Fréttablaðið - 25.05.2008, Blaðsíða 12

12 25. maí 2008 SUNNUDAGUR
UMRÆÐAN
Andri Óttarsson og Skúli
Helgason skrifa um ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Samfylk-
ingar
Nú er eitt ár liðið frá því að ríkis stjórn Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar var mynduð á
Þingvöllum með undirritun
stjórnar sáttmálans. Myndun þess-
arar ríkisstjórnar sætti nokkrum
tíðindum enda er um að ræða sam-
starf tveggja stærstu stjórnmála-
flokka landsins og andstæðra póla
í íslenskum stjórnmálum.
Miklar sviptingar á alþjóðleg-
um fjármálamörkuðum hafa sett
sterkan svip á árið og verið eitt
vandasamasta viðfangsefni for-
ystumanna ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórnin hefur notið þess
mjög í þeirri orrahríð að hafa
traustan þingmeirihluta og vera
skipuð dugandi einstaklingum.
Þrátt fyrir utanaðkomandi ógn-
anir hefur ríkisstjórnin unnið
ótrauð að því að efna skuldbind-
ingar sínar. Athugun okkar leiðir í
ljós að um 80-90% þeirra verk-
efna sem tilgreind eru í stjórnar-
sáttmálanum eru komin til fram-
kvæmda eða á góðan rekspöl.
Þetta hlýtur að teljast afar góður
árangur þegar svo skammt er
liðið á kjörtímabilið og undirstrik-
ar að ríkisstjórnin hefur vilja og
styrk til að koma hlutum í verk.
Í þessari grein viljum við vekja
athygli á stöðu þeirra meginverk-
efna sem samið var um í stjórnar-
sáttmálanum.
Traust og ábyrg efnahagsstjórn
Brýnasta verkefni ríkisstjórnar-
innar er að tryggja jafnvægi í
efnahagslífinu. Áhrif hinnar
alþjóðlegu fjármálakreppu hafa
þyngt róðurinn en þó ber að hafa í
huga að skuldlaus ríkissjóður og
öflugt lífeyrissjóðakerfi gerir
okkur mun betur í stakk búin að
takast á við tímabundnar þreng-
ingar. Nýlegir gjaldeyrisskipta-
samningar við norrænu seðla-
bankana eru til marks um að sterk
staða ríkissjóðs skapar okkur
traust á alþjóðavettvangi. Fram
undan eru frekari aðgerðir til að
treysta varnir þjóðarbúsins út á
við.
Ríkisstjórnin hefur fylgt þeirri
stefnu að stórframkvæmdir,
skattkerfisbreytingar og aðrar
hagstjórnaraðgerðir verði tíma-
settar í ljósi markmiða um efna-
hagslegan stöðugleika. Komið
hefur verið á fót samráðsvett-
vangi ríkisstjórnar, aðila vinnu-
markaðarins, og sveitarfélaga um
aðgerðir og langtímamarkmið á
sviði efnahags-, atvinnu-, og
félagsmála. Forgangsverkefni
þessa samráðs er að grípa til
aðgerða til að stemma stigu við
verðbólgu.
Orkumikið atvinnulíf
Mat ríkisstjórnarinnar er að
íslenskt atvinnulíf muni einkenn-
ast í sívaxandi mæli af þekkingar-
sköpun og útrás og í stjórnarsátt-
málanum kemur m.a. fram að
ríkis stjórnin vilji skapa kjörskil-
yrði fyrir áframhaldandi vöxt,
útflutning og útrás íslenskra fyrir-
tækja. Í því skyni hafa framlög til
Rannsóknarsjóðs og Tækni þróunar-
sjóðs verið hækkuð verulega.
Árangur Íslendinga í nýtingu
jarðhita til orkuöflunar hefur
vakið athygli á alþjóðavettvangi
og mörg verkefni eru í undirbún-
ingi víða um heim á vegum
íslenskra orkufyrirtækja. Nýtt
frumvarp til orkulaga bíður nú
afgreiðslu vorþings en þar er m.a.
tryggt að orkuauðlindir í opin-
berri eigu verði það áfram.
Ríkisstjórnin hefur hrundið af
stað átaki í neytendamálum og
réttindi neytenda hafa verið bætt
á ýmsum sviðum svo sem varð-
andi innheimtu seðilgjalda, upp-
greiðslugjalds og FIT-kostnaðar.
Þá er nýtt frumvarp um greiðslu-
aðlögun fyrir almenning í undir-
búningi. Fjárveitingar til Sam-
keppniseftirlitsins hafa verið
hækkaðar um 31% í því skyni að
efla heilbrigða samkeppni.
Ríkisstjórnin stefnir að því að
tryggja að alþjóðleg þjónustu-
starfsemi og fjármálaþjónusta
geti áfram vaxið og haft höfuð-
stöðvar sínar á Íslandi. Gripið
hefur verið til ýmissa aðgerða og
má t.d. nefna boðaða lækkun
skatta á fyrirtæki, lög um sér-
tryggð skuldabréf og skráningu
verðbréfa í erlendri mynt og lög
um skattfrelsi hagnaðar af sölu
hlutabréfa. Í því skyni að auka
traust á íslenskum fjármálamark-
aði hafa fjárveitingar til Fjár-
málaeftirlitsins verið hækkaðar
um 56%.
