Tíminn - 20.05.1979, Blaðsíða 5

Sunnudagur 20. mal 1979.
5
Kaupfélögin
umalltland
Véladeild
Sambandsins
Armuia 3 Reykiavih Sim 38900
GROHE-KYNNING
Efnt verður til kynningafunda á Grohe blöndunar-, vatnshreinsi- og sjálfhitastillitækjum dagana
^j21., 22. og 23. maí n.k. í húsnæði Skagfirðingafélagsins að Síðumúla 35 (Fíat-húsið) í Reykjavík og
Hótel KEA, Akureyri.
Fundimir verða sem hér segir:
Mánudagur 21. maí kl. 17.30
21. maí ki. 20.30
Þriðjudagur 22. maí kl. 17.30
Miðvikudagur 23. maí kl. 17.30
Hótel KEA, Akureyri
Pípulagningamenn — sveinar og meistarar.
Verzlunarstjórar og sölufólk.
Arkitektar, vcrkfræðingar og tæknifræðingar.
Sölufólk, pípulagningamenn, verkfræðingar,
arkitektar og tæknifræðingar.
Sértilkvaddur tæknimaður frá Grohc annast kynninguna og svarar fyrirspurnum.
Til staðar verða sjálfhitastillandi Grohe-tæki, stór og smá, er mönnum gefst kostur á að taka
| | sundur, svo og margar nýjar gerðir af blöndunartækjum.
Sömu daga verður tæknimaður Grohe til viðtals á skrifstofu vorri, að Síðumúla 21.
UJ Vinsamlegast tilkynnið þátttöku í síma 82677, og pantið viðtal við tæknimann Grohe, ef þér
óskið þess, einhvern áðurgreindra daga.
o
SÍÐUMÚLI 21 . SÍMl 82677 . PÓSTHÓLF 23 . TELEX 2254
Ég fór 1 fermingarfötunum á
Þingvöll á lýðveldishátl&ina
1944 þvi einhver hafði sagt mér
að ég væri að eignast land.
Landið væri nú frjálst og við
lausir við Dani fyrir fullt og
fast.
Ég átti stórt land: Blátt land,
kalt grjót, brimasamar
strendur lika tignarleg fjöll og
ég átti þetta allt með hinu
fólkinu.
Með sjómanninum sem gekk
stórstigur Ut i rökkrið á leiö til
skips með sjópokann sinn á bak-
inu hann var i Viktoriupeysu og
hvitum vaðmálsbuxum. Ég átti
landið með konunum sem komu
þreyttar heim af fiskreitunum
eftir sólbjartan dag, með
kaupmanninum á horninu, sem
varihvitum sloppi, manninum i
Kron, sem var i brúnum: öllu
mögulegu fólki, sem nú hafði
allt i einu eignast land, og allir
fundu á sér þótt enginn heföi vöi
um hönd.
En svo komu tlmar, og
smám saman læddist að þér
hræðilegur grunur. Þú áttir
ekkert land I raun og veru, að
vfsuáttu Danirþað ekki, heldur
einhverjir menn. Menn sem áttu
blýþung fjöll, hvitfextar ár,
fossa, hveri, tún og ber jalyng út
um allt. Lika fugla.
1 mannkynssögunni hafðir þú
lesið, að menn stjórnuðu
þjóöunum með svartri moldinni
einni saman. Bændur gengu út á
akrana en uppskeran varð að
mestu eign hertogans og greif-
ans. Hinn stritandi lýður átti
ekkert nema bakverkinn og
vatnssósa lappirnar á sér sjálf-
um.
Þeir höfðu sem sé logið þessu
með landið 1944 — viö höfðum
ekkert land unniö af Dönum.
Landið var eign rikra kalla og
bænda, hafði verið þaö og var
það áfram.
Að eiga og eiga ekki
Stundum skiptir það reyndar
litlu máli hver á landið og hver
ekki, en stundum skiptir það
kannski öllu máli, ekki minna
en það. Um þaö er Deildar-
tunguhverinn nú skýrasta dæm-
ið, hann minnir þig á að þú ert i
raun og veru tökubarn þessarar
þjóðar og hefur ekkert erft,ert
erföaprins án þess aö erfa nokk-
uð einsog Knútur heitinn Dana-
prins var, en nóg um það.
1 löndum þar sem stjórnað
með svartri mold er eignar-
rétturinn friðhelgur — og á að
vera það. En hvernig er þessu
varið á Islandi? Þar rikir á hinn
bóginn mjög dularfullur og ein-
kennilegur eignarréttur. Hann
kemur fyrst og fremst fram i
þvi að þegar gott má hafa af
landi, þá er landiö i einkaeign en
ef vont hlýst af landi, þá er allt
þetta kalda grjót og hraun-
breiðurnar þar með oröið aö
sameign —þviþá þarf að borga.
Viðgetum tekið nokkur dæmi.
Segjum svo að Deildartungu-
hver heföi veriö i Kirkjubæ I
Vestmannaeyjum. Þá hefði
sjálfsagt verið talið rétt af eig-
endum Kirkjubæjar aö fara
fram á 250 milljónir, ef ekki
milljarð fyrir 30 ára samning
um vatn. Vestmannaeyjar eru
nokkur þúsund manna bær
(voru það) og ef óskað hefði
verið eftir heitu vatni I
„deildartunguhvernum” I
Kirkjubæjarlandi, þá hefði að
likindum orðið að borga svart-
oliuverð fyrir það.
