Tíminn - 20.05.1979, Blaðsíða 24

24
Sunnudagur 20. mai 1979.
Ingólfur
Davíðsson:
Gróður og garðar
Einininnar
og ættinglar
hans
„Einir hvassa barriö ber,
byggir óöal fornra skóga”.
Hann er eina tegundin islenska
sem telst til barrviöa — og ekki
liklegur til stórræöa — skriöur
vanalega viö jörö aö mestu. Á
stöku staö réttir hann þó ofurlit-
iö úr sér. Reynandi er aö rækta
hann til skrauts i steinhæöum.
Erfitt er aö ná honum upp meö
rót, en sá má fræi úr einiberjun-
um, og i gróöurhúsum er hægt
aö fjölga honum meö græöling-
um. Einiber eru oft höfö í eini-
berjabrennivin og ýmsa likjöra.
1 hlýrra loftslagi veröur einir
stundum stór runni eöa allmikiö
tré. Vöxtuglegri miklu eru þó
ættingjar hans fura, greni og
lerki, sem öll hafa numiö hér
land á okkar öld ogeru sum far-
in aö bera fræ árlega aö kalla
Nú á krossmessunni viröast þau
hafa gengiö sæmilega fram
undan vetri þó kaldur væri. Þó
gætir eitthvaö óeölilegs roöa á
barrnálum, einkum furu, en
nálunum hættir til aö sviöna i
sólskini á vorin þegar jörö er
haröfrosin svoaörætur ná ekki i
vatn, til aö bæta uppgufun úr
nálunum. Og i vor hefur einmitt
veriö óvenju mikiö sólfar. Fáar
jurtir garöanna eru farnar aö
bæra á sér ennþá ogskýli er enn
látiö hlífa hinum viökvæmu.
Skýliö á að vera léttog loftmik-
ið. Eru greinar barrtrjáa bestu
skýli sem völ er á. Þaö gerir
ekkert þó barr sé falliö af þeim,
þær hlifa samt. Hafiö það i huga
aö hausti.
Lerki fellir, sem kunnugt er,
barmálarnar á haustin. Nú fara
nýjar nálar að spretta, þær sitja
i knippum og eru fremur mjúk-
ar. Nýútsprungiö ljósgrænt
lerki er undurfallegt. Þaö þri'fst
að jafnaðibest inn til dala og við
fjarðarbotna, er t.d. hið vöxtug-
legasta á Fljótsdalsheiöi og i
Einir meö berjum