Ríkisstjórnin tók þá erfiðu
ákvörðun síðastliðið sumar að
skera þorskveiðiheimildir veru-
lega niður í samræmi við ráðlegg-
ingar Hafrannsóknastofnunar.
Stofnuninni var á sama tíma falið
að gera tillögur um hvernig efla
megi rannsóknir og aðgerðir til
uppbyggingar þorskstofninum.
Hvetjandi skattaumhverfi
Skattar einstaklinga munu lækka
með um 7.000 króna hækkun per-
sónuafsláttar á kjörtímabilinu.
Áður hafði verið ákveðið að per-
sónuafsláttur hækki árlega í takt
við vísitölu neysluverðs. Þetta
þýðir að skattleysismörk munu
hækka um 20 þúsund krónur
umfram þróun verðlags. Skattar
fyrirtækja verða lækkaðir úr
18% í 15%. Ríkisstjórnin hefur
einnig hafist handa við að afnema
stimpilgjöld og er fyrsta skrefið
stigið í sumar með afnámi þeirra
af lánum fyrir fyrstu íbúða kaup-
endur og verður haldið áfram á
þeirri braut þegar aðstæður
leyfa. Boðaðar aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar í skattamálum,
hækkun skerðingarmarka barna-
bóta og hækkun eignaskerðingar-
marka vaxtabóta koma ekki síst
lágtekju- og millitekjufólki til
góða.
Markviss ríkisrekstur
Í samræmi við stjórnarsáttmál-
ann hefur verið unnið að einföld-
un og nútímavæðingu stjórnsýsl-
unnar. Öll ráðuneytin hafa gert
aðgerðaráætlanir í því skyni að
einfalda regluverk og minnka
skriffinnsku. Jafnframt verður
notkun upplýsingatækni aukin
samkvæmt nýrri stefnu ríkis-
stjórnarinnar sem nefnist Net-
ríkið Ísland. Leiðarljós hennar er
að þjónusta hins opinbera verði
notendavæn og skilvirk.
Barnvænt samfélag
Ríkisstjórnin leggur sérstaka
áherslu á börn og unglinga og er
heildstæð aðgerðaráætlun í mál-
efnum þeirra komin til fram-
kvæmda. Skerðingarmörk barna-
bóta verða hækkuð um 50% á
næstu tveimur árum. Tekjuskerð-
ingarhlutföll vegna annars og
þriðja barns verða jafnframt
lækkuð á þessu ári en þessar
aðgerðir fela í sér að jafnaði um
20% hækkun barnabóta.
Fyrsta barnaverndaráætlun
Íslandssögunnar hefur verið lögð
fram og bíður afgreiðslu Alþingis.
Mótuð hefur verið aðgerðaáætlun
um bætta tannvernd barna. Á
þessu ári verður þjónusta aukin
við börn innflytjenda, langveik
börn, börn með hegðunarvanda-
mál, geðraskanir og þroskafrávik.
Þá voru nýlega samþykkt lög um
aukinn stuðning við foreldra lang-
veikra eða alvarlega fatlaðra
barna. Fjármagni hefur verið
varið í aðgerðir til að vinna á bið-
listum hjá Greiningar- og ráðgjaf-
arstöð ríkisins.
Bættur hagur aldraðra og öryrkja
Ríkisstjórnin leggur ríka áherslu
á að styrkja stöðu aldraðra og
öryrkja. Hún hefur varið einum
milljarði króna til að hraða upp-
byggingu 400 hjúkrunarrýma
fyrir aldraða og fjölga einbýlum.
Ákveðið hefur verið að afnema
að fullu tekjutengingu launatekna
við lífeyri 70 ára og eldri. Frí-
tekjumark fólks á aldrinum 67-70
ára hækkar úr 25 þúsund í 100
þúsund á mánuði frá og með 1. júlí
næstkomandi. Skerðing trygg-
ingabóta öryrkja vegna tekna
maka var að fullu afnumin hinn 1.
apríl síðastliðinn sem og hjá elli-
lífeyrisþegum 70 ára og eldri. Þá
verða skerðingarmörk lækkuð í
35% 1. júlí næstkomandi. Ríkis-
valdið mun tryggja þeim ellilíf-
eyrisþegum sem hafa takmarkað-
an eða engan rétt til eftirlauna úr
lífeyrissjóði uppbót á eftirlaun
sem svarar allt að 25 þúsund krón-
ur á mánuði og verða fyrstu
greiðslur samkvæmt þessu inntar
af hendi í ágúst á þessu ári. Með
þessum aðgerðum batnar veru-
lega hagur þeirra lífeyrisþega
sem lægstar hafa tekjurnar.
Nefnd vinnur nú að heildarend-
urskoðun á almannatrygginga-
kerfinu og skoðar m.a. hvort
undan skilja megi hluta af lífeyris-
sjóðstekjum eldri borgara skerð-
ingum í almannatryggingarkerf-
inu. Niðurstöðu er að vænta í
haust.
