Fréttablaðið - 02.03.2008, Qupperneq 11

SUNNUDAGUR 2. mars 2008 11
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar og
bréf skulu vera stutt og gagn orð.
Ein göngu er tek ið á móti efni sem
sent er frá Skoð ana síð unni á vis ir.
is. Þar eru nán ari leið bein ing ar. Rit-
stjórn ákveð ur hvort efni birt ist í
Frétta blað inu eða Vísi eða í báð um
miðl un um að hluta eða í heild. Áskil-
inn er rétt ur til leið rétt inga og til að
stytta efni.
UMRÆÐAN
Umhverfismál
Nýverið mælti ég fyrir frum-varpi til skipulagslaga á
Alþingi. Í frumvarpinu er að
finna ýmis nýmæli, og verði það
að lögum mun það styrkja skipu-
lagsgerð í landinu og efla þátt-
töku almennings í henni. Í því er
einnig viðurkennd þörfin á því að
ríkisvaldið leggi til heildstæða
sýn í skipulagsmálum með svo-
kallaðri landsskipulagsáætlun.
Leiðarljós í skipulagsvinnu
Ég er þeirrar skoðunar að ríkis-
valdið eigi að leggja fram stefnu-
mótun í skipulagsmálum á lands-
vísu. Slík
stefnumótun
tæki til þeirrar
landnýtingar
sem ekki varð-
ar eingöngu
hagsmuni ein-
stakra sveitar-
félaga, heldur
hagsmuni
þjóðar innar
allrar. Hún yrði
leiðarljós í
skipulagsvinnu
sveitarstjórna og myndi einnig
gegna mikilvægu hlutverki við
samræmingu hinna ýmsu áætlana
sem samþykktar eru á Alþingi,
svo sem samgönguáætlunar, nátt-
úruverndaráætlunar, byggðaáætl-
unar, rammaáætlunar um vernd-
un og nýtingu landssvæða o.s.frv.
Mikilvægt er þó að ítreka að áfram
mun höfuðábyrgð og forræði á
skipulagsgerð liggja hjá sveitar-
félögunum.
Samráð við marga
Dæmi um almannahagsmuni sem
landsskipulagsáætlun getur náð
yfir eru samgöngukerfi, orkuöfl-
unar- og dreifikerfi, náttúru-
vernd, útivist og önnur landnotk-
un á svæðum sem varða
þjóðarhagsmuni. Þannig yrði
landsskipulagsáætlun fyrir mið-
hálendið, svo dæmi sé tekið,
stefnumörkun ríkisvaldsins um
uppbyggingu á því svæði á sviði
orkunýtingar, vegaframkvæmda
og náttúruverndar. Jafnframt
yrði í slíkri landsskipulagsáætl-
un sett fram heildstæð áætlun
um verndun svæða á miðhálendi
Íslands sem samkomulag væri
um að ekki ætti að nýta til fram-
kvæmda en sem mætti hins vegar
nýta til verndar og útivistar.
Landsskipulagsáætlun getur náð
til landsins alls, einstakra lands-
hluta og efnahagslögsögunnar.
Gert er ráð fyrir að landskipu-
lagsáætlun verði unnin í mjög
víðtæku og nánu samráði við
sveitarfélög, hlutaðeigandi stofn-
anir og ráðuneyti.
Jafnframt yrði hún kynnt
almenningi opinberlega þannig
að sem flestir geti tjáð sig um
efni áætlunarinnar.
Stefnumörkun á miðhálendi
Lagt er til í frumvarpinu að lands-
skipulagsáætlun verði lögð fram
á Alþingi sem tillaga til þings-
ályktunar. Verði frumvarpið að
lögum er gert ráð fyrir að fyrsta
landsskipulagsáætlunin verði
lögð fram á Alþingi árið 2010 og
fjalli um stefnumörkun á mið-
hálendinu.
Gerð skipulags verður stöðugt
mikilvægari þáttur umhverfis-
verndar. Verði frumvarp til
skipulagslaga samþykkt á Alþingi
fá stjórnvöld mikilvægt verkfæri
í hendur til að vinna á markviss-
an hátt að umhverfisvernd hér á
landi.
Höfundur er umhverfisráðherra.
Landsskipulagsáætlun er verkfæri við umhverfisvernd
ÞÓRUNN SVEIN-
BJARNARDÓTTIR
UMRÆÐAN
Ofbeit
Á hinu háa Alþingi flutti
þingmaður þings-
ályktunartillögu
um að fela land-
búnaðarráðherra
að beita sér fyrir
eflingu íslenska
geitarfjárstofns-
ins. Stofninn sem
kom með landnámsmönnum hefði
verið einangraður hér og því „ein-
stakur í sinni röð fyrir hreinleika
sakir“.
