Fréttablaðið - 25.05.2008, Blaðsíða 10

10 25. maí 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Skógarhlíð 18 • sími 595 1000
Akureyri • sími 461 1099 • www.heimsferdir.is
Nýting og verndun
Niðurstaða Skipulagsstofnunar um Bitruvirkjun er skýr og engin ástæða er til að ætla annað en
að stofnunin hafi unnið sína vinnu eftir bestu getu
og samvisku. En það er rétt að hafa í huga að þrátt
fyrir að hér hafi opinber stofnun lagt mat á ákveð-
ið úrlausnarefni er ekki þar með sagt að ekki sé
hægt að komast með málefnalegum hætti að ann-
arri niðurstöðu. Skipulagsstofnun er hvorki óskeikul
né handhafi sannleikans í þessum málum. En þetta
leiðbeinandi álit Skipulagsstofnunar vekur ýmsar
spurningar sem við þurfum að velta fyrir okkur á
næstunni.
Breytt viðhorf
Í átökunum um stóru vatnsaflsvirkjanirnar og
uppistöðulónin var oft rætt um aðra möguleika sem
við hefðum til að afla orku fyrir atvinnustarfsemi
þjóðarinnar. Helst var litið til jarðvarma og
rennslis virkjana þar sem umhverfisáhrif slíkra
virkjana voru réttilega talin mun minni en þau áhrif
sem fylgdu vatnsaflsvirkjunum. Margir þeirra sem
harðast beittu sér gegn Kárahnjúkavirkjun nefndu
t.d. rennslisvirkjanir í neðri hluta Þjórsár sem
dæmi um orkuvinnslu sem hefði ásættanleg áhrif á
umhverfið. Nú bregður svo við að þessi kostur
mætir andstöðu og andstaða gegn gufuaflsvirkjun-
um virðist fara vaxandi. Vissulega kunna að vera á
ferðinni sérstök rök gegn Bitruvirkjun en viðbrögð
vegna niðurstöðu Skipulagsstofnunar gefa til kynna
að jarðgufuvirkjanir munu ekki verða sú sáttarleið
sem ætla hefði mátt.
Ferðamenn menga líka
Öll umræða um orkunýtingu og náttúruvernd
rammast af þeirri staðreynd að við þurfum orku til
að knýja áfram hagkerfið okkar um leið og við viljum
vernda sem best landið okkar og einstaka náttúru
þess. Auðvitað eru atvinnugreinar sem byggja ekki á
mikilli orkunotkun, s.s. ferðamennska, en á það ber
að líta að það eru takmörk fyrir því hversu margir
ferðamenn geta komið hingað til landsins. Of margir
ferðamenn verða mengun, þetta þekkja allir sem hafa
ferðast til vinsælla ferðamannastaða. Atvinnustarf-
semi á Íslandi verður heldur ekki grundvölluð á
ferðamönnum, það þarf miklu meira til. Orkufrekur
iðnaður, hvort sem um er að ræða álver eða netþjóna-
bú er mikilvægur hluti af hagkerfinu okkar og um
leið forsenda góðra lífskjara.
Velferð kostar peninga
Í hópi þeirra sem harðast tala gegn virkjunum hvers
konar eru margir sem telja að mikið vanti á til þess
að nægjanlega vel sé búið að þeim sem sjúkir eru, að
mikið sé enn ógert í samgöngumálum, að menntamál
þjóðarinnar gætu batnað með auknum fjármunum,
eldri borgarar þyrftu á betri stuðningi að halda og
svona mætti lengi telja. Við viljum byggja gott
samfélag og margt er ógert, en þetta kostar allt
peninga og það þarf verðmætasköpun til að standa
undir útgjöldunum. Saman verður því að fara nýting
náttúrunnar og vernd hennar og við eigum að leita
allra leiða til að lágmarka þann skaða sem við
völdum með orkuvinnslu. Meðalhófið er vissulega
vandratað, en það má ekki verða svo að niðurstaða
Skipulagsstofnunar verði til þess að það þrengi um
of að möguleikum okkar til að nýta jarðvarma.
Brotið blað – Bitru hlíft
Álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrif-um vegna jarðvarmavirkjunar á Bitrusvæðinu
markaði sannarlega tímamót þar sem opinber stofn-
un af þessu tagi mælti afar eindregið gegn virkjun
á umræddum stað. Álitið var afdráttarlaust á mjög
fjölþættum forsendum og voru þar fyrst og fremst
lögð til grundvallar rök sem vörðuðu ferðaþjónust-
una, landslag og möguleika til útivistar. Álitið bygg-
ist á sterkum efnislegum og faglegum rökum sem
engar forsendur eru til að standa gegn, hvorki fyrir
stjórn Orkuveitu Reykjavíkur eða aðra sem að mál-
inu koma.
