Fréttablaðið - 23.09.2007, Side 28

ann verður seinn,
segir systir hans,
Rakel, á skrifstofu
Vesturports í Skugga-
hverfinu: „Ég þekki
mitt heimafólk.“ Hún
hringir í bróður sinn:
„Ertu ekki að koma?“
Ferill Gísla hefur
frá þeim tíma að hann
sat í Leiklistarskólan-
um einkennst af fram-
kvæmdasemi. Hann
er ódeigur, vílar ekki
fyrir sér að takast á við ný verkefni á
sviðum sem hann þekkir lítið til. Á
skólabekk brá hann sér til Rússlands í
sumarferð og hafði hug á að gera heim-
ildarmynd um ferðina. Þannig hittumst
við fyrst.
Hann stofnaði ásamt tólf félögum
sínum losaralegan leikhóp, Vesturport,
leigði húsnæði og setti af stað lítið leik-
hús við Vesturgötu.
Hann ákvað að setja upp sýningu á
Rómeó og Júlíu og kallaði sér til aðstoð-
ar fimleikamenn frá sænska sirkus-
hópnum Cirkus Cirkör til að þjálfa upp
leikarahópinn og réði Hallgrím Helga-
son til að vinna nýja þýðingu af textan-
um. Sýningin kom upp með tilstyrk
Leikfélags Reykjavíkur og Íslenska
dansflokksins og átti eftir að fara víða.
Sumir sem sáu hana á öllum stigum full-
yrða að hún hafi náð fullum blóma á
fyrra sýningarskeiði í London.
Gísli tók þátt í að koma af stað sam-
starfi um gerð kvikmyndar sem óx svo í
smíði leikhópsins og leikstjóra að úr
urðu tvær kvikmyndir. Söngleikur fyrir
eldri leikara og áhugamenn um söng,
Ást, hefur gengið vel í Borgarleikhúsi.
Hann hefur tekið þátt í tveimur svið-
setningum á Bretlandseyjum sem leik-
ari og önnur var frumsýnd á Olivier-
sviðinu stóra í Breska þjóðleikhúsinu.
Þá er ótalin sviðsetning hans á Woyzeck
í Barbican.
Enginn íslenskur leikhúsmaður hefur
náð jafn fjölbreyttum ferli jafn víða á
svo skömmum tíma sem hann. Fram
undan eru ný verk: Hamskiptin fyrst
síðan alþjóðleg sviðsetning eftir
kvikmyndinni Tillsammans, sviðsetning
á Faust eftir Goethe og kvikmyndun á
Brimi eftir leikverki Jóns Atla Jónas-
sonar þar sem hann átti eftirminnilegan
leik á sinum tíma.
Gísli hefur einarðlega framkomu, setur
sig ekki á stall, kemur til dyra eins og
hann er klæddur: Jú, víst er rosalega
mikið að gera hjá honum, segir hann, jú
hann sé bara hamingjusamur með það.
Er það tilviljun að verkefni hans hafa
svona mörg verið úr verkum þýskra
höfunda: Kafka, Buchner, Goethe?
„Það er alger tilviljun. Nei, alls ekki.
Woyzeck var alger tilviljun. Þeir voru að
setja saman prógram í Barbican eftir
höfunda sem voru yngri en 26 ára.
Buchner sem skrifaði Woyzeck var einn
af þeim og ég mátti velja úr nokkrum
höfundum, Baal eftir Brecht kom lengi
til greina, en þar sem þetta var fyrir
stóra sviðið í Barbican þótti mér Woyzeck
henta betur. Það að hann var þýskur var
aukaatriði. Ég var að leika í sýningu í
Hammersmith sem hét Night at the
Circus og hitti leikhússtjórann þar. Hann
hafði séð Rómeó og Júlíu og Woyzeck og
vildi fá mig til að setja eitthvað upp þar.
Við veltum upp alls kyns hugmyndum.
Hann stakk upp á Hamskiptunum og
hafandi lesið hana sem krakki einhvern
tíma og mundi sterkt eftir henni fannst
mér það spennandi áskorun út frá svona
fýsiskum vinkli. Hann stakk upp á því að
við myndum leikstýra því saman og ég
myndi leika pödduna. Mér fannst það
spennandi og var til í það. Svo kemur
Faust og ég spurði Nick Cave hvort hann
væri til í að gera það með mér sem hann
var. Að þetta sé allt þýskt – það er alger
tilviljun. “
Fýsik er orð sem á eftir að koma oft
fyrir í samtali okkar. Gísli var þjálfaður
fimleikamaður sem barn og unglingur.
