Fréttablaðið - 09.06.2007, Blaðsíða 62

N
okkrum dögum
áður en leiðtoga-
fundur G8-ríkjanna
hófst nú í vikunni
settist Vladimír
Pútín, forseti Rúss-
lands, niður með fulltrúum átta
virtra fjölmiðla, einum frá hverju
aðildarríki G8-hópsins.
Blaðamennirnir spurðu Pútín
spjörunum úr og ekki stóð á svör-
unum. Hann hló þegar hann var
spurður hvort hann væri „hreinn
og ósvikinn lýðræðissinni?“
„Að sjálfsögðu er ég það, svo
sannarlega,“ sagði forsetinn.
„Vandamálið er bara að ég er einn
á báti, sá eini minnar tegundar í
heiminum.“
Svo bætti hann því við, væntan-
lega ekki án þess að brosa svolítið
undirfurðulega: „Eftir að Mahatma
Gandhi lést er engan hægt að tala
við lengur.“
Hann hafnaði alfarið að nokkuð
væri hæft í því að Rússland væri
að breytast í alræðisríki á ný: „Ekki
trúa því sem þið heyrið.“
Þess í stað sneri hann vörn í
sókn og rakti fyrir heimspressunni
bágborið ástand mannréttinda-
mála í öðrum heimshlutum, eink-
um Vesturlöndum, og vísaði óspart
í ársskýrslu mannréttindasam-
takanna Amnesty International til
stuðnings máli sínu.
Í Bandaríkjunum er ástandið
„hreinlega skelfilegt,“ sagði Pútín:
„Pyntingar, heimilislaust fólk,
Guantanamo, fólk sett í fangelsi án
réttarhalda og án þess að mál þess
sé rannsakað.“ Og ekki er það mikið
skárra í Evrópu: „Mótmælendur
sæta harkalegri meðferð, gúmmí-
kúlum og táragasi er beitt í hverri
borginni á fætur annarri, mótmæl-
endur eru drepnir á götum úti.“
Pútín viðurkennir fúslega að
mörgu sé ábótavant í Rússlandi. En
rétt eins og Bush afsakar mannrétt-
indabrot í sínum ranni með þeirri
ógn sem sögð er stafa af hryðju-
verkamönnum, þá afsakar Pútín
sig með arfleifð Sovétríkjanna og
þeim gífurlegu umbrotum sem
fylgdu hruni þeirra.
„Við skulum ekki gleyma því að
hin löndin í G8-hópnum hafa ekki
orðið fyrir jafn gríðarlegum um-
breytingum og Rússland hefur
gengið í gegnum. Þau hafa ekki upp-
lifað borgarastríð, sem við höfum
reyndar orðið fyrir í Kákasus.“
Samskipti Vesturlanda og Rúss-
lands hafa versnað töluvert upp á
síðkastið. Bandarískir ráðamenn
hafa æ oftar gripið til harðra orða
þegar talið berst að Rússlandi og
stjórnarháttum Pútíns, og ýmsir
ráðamenn í Evrópuríkjum hafa
tekið í sama streng.
Mannréttindasamtök hafa tekið
undir þessa gagnrýni. Í nýútkom-
inni ársskýrslu Amnesty Inter-
national, sem Pútín vitnar sjálfur
til, er fundið að ýmsu í Rússlandi,
meðal annars að grófum mann-
réttindabrotum í Kákasushéruðum
Rússlands, einkum þó í Tsjetsjeníu
þar sem reglulega fréttist af aftök-
um án dóms og laga, mannshvörf-
um, mannránum og pyntingum, og
svo hins vegar að vaxandi þrýstingi
sem fréttamenn, mannréttindasam-
tök og stjórnarandstæðingar hafa
fundið fyrir af hálfu stjórnvalda.
Hvorki rússneskir fjölmiðlar né
aðrir fjölmiðlar hafa fengið mikla
möguleika til að fylgjast með
því sem er að gerast í Tsjetsjen-
íu. Rússneskir hermenn sem hafa
komið þaðan segja að þeir hafi
fengið þar frjálsar hendur til að
haga sér næstum því eins og þeim
sýndist.
