt til
Gyðinga á 19. öldinni, og hafði
það áhrif á afstöðu kaþólskra tU
þeirra. „Hinir sviksömu Gyð-
ingar” voru þeir, sem ákærðu
Krist og fengu hann krossfest-
an. Afplánunþeirrar syndar var
langvinn og miskunnarlaus
samkvæmt skoðun margra guð-
fræðinga.
Goösagan um aría
Goðsagan um ariana átti
sinn þátt i að kynda undir
andúð á Gyðingum. Ariarnir
áttu að vera hinn „hreini” og
tigni kynþáttur, öðrum betri og
skynsamari. Blöndun og sam-
skipti við aðra kynþætti var tal-
in tU skaða og úrkynjunar. Þó
ber að hafa i huga, að Friedrich
Schlegel, sem bjó til orðið arii,
var ekki með kynþætti i huga,
heldur þjóðir, sem skiptust eftir
tungumáli og menningu.
Schlegel vargiftur konuaf Gyð-
ingaættum, og barðist gegn
Gyðingahatri. Hugmyndin um
ariana, er rómantísk í hæsta
máta. Schlegel áleit, að I
Himalaya-fjöllum heföi búið úr-
valsþjóð, sem fjölgaði og sótti
niðúr á sléttur Indlands og i
vesturátt til Evrópu. Hann dáði
indverska dulspeki, og skrifaði
bókina Viska Indlands. Svipað-
ar skoðanir á dulinni þekkingu
Indverja og þá einkum fólks I SS
Himalayjadölunum, hefúr verið SS
lifseig meðal menntafólks I
Evrópu. SS;
Kynþáttahugtakið kom upp á
Upplýsingatimanum. Linné to
skipti mannkyninu I f jóra kyn-
þætti, hvlta menn, svarta, rauða 5»
og gula. Hörundsliturinn var NS
látinn ráða flokkuninni. Gyðing- §§
ar voru hvltir menn, og þar af SS
leiðandi voru þeir ekki talinn SS
sérstakur kynþáttur. Andúðin á ®
þeim átti sér menningarlegar SS
og trúarlegar forsendur. SSÍ
Kant og
kynþáttahyggjan
Heimspekingurinn Kant átti SSJ
mikinn þátt i að móta hugmynd- w
irnar um kynþætti. Hann var KS
áhugamaður um mannfræði og 5»
fordæmdi blöndun kynþátta, >SS
þar eð „betri” kynþáttur gæti SS
ekkiblandast,,lakari”kynþætti SS
án þess að úrkynjast. Kant var xS
lika fjandsamlegur Gyðingum SS
og skrifaði niðrandi um þá. SS
Hann vildi að þeir hyrfu og SS|
trúarbrögð þeirra dæju út.
trúarbrögð þeirra dæj
Sumir heimspekingar Upp-
lýsingatimans töldu þó, að eina
ráðið til að draga úr hættunni af
lakari kynþáttum væri að láta
þá blandast hinum betri og hæf-
En Gyðingar voru ekki aðeins $SS
taldir óæðri kynþáttur, trúar- SS
brögð þeirra voru fyrirlitin. SS
Þarna blandaðist þvl saman SS
kynþáttahyggja og trúar- SS
ofstæki, — með hörmulegum af- SS;
leiðingum fyrir alla Evrópu.