Fréttablaðið - 22.06.2007, Side 57

Eðlilega fyll-ist fólk
óhug þegar það
heyrir frétt-
ir um að ung-
menni geri sér
að leik að meiða
og deyða dýr.
Maður veltir fyrir sér hvernig and-
leg líðan þeirra er sem þetta gera?
Hefur gerandinn e.t.v. verið meidd-
ur sjálfur, er hann jafnvel hald-
inn miklum sársauka, reiði og bit-
urleika? Hver svo sem orsökin
er, virðist ljóst að eitthvað hefur
farið úrskeiðis. Hvað nákvæmlega,
vitum við ekki fyrr en málefni hans
og fjölskylduaðstæður hafa verið
skoðaðar.
Fregnir um andfélagslega hegð-
un eins og þessa kalla fram ýmsar
spurningar í hugum almennings.
Spurt er t.d. hvort þeir sem þetta
gera séu einfaldlega vondir í eðli
sínu, eða fæðst hreinlega með hvat-
ir til að pynta og drepa? Þessari
spurningu svara ég hiklaust neit-
andi. Að hugsa dæmið með þessum
hætti er að mínu mati varhugavert
og vita gagnslaus nálgun. Önnur al-
geng spurning í þessu sambandi er
hvort þetta sé ekki allt sjónvarpinu
og tölvuleikjunum að kenna? Þeirri
spurningu er heldur ekki hægt að
svara með einsatkvæðisorði, jafn-
vel þótt það sé sennilegt að barn
sem hefur ofbeldi sem fyrirmynd
frá unga aldri og yfir langan tíma
kunni að bera alvarlegan skaða af.
Hvort hin skaðlegu áhrif leiði til
löngunar að pynta og drepa dýr er
að mínu mati einföldun á alvarlegu
máli.
Aðrir velta fyrir sér hvort í upp-
eldi þessara ungmenna hafi vant-
að siðferðislega kennslu sem leitt
hafi til einhvers konar siðblindu?
Barn sem fer á mis við að vera
kennt grundvallaratriði siðfræð-
innar getur svo sannarlega reynst
erfitt að setja sig í spor annarra og
finna til samkenndar. Áhrifagirni
og hópþrýstingur er enn annað fyr-
irbæri sem kemur upp í hugann við
tíðindi sem þessi. Getur ungmenni
verið svo áhrifagjarnt að ef hvatt
til að taka þátt í verknaði sem þess-
um láti það tilleiðast? Hópþrýst-
ingur og múgsefjun er afl sem, ef
óbeislað, getur leitt til þess að hóp-
urinn framkvæmir hluti sem ein-
staklingurinn, væri hann einsam-
all, myndi aldrei láta sér detta í hug
að gera. Mikilvægt er að börnum sé
snemma kennt að varast áhrif og
afleiðingar hópþrýstings.
Loks er forvitnilegt að velta fyrir
sér hversu stór hópurinn er sem um
ræðir? Er hér e.t.v. um fáa einstakl-
inga að ræða sem endurtaka verkn-
aðinn eða er þetta stærri hópur?
Að meiða og deyða dýr sér til gam-
ans er klárlega æfing í ofbeldi sem
ekki nokkur leið er að segja til um
hvar endar. Verði þessum aðilum
ekki hjálpað eru þeir að mínu mati
í áhættuhópi þeirra sem kunna að
stunda andfélagslega hegðun lung-
að af lífsferli sínum. Tökum sam-
eiginlega ábyrgð og vörumst að
dæma fyrirfram. Það sem skilar
sér best til að sporna við og slökkva
á hegðun sem þessari er að ná til
þessara ungmenna og fjölskyldna
þeirra, greina vandann með fag-
legum hætti og veita viðeigandi að-
stoð. Eins þarf að hlúa að þeim sem
koma að slíkum verknaði.
Fyrst og fremst er þetta sorg-
legt, að sjálfsögðu fyrir þolendur
en ekki síst fyrir gerendurna sem
síðar á ævinni líta til bernsku sinnar
og rifja upp minningar um að hafa
pyntað og murkað lífið úr dýrum.
Höfundur er sálfræðingur.
Sálrænt ástand þeirra sem meiða og deyða dýr
Ígrein minni hér í Frétta-
blaðinu 19. júní
sl. vakti ég at-
hygli á því að
í samvinnufé-
lagi á ekki að
myndast neitt
„fé án hirðis“,
en þetta gerðist
hérlendis vegna
sérstakra sögu-
legra og lagalegra ástæðna. Eftir
lagabreytingar 2001 eru þessar
ástæður ekki lengur fyrir hendi.
Samvinnuformið hefur dafn-
að bæði vestan hafs og austan á
undanförnum árum. Það hent-
ar hópum sem hafa hagsmuni að
verja en leita ekki eftir hámörkun
einkaarðs. Það hentar í velferðar-
og félagsþjónustu, á menntasviði
og í húsnæðis- og fjölskylduþjón-
ustu. Auk þess hentar það t.d.
sem þjónustu- og framkvæmda-
afl á jaðarsvæðum og í dreifbýli.
Í grein minni gat ég þess að
takmarkanir eru á ráðstöfun
stofnsjóðseignar í samvinnufé-
lagi. Þannig fylgir t.d. aðild ein-
staklings að samvinnufélagi
viðskiptalegri þátttöku og erf-
ist ekki skv. 17.gr. laga um sam-
vinnufélög. Aftur á móti ber sam-
vinnufélagi skv. 38.gr. laganna að
greiða erfingjum inneign í stofn-
sjóði við andlát félagsmanns.
Í samvinnustarfi þekkjast ýmis
sérstæð félagsform. Eitt þeirra er
gagnkvæm félög, einkum á sviði
trygginga. Eins og nafnið bendir
til hafa þau sérstöðu. Starfshætt-
ir þeirra og verkssvið hafa t.d.
verið skilgreind ólíkt því sem átt
hefur við um íslensk kaupfélög.
Samvinnutryggingar störfuðu
sem gagnkvæmt félag og voru
skrásettar þannig meðal annarra
samvinnufélaga. Sigurður G.
Guðjónsson lögmaður vék rétti-
lega að þessu í grein hér í Frétta-
blaðinu 20. júní sl. - en í sérstök-
um tilgangi eins og sjá má af
grein hans.
Höfundur er fyrrverandi
ráðherra og fyrrverandi rektor
Samvinnuháskólans.
Enn um
samvinnu-
félög
á JAMIS gæðahjólum
AFSLÁTTUR
Sumartilboð
30%
SMÁRALIND SÍMI 545 1550 GLÆSIBÆ SÍMI 545 1500 KRINGLUNNI SÍMI 545 1580
Hjólaðu út í sumarið
á nýju Jamis hjóli
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/U
T
I
38
08
2
06
/0
7
Hjólin fást í Kringlunni og Smáralind