Rússnesk stjórnvöld halda því
fram að stríðinu sé hreinlega lokið,
eða svo gott sem, og svo virðist sem
ástandið þar hafi róast nokkuð, sem
kannski má að hluta þakka því að
rússnesk stjórnvöld hafa í aukn-
um mæli tekið málstað arabaríkja
í endalausum deilum þeirra við
Bandaríkin.
Hópar íslamskra skæruliða eru
þó enn að berjast fyrir sjálfstæði,
þrátt fyrir að helstu leiðtogar
þeirra séu fallnir, og enn berast frá
Tsjetsjeníu frásagnir, þótt stopul-
ar séu, af mannfalli og hrikalegum
pyntingum.
Pútín gerir lítið úr því að fjölmiðl-
ar í Rússlandi séu ekki frjálsir,
segir það goðsögn eina og bendir
á að tugþúsundir fjölmiðla þrífist
í Rússlandi; dagblöð, vefsíður, út-
varps- og sjónvarpsstöðvar.
Hann segir það líka misskiln-
ing að stóru sjónvarpsstöðvarn-
ar þrjár, þær einu sem meginþorri
landsmanna hefur aðgang að, séu
ríkisreknar. Formlega er aðeins ein
þeirra ríkissjónvarp, þótt ríkið eigi
ráðandi hlut í hinum tveimur líka.
Ástæða þess að þessir fjöl-
miðlar hafa ekki stundað harða
gagnrýni á rússnesk stjórnvöld
undanfarið segir Pútín einfaldlega
þá að stjórnin hafi unnið gott verk
á síðustu árum. Ástandið hafi batn-
að mjög og því sé einfaldlega ekki
undan svo miklu að kvarta.
Sömuleiðis segir Pútín það hreina
firru að stjórnarandstæðingar
megi ekki halda mótmælafundi til
að koma skoðunum sínum á fram-
færi í fjölmiðlum.
„Mótmælendur geta mótmælt
frá morgni til kvölds ef þeir vilja,“
segir Pútín, „og auðvitað eiga fjöl-
miðlarnir að mæta og ég held að
það eigi að fjalla um slíka atburði
til þess að fólk geti séð hvað er að
gerast og tjáð skoðanir sínar.“
Einu skilyrðin segir Pútín vera
þau að þeir sem skipuleggja mót-
mæli fari að landslögum, sæki um
leyfi til útifunda og haldi sig innan
þeirra svæða sem þeim er úthlut-
að. Annars „trufli þeir umferð“
og „hindri fólk í að komast leiðar
sinnar“.
Einn ákafasti talsmaður stjórnar-
andstæðinga í Rússlandi um þess-
ar mundir, skákmeistarinn kunni
Garrí Kasparov, varar hins vegar
Vesturlandabúa við að trúa þessum
fögru orðum Pútíns um afrek sín og
ástandið í Rússlandi.
Kasparov segir að George W.
Bush Bandaríkjaforseti neiti að
horfast í augu við sannleikann um
Pútín og um vandamál Rússlands.
Kasparov og félagar hans höfðu
krafist þess að leiðtogar G8-ríkj-
anna væru ekkert að skafa utan af
hlutunum og lýstu því einfaldlega
yfir að Rússland ætti ekki heima í
G8-hópnum „vegna þess að Rúss-
land er ekki lýðræðisríki og ekki
iðnveldi heldur“.
Núna um þessa helgi ætla stjórnar-
andstæðingar í Rússlandi enn að
láta reyna á rétt sinn til að mót-
mæla, og það ekki einu sinni held-
ur tvisvar. Í dag hafa þeir skipulagt
mótmælasamkomu í Pétursborg og
síðan aðra í Moskvu á mánudaginn.
Þá kemur væntanlega í ljós hvort
eitthvað er að marka orð Pútíns,
því skipuleggjendur mótmælanna
hafa fengið leyfi fyrir göngunni í
Pétursborg en ekki fyrir aðgerðun-
um í Moskvu.
Lýðræði Pútíns í Rússlandi
Vladimír Pútín Rússlandsforseti segist vera einlægur lýðræðissinni og skilur ekkert í þeim ranghugmyndum sem hann segir
vaða uppi á Vesturlöndum um stjórnarfarið í Rússlandi. Guðsteinn Bjarnason kynnti sér málsvörn Pútíns.
Vandamálið er bara að ég er einn á báti, sá eini minnar
tegundar í heiminum. Eftir að Mahatma Gandhi lést er
engan hægt að tala við lengur.