Sýningar hans hafa enda sótt mikið í lík-
amlega beitingu, ekki aðeins sem stíl-
færsla heldur hafa þær sumar heimtað
mikla færni í stökkum, klifri – leikarar
hanga og sveifla sér, kafa og synda.
Hann sækir miskunnarlaust í tækni
fjölleikahússins.
Í fréttum var gefið í skyn að þú sért
að fara í upphafssöguna og sambærileg-
ar sögur frekar en Goethe?
„Ég sæki grunninn úr Urfaust, nei
sko það er til Urfaust, og svo Faust 1 og
Faust 2. þetta er Faust 1.“
Já þessi sem Gunnar, Róbert, Baldvin
og Sigríður Þorvalds léku hérna í Þjóð-
leikhúsinu og Trúbrot spilaði undir?
„Var það flott sýning?“
- Já, hún var athyglisverð. Það var
sett smápopp í hana og ein stelpa var
ber að ofan sem þótti róttækt þá. Tím-
arnir breytast svo. Greinirðu sjálfur
einhverja breytingu í þessum sýning-
um, hvað þig sjálfan og áhugamál þín á
sviðinu varðar? Ertu mjög meðvitaður,
alltaf að hugsa; nú er ég kominn af þess-
ari hillu og farinn á þessa hillu. Eða er
þetta bara hamingjusamur göngutúr?
„Nei, í rauninni hef ég aldrei haft
leikstjóralegar „ambitionir“ sem slíkar.
Ég hef aldrei litið á það sem svo að ég sé
á einhverri karríer-braut sem leikstjóri.
Þetta hefur bara einhvern veginn æxl-
ast þannig. Ef ég finn eitthvað sterkt
konsept að sýningu og það kveikir í mér
þá er ég til í að gera það. Ég myndi
aldrei leikstýra sýningu af því bara, af
því það er gott fyrir karríerinn eða bara
… Ég gæti ekki tekist á við hvað sem er.
Ég verð að finna eitthvert konsept í
kringum það, ef ég finn það sterkt, þá
bara kviknar í mér og þá bara veð ég af
stað með það.“
Eru það meira myndir sem þú sérð fyrir
þér sem kveikja í þér?
„Já, leikhúsið er þess eðlis fyrir mér
að þegar ég fer að sjá sýninguna fyrir
mér myndlega, þá kviknar í mér, eins
og í Hamskiptunum þá story-boardaði
ég alla sýninguna. Meira að segja – hann
fer þangað og hún þangað. Þannig sat ég
með leikmyndahönnuðinum og leikur-
unum og við teiknuðum hana alla, líka
vegna þess að herbergi Gregors er uppi
á vegg og þá verður maður að sjá nýt-
inguna fyrir sér. Það er samt ekki á
kostnað innihaldsins, fyrir mér er þetta
líklega alltaf innihaldið versus praktík-
in: konseptið. Líka vegna þess að maður
er með einhverja hugmynd um sýning-
una, eins og í Hamskiptunum að her-
bergið hans er á hvolfi og ekki þarna
niðri og þá um leið er maður farinn að
segja að ef herbergið er á hvolfi, en ekki
fyrir honum heldur fyrir fjölskyldunni,
þá er maður að spyrja: hver er orðinn
ruglaður? Er það hann eða þau? Mér
finnst ég aldrei taka léttvægt á hlutun-
um hvað varðar innihaldið.“
- Hafðirðu notað story-boardið áður?
Kanntu að skissa?
„Nei, Börkur sér um það, ég skrifa
bara niður nákvæma lýsingu fyrir mig.
Þegar ég gerði Rómeó og Júlíu var þetta
öðruvísi. Þá langaði mig að nýta kunn-
áttu mína úr fimleikunum sem leikari.
Við höfðum oft verið að díla við ástar-
sögur í skólanum og þá rak maður sig
oft á það hvað það er erfitt að endur-
spegla ástina á sviðinu. Hún getur verið
svo ástandskennd. Þannig að mig lang-
aði að tækla ástina á mjög fýsiskan hátt.