Sigur fyrir náttúruna
Álitið gaf stjórn Orkuveitunnar tilefni til að
endurskoða áform um virkjunina í ljósi þeirra
yfirlýsinga sem stjórnarmenn höfðu gefið,
almennrar pólitískrar umræðu og lýðræðislegrar
kröfu. Ljóst var að virkjun á staðnum orkaði
verulega tvímælis enda höfðu náttúruverndar-
sinnar, umhverfissamtök, einstaklingar, samtök og
sérstaklega Hveragerðisbær beitt sér mjög
eindregið gegn virkjuninni. Fyrir allt það fólk sem
hefur barist fyrir því að svæðinu yrði hlíft verður
álitið fagnaðar efni og ekki síður ákvörðun stjórnar
Orkuveitunnar.
Of mikill hraði
Orkuveita Reykjavíkur hefur gert sér far um að
vera fyrirtæki í fremstu röð að því er varðar
náttúruvernd og umhverfissjónarmið en slík sýn er
bæði krefjandi og áleitin fyrir íslenskt orkufyrir-
tæki. Ástæðan fyrir því er fyrst og fremst sú að nú
hefur um langa hríð verið mikill hraði á nýjum
virkjunum á vegum orkufyrirtækjanna. Þau hafa
þannig verið þátttakendur í stóriðjukapphlaupi um
árabil sem hefur gengið nærri náttúru landsins,
hagkerfi, samfélagsgerð og byggðaþróun. Allt
hangir þetta saman og ber að minna á að þrátt fyrir
að Bitruvirkjun sé nú út af borðinu þá eru enn
virkjanaáform Orkuveitu Reykjavíkur meiri en
lengi hefur verið.
Vinstri græn hafa alla tíð barist gegn ágangi á
náttúru og umhverfi í þágu stóriðju og svokallaðri
stóriðjustefnu. Þess vegna er það fagnaðarefni
þegar stjórnvald, hvort sem það er Skipulags-
stofnun, stjórn Orkuveitu Reykjavíkur eða borgar-
stjórn Reykjavíkur, tekur afstöðu náttúrunni í hag.
Samhengið skiptir máli
Jafnframt liggur fyrir að öll áform um orkusölu á
svæðinu hljóta að vera til endurskoðunar hvort sem
er til álvers í Helguvík eða annarra kosta. Á
stjórnarfundi Orkuveitunnar á dögunum var
samþykkt að fela forstjóra að leggja fram upplýs-
ingar um stöðu Orkuveitu Reykjavíkur gagnvart
kaupendum raforku, fyrirliggjandi samningum,
viljayfirlýsingum og öðrum samskiptum. Sérstak-
lega er þá beðið um að gerð verði grein fyrir því
hvar afla á þeirrar orku sem vilyrði hafa verið gefin
um. Heildarsamhengið er ávallt mikilvægt og ætti
alltaf að vera leiðarljós í umræðu um virkjanir og
raforkusölu.
Það var kominn tími til að hægja á og sífellt fleiri
átta sig á því að græn sjónarmið eru sjónarmið
framtíðarinnar og barnanna okkar.
BITBEIN Illugi Gunnarsson spyr:
Var niðurstaða Skipulagsstofn-
unar um Bitruvirkjun góð?
ILLUGI
GUNNARSSON
SVANDÍS
SVAVARSDÓTTIR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Óli Kr. Ármannsson og Björn Ingi Hrafnsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Í
mörg ár hafa meginþættir baráttunnar við fíkniefnavandann
hvílt á þremur stoðum: forvörnum, meðhöndlun og löggæslu.
Nú er kominn tími til að bæta við þeirri fjórðu: að lágmarka
skaðann.
Lengi vel hefur áhersla og fjármagn hins opinbera fyrst
og fremst beinst að löggæslunni. Meðhöndlunin hefur að stórum
hluta verið í höndum frjálsra félagasambanda á borð við SÁÁ og
Krísuvíkursamtökin. Þáttur forvarna hefur sem betur fer farið ört
vaxandi undanfarin ár. Smám saman hafa fleiri og fleiri áttað sig
á því að baráttan verður að beinast að rót vandans. Hann er ekki
sá að fíkniefnasalar selji skólabörnum dóp. Vandinn er að skóla-
börn kaupa dópið. Ólafur Ragnar Grímsson forseti Íslands fangaði
kjarna málsins með þessum orðum í tilefni af forvarnardeginum
síðasta haust: „Eina vörnin sem dugir er styrkur unga fólksins til
að segja nei. Það er alveg sama hvað við fjölgum í lögreglunni, það
mun aldrei duga.“
Rannsóknir meðal ungs fólks sýna okkur að baráttan er á réttri
leið. Neysla vímuefna hefur minnkað jafnt og þétt meðal yngstu
hópanna undanfarin ár, og aldurinn þegar neyslan hefst er hærri en
áður. Þetta er jákvæð þróun. Skuggahliðar þessara rannsókna sýna
okkur hins vegar að þeir sem eiga í vanda eru í mun verri málum
en áður var. Lítill hópur hefur ekki styrkinn eða baklandið sem þarf
til að segja nei. Sá hópur leiðist hratt út í harða neyslu sem getur
verið erfitt og jafnvel ómögulegt að eiga við.
