Fréttablaðið - 21.10.2008, Side 29

ÞRIÐJUDAGUR 21. október 2008 21
Nú er gaman að fara í leikhús,
varð fullorðinni konu að orði að
sýningu lokinni.
Gunnar Eyjólfsson lék á alla
sína strengi í túlkuninni á hinum
brjóstumkennanlega aldraða Jón-
atan sem blindur lítur til baka á
sín eigin stóru mistök í lífinu.
Okkur er það líklega mjög hollt
að líta aðeins í baksýnisspegilinn,
kynnast aftur því fólki sem ein-
hvern veginn hvarf í skugga kaup-
hallanna.
Og mikið væri það nú gott núna
ef einhver einn og aðeins einn risi
upp og tæki á sig ábyrgðina á því
að hafa siglt þjóðarskútunni í
strand, blindur eða siðblindur.
Í hinu ágæta leikriti Jökuls Jak-
obssonar, Hart í bak, sem frum-
sýnt var í Þjóðleikhúsinu á föstu-
daginn, segir frá skipstjóranum
Jónatan sem orðinn er nær elliær
og blindur, en á fjörutíu árum fyrr
að hafa siglt flaggskipi íslenska
flotans í strand, sjálfri þjóðar-
skútunni. Jónatan var á skip-
stjórnartíma sínum í góðum
efnum og bjó í fínu tvílyftu húsi
en þegar við kynnumst honum
hokrar hann hjá dóttur sinni sem
framfleytir sér með spádómum
og vændi. Á heimilinu býr einnig
nítján ára sonur spákonunnar
Áróru, Láki, sem flosnað hefur úr
námi og helst ekki í vinnu. Hann
kennir mistökum afans og líferni
mömmunnar um uppgjöfina. Þau
búa í kofa niður við slipp en höfðu
áður búið á Stýrimannastíg eða
einhvers staðar þar um slóðir.
Spákonan Áróra hegðar sér þrátt
fyrir fátæktina eins og hún sé enn
ríkimannsprinsessan sem allir
piltar bæjarins þráðu á sínum
tíma. Hún er í slagtogi við Finn-
björn ruslasala sem hefur efnast
á þrotlausu basli svona til þess að
sýna hinum, og var bara fátækur
þræll meðan hún var skipstjóra-
dóttirin fína en nú hafa hlutverkin
snúist við þannig að hann er ekki
aðeins bjargvættur hennar heldur
einnig kúgari.
Stígur er skósmiður og mikill
guðsmaður. Líklega kynntur til
leiksins til að sýna okkur að Jón-
atan vill engum skulda þar sem
hann getur ekki borgað fyrir skó-
viðgerð og heimtar að Stígur fari
aftur með skóna, en einnig er
Stígur notaður sem eins konar
trúður eða upplyfting í hinu ann-
ars nokkuð tilbreytingarlausa og
vonlausa lífi hinna persónanna.
Austan af landi birtist allt í einu
ung stúlka hvers móðir hafði
þekkt Áróru og þar sem hún þekk-
ir engan í bænum æxlast hlutirn-
ir þannig að hún flytur inn til
þeirra.
Hjalti Rögnvaldsson fer með
hlutverk kennarans Péturs, mið-
aldra piparsveins sem trúir á
Láka og gerir allt til þess að
hjálpa honum. Hjalti nær hér
fantagóðum tökum á þessum
gegnheila korrekt manni og faðm-
lag þeirra Láka, þegar hann lofar
að kosta hann til liðsforingja-
námsins er eitt af eftirminnileg-
ustu atriðum þessarar uppfærslu,
Elva Ósk Ólafsdóttir túlkar hlut-
verk Áróru af innsæi og festu og
lögn á þessari sterku persónu hjá
leikstjóra er að hún stendur allan
tímann með ákvörðunum sínum,
hverjar sem þær eru. Elva sýnir
hér að vanda að í henni er glóð
sem þarf ekki nema að blása í til
þess að allt hitni.
Kjartan Guðjónsson hefur
mikla kómíska hæfileika og eng-
inn vandi að láta hann sprella. Hér
er leikstjórinn greinilega með
dempara á honum sem gerir það
að verkum að túlkun hans á Stíg
skósmið og furðufugli verður
hreinlega eitt það besta sem hann
hefur tekist á við. Engar öfgar,
bara ótrúlega ámátlegur og fynd-
inn.