En ekki tókst nú svona vel til
það kom hinsvegar upp eldur og
hvað skeður, það er stofnaður
Viðlagasjóöur og öll þjóðin er
látin borga. Einkaeignin breyt-
ist i sameign i einum svip.
Engum manni hefur a.m.k.
mér vitanlega dottið 1 hug að
skrifa reikning handa bóndan-
um og eigandanum á Kirkjubæ
fyrir milljarða tjón er varð af
þvi að glóandi hraun kom upp i
staðinn fyrir heitt vatn.
Ég get þannig til dæmis vel
hugsað mér hvernig reikningar
myndugreiðastefeldgoskæmi i
Deildartungu, — en nóg um það
i bili.
Hver borgar eld?
Þetta er gott dæmi um það,
hvernig landið breytist úr sér-
eign i sameign eftir þvi hvort
unnt er að græöa á landinu, eða
hvort það veldur tjóni.
Grasdreifari
á PZ-sláttuþyrlur CM165
Eigum fyrírliggjandí nokkra grasdreifara á stærri
gerð PZ-sláttuþyrlu, 2ja tromlu CM 165. Búnaður
þessi dreifir úr skáranum um leið og slegið er.
Búnaðurinn er dreifarafingur á tromlurnar og dreifi-
spjöld. Leiðarvisir fylgir. Verð aðeins kr. 52.777.- með
söluskatti. Pantið tímanlega.
eignarhaldi privatmanna á auöi
landsins svo lengi sem þeir eru
lausir við alla ábyrgð af sinu
landi.
Viö þurfum þvi að snúa dæm-
inu við. Það má gera meö ýmsu
móti. Taka má jarðhita landsins
meðlögum til almenningsþarfa,
t.d. undir 100 metra dýpi ogeins
jarðhita sem enginn kostur er
fyrir einstaklinga eða eigendur
jaröa aö nýta — eöa láta menn
borga stórskatta af hverum og
bera alla ábyrgö af hræringum
jarðar, eldgosum og öðru.
Þessi eignarréttarskilningur
að landið sé i' einkaeign ef ábata
má hafa en sameign ef eitthvað
þarf aö borga, hann getur ekki
gengiö til lengdar og er útgeng-
inn fyrir lifandis löngu. Annað
hvort eiga menn jarðhita eða
ekki hveri eða eldgos.
Ég hygg þvi að i stað þess aö
láta fara fram eignarnámskröfu
t Deildartunguhver sérstak-
lega, þá hefði rikisstjórnin átt
að taka allan jarðhita og
virkjunarmöguleika til bæna og
láta eignarréttinn verka i eina
átt en ekki sem vélinda þar sem
einstaklingurinn á matinn en
þjóðin spýjuna.
Jónas Guðmundsson
Hver á „deildartunguhveri”
Fleiri dæmi má nefna.
Fyrir nokkrum árum gerði
jarðskjálftahrinu á Reykjanesi,
i grennd við Svartsengi.
Sprungur komu i húsveggi og
vegaskemmdirurðu. Mér vitan-
lega borguöu eigendur Svarts-
engis engar bætur fyrir spjöllin
en fá hins vegar dálaglegan
skilding fyrir gufuna sem kem-
ur upp. Hver borgar ef eldur
kemur upp þarna _og hraun
rennur i Grindavik I stað vatns?
Svari þvi hver sem vill
Við getum nefnt fleiri dæmi.
Ef það á að veiða lax i einhverri
ánni, þá er hún I einkaeigu en ef
brú, sem er þjóðareign tekur af
eða vegarspotta, þá borgar
þjóðin.
Við getum lika tekið nýtt
dæmi snjóflóð tók ofan brú I dal
fyrir noröan á dögunum ogtyllti
henni upp i fjallshlið hinum
megin i dalnum, svona upp á
sport. Hver borgar það? Sá sem
áfjallið? Nei það er skaði og þá
borgar þjóðin.
Við hliðina á ritvélinni minni
er miði, þar stendur að fast-
eigna- og lóðarmat hjá mér sé
um 20 milljónir króna. Fyrir
þetta verö ég að greiða riflega
10.000 krónur á mánuði. Af
Deildartunguhver vildu Skaga-
menn borga eina milljón á
mánuði fyrir vatn. Og ég spyr:
Hvað borga menn i eignaskatt
af hver, sem ekki er falur fyrir
250 milljónir króna?
landsins?
Við erum leiguliðar
landeigenda
Ef hverinn er af eigendum
metinn á 800 milljónir, þá þyrfti
að borga af slikum grip um 400
þúsund krónur á mánuði og má
undirritaður þvi i raun og veru
teljast heppinn aö Deildar-
tunguhver skuli ekki vera I
Garðastræti 8 það væri ljóta
ógæfan — og þó.
Þaðkemurfram.að það kost-
ar i núkrónum um 6 milljarða að
nota þetta deildartunguvatn og
það er i járnum að það sé I byrj-
un ódýrara en olian. Landeig-
endur (hvereigendur) þurfa
auðvitað að fá sitt og sjómenn
ogannað fólk á Akranesi veröur
aö greiða stórfé. Og mér er
spurn, er þetta ekki oröiö að
hálfgerðu miðaldakerfi? Er
noldcur munur að standa á hris-
grjónaekrum i Austurlöndum,
til að vinna fyrir aðalsmenn
sem hirða uppskeruna og
stunda sjó fyrir eigendurnar i
Deildartungu sem eiga vatn?
Brynjólfur biskup gerði út á
Akranesi, átti skip en sjómenn
fengu litinn hlut, kirkjan hirti
gróðann. Ég sé ekki neinn mun
á lénsskipulagi miðalda og
4L