Tíminn - 02.02.1982, Page 22

Þriöjudagur 2. febrúar 1982.
Kvikmyndir og leikhús
kvikmyndahornið ^
■ Hörmungar borgarastyrjaldar birtast meö áhrifamiklum
hætti I „Eldhuganum” eftir Pirjo Honkasalo og Pekka Lehto.
Á kvikmyndahátíð:
I stríði með
penna að vopni
Eidhuginn (Tulipaa).
Sýningarstaöur: Regnboginn
Leikstjórn og handrit: Pirjo Honkasalo og Pekka Lehto.
Aðalhiutverk: Asko Sarkola (Maiju Lassila), Rea Mauranen.
Myndataka: Kari Sohlberg, Pertti Mutanen, Raimo Paananen.
Framleiöandi: Jaakko Talaskivi fyrir P-Kino, Finnlandi, 1980.
■ „Eldhuginn” fjallar um
viðkvæmt og erfitt timabil i
finnskri sögu, borgara-
styrjöldina á milli rauðliöa og
hvitliða, sem endaði með sigri
hinna hvitu, með aðstoð Þjóð-
verja, árið 1918. Mikill fjöldi
Finna lét lifiö i þessum átök-
um, af hungri og vosbúð i kjöl-
far styrjaldarinnar. Þar sem
mjög skammt er um liðið eru
þessi átök enn mikiö tilfinn-
ingamál meðal Finna.
En jafnframt lýsir kvik-
myndin ferli sérstæðs finnsks
skálds og áróðursmanns rauð-
liða I borgarastyrjöldinni. Sá
hét upphaflega Algot TietcT-
váinen, en hann breytti siðar
ættarnafni sinu i Untola og
sem rithöfundur notaði hann
ýmis dulnefni, þar á meðal
Irmari Rantamala, J.I.
Vatanen og kvenmannsnafnið
Maiju Lassila, en undir þvi
nafni mun hann þekktastur
sem rithöfundur. Hann skrif-
aði skáldsögur á þúsundir
blaðsiðna á meðan hann lifði
(1868-1918), og skildi eftir sig
mikið af óprentuðum handrit-
um. Siðustu vikur lifs sins rit-
stýrði hann vinstrisinnuðu
blaði, sem hét Työmies, og
hann var tekinn af lifi eftir
sigur hvitliða i borgara-
styrjöldinni.
„Eldhuginn” hefur verið
talin meiriháttar atburður i
finnskri kvikmyndagerð. Hún
er jafnframt dýrasta finnska
kvikmyndin til þessa. Hún er
oft ansi hæg, jafnvel þung-
lamaleg, en þegar liður á
myndina og nær dregur
lýsingunni á borgarastyrjöld-
inni, verður hún áhrifameiri.
Hörmungar striðsins, eymd og
vesöld, en jafnframt baráttu-
þrek og hatur slikra tima, ná
að hræra hjörtu áhorfenda.
Mikil áhersla er lögð á að
kynna Lassila, hugsanir hans
og æviferil, og þaö reyndar
stundum á kostnað mynd-
rænnar útfærslu. Þá virðast
sumar heimspekilegar vanga-
veltur hans heldur flatar og
hversdagslegar. Hann var af
fátæku bændafólki kominn, en
tókst samt sem áður að afla
sér nokkurrar menntunar.
Skömmu eftir aldamótin er
hann kominn til Pétursborgar
og tekur þar þátt i sprengjutil-
ræði stjórnleysingja, sem
reyndar verður þó aðeins sak-
lausu fólki að aldurtila en ekki
þeim valdsmönnum, sem þvi
var beint gegn. Eftir þessa
reynslu snýr hann aftur til
Finnlands, gerist kennari i
sveitaþorpi og kynnist lifs-
kjörum alþýðunnar. Hann
skrifar skáldsögu um
byltingarsinna undir dulnefni,
og siðan gamansögur undir
öðru dulnefni. Vegna tygja
sinna við konu, sem hefur
vafasama fortið, missir hann
kennarastöðuna, og hefur það-
an i frá i sig og á með skrifum
sinum.
Þegar til átaka á milli rauð-
liða og hvitliða kemur styður
hann rauðliða með penna sin-
um, en tekur ekki þátt i bar-
dögunum. Þegarhann sér hins
vegar hvernig fer, þá hvetur
hann verkafólk til að hætta
bardögum i stað þess að út-'
hella blóði að þarflausu, en þvi
er ekki vel tekið. Hann heldur
þó áfram að styðja málstaðinn
með penna sinum, jafnvel þótt
allir aðrir leiðtogar rauðliða-
uppreisnarinnar hafi flúið af
landi brott og skilið verkalýð-
inn eftir foringjalausan að
mæta eymd ósigurs og upp-
gjörinu við sigurvegarana.
„Eldhuginn” er vissulega
forvitnileg kvikmynd um
sorglegt timabil i finnskri
sögu, og gildi hennar liggur
fyrst og fremst i raunsæjum
lýsingum á hörmungum
borgarastyrjaldarinnar.
— ESJ.
■¥■ Eldhuginn
★ ★ Private Benjamin
* 1941
★ ★ Hamagangur i Hollywood
★ Jón Oddur og Jón Bjarni
Stjörnugjöf Tímans
* * * * frábasr ■ * * * mjög góð • * * göA ■ * sæmiteg • O léleg