Jökull Jakobsson hefði orðið
sjötíu og fimm ára í ár og sjálf-
sagt að heiðra hann og minnast
sem leikritaskálds og það er eng-
inn vafi á því að endursýning Hart
í bak á einkar vel við þótt leikritið
sem slíkt sé meira eintal margra
persóna heldur en eiginlegt fram-
vinduverk.
Það er greinilegt að mikil vinna
hefur verið lögð í persónusköpun
og textavinnu enda verður það
nokkuð á kostnað búninga og lýs-
ingar. Ungu stúlkurnar þrjár, vin-
konur Láka, sem þær Þórunn Lár-
usdóttir og Esther Talía Casey
leika, og Árdís eru í nútímadress-
um, sem er svo sem ekkert nýtt
innan leiklistarsögunnar, meðan
aðrir eru búningum frá fimmta
eða sjötta áratugnum. Þetta val að
láta þær skoppa um í þessum lit-
skrúðugu spútnik-klæðum er
kannski til að fá einhvers konar
tímaleysi og sýna að unglingar
eru alltaf nákvæmlega eins.
Árdísi leikur Þóra Karítas Árna-
dóttir af mannlegri hlýju og þó
svo að hún hafi einnig verið leit-
andi, kom til þess að finna föður
sinn, er hlutverk hennar þó eins
konar andstæða hinna, því henni
er ekki nuddað upp úr því að hafa
siglt þjóðarskútunni í strand.
Jónatan verður eins og þjónn-
inn í Kirsuberjagarðinum, aleinn
eftir þegar allir eru farnir. Skver-
ar sig upp í úniformið og hyggst
hitta þá menn sem nú ráða á
kontórnum eins og hann er búinn
að vera að skipuleggja með sjálf-
um sér síðustu hálfa öld. Þegar
leiknum lýkur, Áróra farin til
Friðbjarnar, Láki á leið í liðsfor-
ingjanám og Jónatan leiddur út úr
sinni veröld af byggingaverka-
mönnum, en hans bíður elliheimil-
ið sem hann er ekki par hrifinn af,
er eins og nýr tími taki við.
Gamli tíminn víkur fyrir hinum
nýja og er ekki að vita nema hægt
væri síðar að snúa einmitt þessu
lokaatriði við, það er: vistmenn
elliheimila bera út byggingaverk-
taka.
Það eru ýmis gullkorn í texta
Jökuls Jakobssonar sem fellur
einstaklega vel að ástandi líðandi
stundar, enda sýndu viðbrögð
áhorfenda það. Þetta er vel unnin
og vönduð sýning af hendi leik-
stjórans Þórhalls Sigurðssonar,
þó hún hafi verið full hæg í fyrri
hlutanum, en stjarna kvöldsins
var tvímælalaust einn elsti starf-
andi leikari landsins, Gunnar Eyj-
ólfsson. Gunnar svíkur engan í
túlkun sinni, með varfærnislegri
nálgun af virðingu og elsku á
manni sem haldinn er þráhyggju
iðrunar. Engar öfgar í hreyfing-
um hins sjónskerta og þrátt fyrir
angistina skilaði sér hvert orð og
atkvæði út í öll horn Þjóðleikhúss-
ins. Elísabet Brekkan
Ég skulda ekki Guði, ég skulda fólkinu
LEIKLIST Stjarna kvöldsins er Gunnar Eyjólfsson. MYND ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ/EDDI
LEIKLIST
Hart í bak
eftir Jökul Jakobsson
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson
Leikmynd: Sigurjón Jóhannsson
Búningar: Margrét Sigurðar og Sigur-
jón Jóhannsson
Tónlist: Jóhann G. Jóhannsson
Lýsing: Jóhann Bjarni Pálmason
Leikarar: Gunnar Eyjólfsson, Elva Ósk
Ólafsdóttir, Þórir Sæmundsson, Hjalti
Rögnvaldsson, Þóra Karítas Árnadótt-
ir, Pálmi Gestsson, Esther Talía Casey,
Þórunn Lárusdóttir og Baldur Trausti
Hreinsson.
★★★★
Vel unnin og vönduð sýning
í samstarfi við Borg
arleikhúsið kynnir:
Höfundar og flytjendur:
Margrét Sara Guðjónsdóttir
Sveinbjörg Þórhallsdóttir
Jared Gradinger
30. október kl. 20 - UPPSELT
1. nóvember kl. 15
2. nóvember kl. 20
Aðeins þessar 3 sýningar!
Sýnt á Stóra sviði
Borgarleikhússins
Tryggðu þér miða núna!
568 8000 / midi.is
PRIVATE DANCER
www.panicproductions.is
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
www.takk. is