Tölurnar tala sínu máli. Í Fréttablaðinu um síðustu helgi var
upplýst að hér á landi eru um 700 virkir sprautufíklar. Læknir
kallaði tilveru þeirra faraldur sem hefur verið þagað um. Sú þögn
hefur verið rofin með skelfilegum upplýsingum um fjölda barna
sem hefur þurft að koma fyrir í fóstri vegna neyslu foreldra sinna;
sumum hverjum til varanlegrar frambúðar þar sem mæður þeirra
og jafnvel feður líka hafa kvatt þetta líf. Tilvera fíklanna er að sami
skapi ógnvænleg. Í Fréttablaðinu í gær var sagt að um áttatíu pró-
sent sprautufíkla hefðu deilt nál með öðrum fíklum, sem er vísast
smitleiðin fyrir HIV og lifrarbólgusmit; dauða fyrir aldur fram.
Þetta þarf ekki að vera svona. Það er mögulegt að „lágmarka
skaðann“ með fyrrnefndri fjórðu stoð baráttunnar. Heilbrigðis-
yfirvöld geta tekið það skref að koma hér upp aðstöðu þar sem
fíklar koma og fá sitt fix með hreinni nál. Á þann hátt er þeir komn-
ir undir læknishendur. Sumum er ekki viðbjargandi en þeir væru
að minnsta kosti komnir inn fyrir garðinn. Þyrftu ekki að svíkja
eða stela fyrir næsta skammti með tilheyrandi hörmungum fyrir
þá sem verða á vegi þeirra. Og það væri hægt að komast að því
hverjir þeir eru og hvort þeir eiga börn.
Það má aldrei gleyma því að tilvera eins langt leidds fíkils er
ekki aðeins helvíti á jörð fyrir hann, heldur alla þá sem næst honum
standa. Þannig má gera ráð fyrir að 700 fíklar hafi í kringum sig að
minnsta kosti 7.000 manns sem líða á hverjum degi fyrir óútreiknan-
lega hegðun, sem er jafnvel móðurástinni sterkari. Samfélagið
getur aðeins tapað á því að halda þessum hópi utangarðs.
Fjórða stoðin í fíkniefnabaráttunni:
Gefum þeim dópið
JÓN KALDAL SKRIFAR
Íslandsvinavæðingin
Ólafur F. Magnússon, oddviti F-lista,
hefur vakið verðskuldaða athygli fyrir
störf sín á stuttum tíma síðan hann
var valinn borgarstjóri. Sér til halds
og trausts hefur hann fengið til starfa
nokkra af félögum sínum sem eiga
það sameiginlegt að hafa starfað innan
Íslandshreyfingarinnar. Jakob Frímann
Magnússon, oddviti Íslandshreyfing-
arinnar í Suðvesturkjördæmi,
hefur verið ráðinn fram-
kvæmdastjóri miðborgar.
Svanlaug Jóhannsdóttir,
sem vermdi annað sæti
listans í sama kjördæmi,
hefur fengið starf sem verk-
efnastjóri á skrifstofu
Ólafs. Þá situr Ásta
Þorleifsdóttir, oddviti
í Suðurkjördæmi, í tveimur fagráðum
Reykjavíkur og stjórn Faxaflóahafna
auk þess að vera varaformaður
Orkuveitunnar. Það er ágætis árangur
hjá stjórnmálaflokki sem hefur aldrei
fengið fulltrúa kjörinn í kosningum.
Frímann dýru verði keyptur
Ráðning Jakobs Frímanns í starf
framkvæmdastjóra miðborgar virðist
þó ekki hafa verið ókeypis fyrir
F-lista Ólafs F. borgarstjóra. Jakob
var formaður hverfisráðs Miðborgar
áður en hann réð sig til starfsins,
en þurfti að hætta því af augljósum
ástæðum. Borgarstjórn kaus hins
vegar sjálfstæðismann, Einar
Eiríksson, sem formann.
Við þetta missti F-listinn
formennsku í ráðinu.
Frjálslyndir og flóttamenn
Þingflokkur Frjálslynda flokksins
hefur sent frá sér ályktun þess
efnis að mikilvægt sé „að veita
flóttamönnum móttöku hérlendis
án tillits til kynþáttar eða trúar-
bragða þeirra“. Skemmst er þess
að minnast þegar varaformaður
flokksins, Magnús Þór Hafsteinsson,
fór mikinn vegna komu flóttakvenna
frá Írak til Akraness. Hélt hann
því fram að vissulega skipti
máli hvaðan flóttafólkið kæmi,
hverra trúarbragða það væri
og hvaða kynþáttar. Nokkur
gjá hlýtur því að vera milli
þingmanna Frjálslyndra
og Magnúsar í þessu
máli.
steindor@frettabladid.is