Ríkisstjórnin hefur hafist handa
við að stórauka starfsendurhæf-
ingu í samstarfi við aðila vinnu-
markaðarins og setja upp nýtt
matskerfi vegna örorku og starfs-
getu.
Jafnrétti í reynd
Jafnréttismál eru eitt helsta for-
gangsmál ríkisstjórnarinnar. Ný
jafnréttislög hafa verið samþykkt
sem miða að jöfnum áhrifum
kvenna og karla í samfélaginu og
jafnframt að vinna gegn launa-
misrétti og annarri kynbundinni
mismunun á vinnumarkaði. Í lög-
unum er tryggður réttur launa-
fólks til að skýra frá launakjörum
sínum ef það svo kýs. Úrræði
kærunefndar og jafnréttisstofu
eru jafnframt efld auk þess sem
hafinn er undirbúningur að vott-
un launajafnréttis. Fjárveitingar
til jafnréttismála hafa verið aukn-
ar um 60 milljónir króna á ári.
Ríkisstjórnin hefur sett sér það
markmið að minnka óútskýrðan
kynbundinn launamun hjá ríkinu
um helming fyrir lok kjörtíma-
bilsins. Í því skyni hefur þremur
nefndum verið komið á fót til að
endurmeta kjör hefðbundinna
kvennastétta hjá hinu opinbera og
jafna stöðu kvenna og karla í
nefndum og stjórnunarstöðum á
vegum ríkisins.
Lagt hefur verið fram frum-
varp sem veitir trúfélögum heim-
ild til að staðfesta samvist sam-
kynhneigðra.
Unnið er að endurskoðun á eftir-
launakjörum alþingismanna og
ráðherra með það fyrir augum að
meira samræmi verði komið á í
lífeyrismálum ráðamanna og
almennings.
Menntakerfi í fremstu röð
Fjárframlög til mennta og rann-
sókna hækka um tæplega 17% á
þessu ári í samræmi við áheit
stjórnarsáttmálans um áfram-
haldandi fjárfestingar á þessu
sviði.
Lögð hafa verið fram fjögur
frumvörp sem fela í sér heildar-
endurskoðun á skólakerfinu frá
leikskóla upp í framhaldsskóla. Í
þeim er lögð áhersla á sveigjan-
leika og fjölbreytni í námsvali.
Jafnframt er lögð áhersla á að
efla list- og verkmenntun og
náms- og starfsráðgjöf auk þess
sem gæðaeftirlit er aukið á öllum
skólastigum. Í frumvörpunum eru
jafnframt fjölmörg ákvæði sem
auka faglegt og rekstrarlegt sjálf-
stæði skóla og minnka miðstýr-
ingu. Sem dæmi má nefna að
framhaldsskólar ákveða nú sjálfir
hvaða námsbrautir þeir bjóða upp
á í stað þess að slíkt sé bundið í
lög.
Frumvarp um menntun og ráðn-
ingu kennara felur í sér að til
framtíðar eru gerðar kröfur til
kennara um meistaranám á öllum
skólastigum. Með sameiningu HÍ
og KHÍ aukast námsmöguleikar
kennaranema verulega.
Til að efla fullorðinsfræðslu
innan skólakerfisins og á vinnu-
markaði mun ríkisstjórnin auka
framlög til símenntunar og full-
orðinsfræðslu.
Örugg heilbrigðisþjónusta
og vímuvarnir
Ríkisstjórnin tók ákvörðun um að
leggja stóraukna áherslu á for-
varnir og stuðla að heilbrigðari
lífsháttum. Sumarið 2007 var
unnin aðgerðaáætlun vegna geð-
heilbrigðisþjónustu við börn og
unglinga og í kjölfarið var ákveð-
ið að veita samtals 150 milljónum
króna til ákveðinna verkefna á
árunum 2007 og 2008. Gert er ráð
fyrir að í árslok 2008 verði bið-
listi eftir þjónustu barna- og ungl-
ingageðdeildar innan ásættan-
legra marka. Á næstunni verður
kynnt sérstök heilsustefna til
næstu ára og aðgerðaáætlun þar
að lútandi.
Frá því að ríkisstjórnin tók við
völdum hefur náðst sparnaður í
lyfjakostnaði upp á einn milljarð
króna með sameiginlegum útboð-
um, lyfjalistum og samstarfi við
Norðurlönd um markaðsleyfi.
Ríkisstjórnin hefur lagt fram
nýtt frumvarp um sjúkratrygg-
ingarstofnun sem mun sjá um
innkaup á heilbrigðisþjónustu á
Kraftmikil umbótastjórn
FUNDUR RÍKISRÁÐS Á BESSASTÖÐUM „Þótt flokkarnir tveir hafi mismunandi áherslur eru þeir samtaka um að leiða þjóðina inn í nýtt tímabil jafnvægis og spennandi tæki-
færa,“ segir meðal annars í greininni.
ANDRI ÓTTARSSON SKÚLI HELGASON