Ég ákvað að nota Shakespeare af því að
myndmálið í textanum hjá honum er
svo sterkt. Svo ákvað ég að leikstýra
líka svo að ég gæti fundið rými fyrir
allar þær hugmyndir sem ég var með
um nýtinguna á fýsikinni. Þannig að ég
óð af stað með þessu fólki og saman
rákum við okkur á alla þá praktísku
veggi sem stóðu í vegi fyrir grunnhug-
myndunum. Þetta var mikill skóli. Eins
var með Woyzeck. Um leið og ég datt
niður á þessa vatnshugmynd þá leystist
allt. Þannig að ég er vissulega upptek-
inn af því hvernig sviðsetningarnar eru
á endanum.“
Þú ert í rauninni með þrjár sýningar í
vinnslu á þessu ári? Faust, Hamskiptin
og Tillsammans. Hvað dró þig að
Tillsammans?
„Aftur, ég sá myndina og fannst þetta
fyndin mynd og var mjög hamingju-
samur þegar ég var búinn að sjá hana.
Hún skildi eftir skemmtilega tilfinn-
ingu. Hún gefur mjög góða mynd af
okkur sem manneskjum. Síðan þá hef
ég verið að gæla við að gera sýningu úr
þessu og svo mörgum árum seinna hef
ég samband við Lukas Moodyson og
spyr hvort ég megi það og hann segir já
og þá fer þessi bolti að rúlla. Maður
talar um það í einhverju leikhúsi og þeir
segja; við höfum geðveikan áhuga á því
og getur þú gert það í mars og þá er
praktíkin farin að spila inn í. Svo hittir
maður þessa leikara, Gael og þá, og
segir: ég er að fara að gera þetta og þeir
segjast hafa áhuga á að vera með og þá
fara menn að púsla saman plani. Já,
þetta er slatti þetta árið og það liggur
svo sem ekkert á en það hefur bara rað-
ast svona niður.“
- Tillsammans kemur upp á nokkrum
stöðum í heiminum?
„Já.“
-En hvenær kemur að lögfræðinni og
öllum samningunum?
„Svo kemur það og sá helvítis haus-
verkur allur saman. Það bara lærist á
leiðinni. Svo er þetta eins og í bíó –
maður er kominn með standard-samn-
inga og veit hvernig þetta virkar.“
- Er hann flókinn heimur þessi co-
production-heimur? Þið hljótið að vera
orðin nokkuð skóluð?
„Nei, maður áttar sig á því að þetta er
mjög lítill heimur. Leikhúsum í London
stjórna fimm einstaklingar. Og það
hefur gengið vel þar og þá er maður
kominn inn undir hjá þeim og þegar
maður kemur með nýja sýningu þá talar
maður við einhvern af þeim og þeir eru
yfirleitt til í samstarf. Hitt er pappírs-
vinna og praktík.“
- Og launin – getið þið borgað sæmi-
leg laun?
„Það er bara sanngjarnt og í samræmi
við það sem gengur og gerist. Í upphafi
á Vesturgötunni var þetta allt í
sjálfboðavinnu þannig að menn hafi efni
á þessu og þurfi ekki að borga með sér.
Svo fá menn önnur verkefni út frá þessu.
Það er nú með leikara að þeir eru
ævintýramenn í eðli sínu. það er líka það
– bara ævintýri. Eins og að leika í vetur
á sviðinu í Þjóðleikhúsinu í London,
þetta var náttúrlega óvænt reynsla. Ég
man þegar ég útskrifaðist úr skólanum
hér, að ég hugsaði að það væri leiðinlegt
að geta aldrei unnið í útlöndum – af því
ég hafði búið þar mikið. Maður yrði bara
sviðsleikari á Íslandi og vonandi í
einhverjum bíómyndum.“
LEIKLIST PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Fram undan er frumsýning hjá Gísla Erni Garðarssyni – hann er bundinn í báða skó: í Hamskiptunum sem
frumsýnd verða eftir rétt hálfan mánuð er hann bæði í aðalhlutverki og við leikstjórn, ásamt David Carr.
Sýningin var á fjölum Hammersmith-leikhússins í London í vetur og er nú komin heim, íslenskir leikarar í
öllum hlutverkum. Páll Baldvin Baldvinsson hitti Gísla milli mála í vikunni.