1

•- ■
m

.
‘•SsfcsSSs

V

Lerki I Hallormsstaöaskógi 1962 (Guttormslundur)
Eyjafiröi innanveröum. Nafn-
kunnur er Guttormslundur á
Hallormsstaö. Þar má vænta
smiðaviöar svo um munar, og
auövitaö viöa efni i giröingar-
staura.
Greni og fura eru auöþekkt
álengdar, þvi aö furan er miklu
loönari aö sjá, þvi aö nálar
hennarerulangar, miklu lengri
en greninálar. Ef betur er skoö-
aö kemur i' ljós að furunálar
hanga jafnan tvær saman.
Margar graiitegundir eru til, en
hér eru aöallega ræktaöar tvær,
þ.e. rauögreni og sitkagreni.
Rauögreni er Evróputré sem
þrifst best til dala og við fjarð-
arbotna likt og lerkið. Flest
jólatré eru rauðgreni. Sitka-
greni er ameriskt strandtré,
sem vex á afarlöngu svæði á
vesturströnd Norður-Ameriku."
Nálar sitkagrenis eru sérlega
haröar og stingandi. Þaö vex
hér vel við sjávarsiöuna og er
fremur hraðvaxta. Það þarf
helst mikinn loftraka og þolir
óven ju vel særok og er þaö mik-
ill kostur. Saltir hafvindar
skemma það ekki, nema svo
hvasst verði aö toppar brotni.
En venjulega sveigist þá ein-
hver grein upp og myndar nýj-
an topp þegar frá liöur.Toppar
barrtrjáa þola sist mikla
storma þegar vöxtur er örastur
á vorin, en verða siöar iúröu
seigir, hallast og sveigjast oft
Skógarfura, köngull t.h.
án þess aö brotna og rétta þá úr
sér aftur. Ef þiö viljið rækta tré
þar sem hætta er á særoki, er
sitkagrenið tilvaliö. Vanda þarf
auðvitaö gróöursetningu þess.
Ræturnar vaxa talsvert til hliö-
anna — dreifasér —þaðer þeim
eðlilegt og skal gæta þess við
gróðursetningu. Oft eru ungar
barrplötur seldar meö hnaus
(kökk) og biöa ekki hnekki við
gróðursetningu, hafi þess verið
gætt að halda moldinni i
hnausnum jafnan rakri. Ella
getur hann orðiö grjótharður og
rætur átt erfitt meö aö brjótast
út úr hnausnum, er þær taka aö
vaxa. Greni þarf fremur frjó-
saman jarövel. Fura þolir betur
sandinn, ófrjóan jarðveg, t.d.
fjallfura, og þykir bæta hann
smám saman. Fura þarf öllu
f
Hjólbarðasólun, hjólbarðasala
og öll hjólbarða-þjónusta
Umfelgun —
Eigum fyrirliggjandi flestar stœrðir
hjólbarða, sólaða og nýja
Tökum allar venjulegar stærðir
hjólbarða til sólunar
meiribirtu en grenið. Hún hefur
langa rót, sem vex beint niður
og er að þvi leyti næsta grá-
brugöin greni. Fururætur mega
ekki bögglast við gróöursetn-
ingu, né skerðast, og eru þvi
nokkur vandkvæöi á að gróöur-
setja furu, einkum stórar plönt-
ur með sinni löngu rót. Rótin á
að ganga beint niöur, en ef hún
bögglast við gróðursetningu er
hætta á vanþrifum plöntunnar
siðar. Hún stansar kannske i
vexti árum saman, og sumum
tegundum, t.d. stafafuru, hættir
þá til að skekkjast eða jafnvel
velta um koll. Vegna þessara
vandkvæða telja menn öruggast
aö nota fremur litlar furuplönt-
ur til gróðursetningar, áður en
rótin veröa löng, svo auövelt sé
aö gróöursetja án þess að rótin
bögglist eöa stýfa veröi af
henni. Ber aö hafa þetta i huga.
Um skeið var hér gróðursett
talsvert af skógarfuru, en hún
er eitthvert algengasta skógar-
tré i Evrópu, og gefur mikinn
smiöaviö. Skógarfuran þreifst
sæmilega I fyrstu. En svo tók
furulús aö ásækja hana og stór-
skemma, jafnvel vænar hrislur.
Er þvi hætt að gróðursetja
hana, a.m.k. i bili. Af skógar-
furu eru til mörg afbrigði og má
vera aö lúsaþoliö afbrigöi finn-
ist siðar. Fjallafura hefur lengi
verið reynd hér á landi, t.d. á
Þingvelli og við Rauöavatn.
Heimkynni hennar eru i fjöllum
Mið- og Suður-Evrópu, og hátt
til fjalla suður þar veröur hún
aðeins runni. Til er beinvaxið,
einstofna afbrigði af fjallafuru,
kallað bergfura, og er 4-5 m á
hæð á Þingvelli. Fjallafura fer
vel á grasflöt i garöi, og harð-
gerð er hún.
Nú er stafafura (frá sunn-
Jafnvægisstilling
Framhald á bls. 31
GUMMI
VINNU
F/jótoggóð STOFAN
þjónusta HF
Opið alla daga iosreykjavík
PÓSTSENDUM UM LAND ALLT sími 31055
HEITSÓLUN -
KALDSÓLUN
Mjög
gott
■ verð