Ég man ekki betur en ég hafi
nýlega lesið um vandræði vegna
úrkynjunar stofnsins því hann sé
orðinn allt of skyldur innbyrðis.
Lagt er til í tillöguni að bændur fái
tímabundna hækkun á greiðslu
fyrir hverja geit og hafnar verði
rannsóknir á erfðamengi hennar.
Halldór Runólfsson yfirdýralæknir
segir mögulegt að búa til fósturvísa
og flytja milli sauðfjárveikivarnar-
svæða en það kosti mikið og þurfi
að styðja með opinberu fé. Land-
búnaðarráðherra segir að við vilj-
um ekki missa stofninn niður.
Gallinn er sá að geitin er skað-
ræðisskepna á viðkvæman gróður,
slæm er sauðkindin sem er að ljúka
við að klára kjarr og náttúrulegan
blómgróður landsins með áfram-
haldandi rányrkju, en geitin nagar
alveg niður í rót. Geitin er létt á
fæti og stekkur yfir allar girðingar
og klifrar í klettum og gæti ugg-
laust náð að naga niður fallegar
hríslur á syllum og í giljum þar sem
sauðkindin hefur ekki komist að. Á
meðan lausaganga búfjár er stund-
uð hér ættum við að fara varlega í
að fjölga geitinni nema fækka þá
sauðkindinni um leið, sem löngu er
tímabært. Margar eyðimerkur hér
og úti um heim hafa myndast vegna
ofbeitar og hjarðmennskubúskapar,
sem er löngu afnuminn hjá þjóðum
sem telja sig siðmenntaðar og
vernda sitt gróðurríki fyrir laus-
beisluðum bitvargi.
Menn mega hafa eins margar
rollur og geitur og hestastóð eins
og þeir vilja svo fremi að þeir haldi
þeim á sínum heimalöndum og í
girðingum. Við viljum ekki lengur
borga fyrir endalausar viðgerðir á
sárum í ofbeittu landinu og örvænt-
ingarfulla baráttu við uppblástur-
inn á meðan rányrkjan eltir uppi
árangurinn. Þetta ástand er tíma-
skekkja.
Höfundur er leikkona og fyrrver-
andi formaður Lífs og lands.
Sýnu verri
er geitin
HERDÍS ÞOR-
VALDSDÓTTIR
• Nýir tímar - nýjar hugmyndir www.or.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/
S
IA
.I
S
/O
R
K
4
06
54
0
2/
08
Umhverfis- og
orkurannsóknasjóður
Orkuveitu Reykjavíkur
Veittir eru styrkir í tveimur flokkum. Í opnum flokki ræður þitt
hugarflug ferðinni. Í lokuðum flokki höfum við sérstakan áhuga á
að styrkja eftirtalin verkefni:
• Heilsufarslegur ávinningur af greiðu aðgengi að veitum
• Áhrif breytinga á veðurfari á starfsemi veitna
• Hagkvæmniathugun þess að fara alfarið í fjarmælingar
raforkunotkunar
• Endurheimt vistkerfa og kolefnisbinding
• Snefilefni í ferskvatnsfiski
• Rannsóknir á botnseti í Skorradalsvatni
• Áhrif gufu og heits vatns á gróður og vistkerfi umhverfis
upprunastaðinn
• Upphitun náttúrulegra grasvalla með heitu vatni
• Lestarsamgöngur
• Orkugjafar í samgöngum
• Varmalosun frá jarðstrengjum
• Umhverfisáhrif lýsingar
• Rannsóknir á virkni settjarna í Reykjavík
• Rannsókn á umhverfisþáttum snjóframleiðslu.
Sendu inn umsókn um styrk
Markmið Umhverfis- og orkurannsóknasjóðs OR er að veita
vísindamönnum, stúdentum og öðrum sérfræðingum á sviði um-
hverfis- og orkumála tækifæri til að hrinda góðum rannsókna-
hugmyndum í framkvæmd.
Allar nánari upplýsingar um sjóðinn, s.s. úthlutunarreglur, til-
högun umsókna, skilmála og verkefni í lokuðum flokki eru á vef
sjóðsins, www.or.is/uoor
Einungis er tekið við rafrænum umsóknum, útfylltum á vef
sjóðsins og er síðasti skiladagur umsókna 1. apríl 2008.
Auglýst er eftir umsóknum um styrki úr sjóðnum, sem hefur 100 milljónir króna til ráðstöfunar árið 2008.
Sérstaklega er hvatt til umsókna um styrki til þverfaglegra rannsókna.