Tíminn - 06.03.1982, Blaðsíða 2

2
> . Sunnudagur 7. mars 1982
fólk I listum
■ Herranótt, aldagamalt leik-
félag Menntaskólans i Reykjavik,
frumsýnir á þriöjudagskvöldiö
leikritiB, söng- og dansleikinn ó,
þetta er indælt striöeftir Charles
Chilton, Joan Littlewood og leik-
flokk hennar „Theatre Work-
shop”. Leikrit þetta á sér langa
sögu bæöi hér heima og erlendis.
Þaö varö til i hópvinnu flokksins
upp úr 1960 og hefur siöan verið
leikið á öllum meiri háttar leik-
sviöum heimsins, hér var leikritiö
á fjölum Þjóöleikhússins áriö 1965
viö miklar undirtektir, stórmynd
sem byggö var á þvi hefur veriö
sýnd hér i kvikmyndahúsi og
sjónvarpi og ennfremur mun
Menntaskólinn á Akureyri hafa
sýnt þaö eftirminnilega fyrir um
fimm árum.
Upp úr striöinu siöara og allt
fram á 7da áratuginn var
„Theatre Workshop” einhver at-
hyglisveröasti og nýungagjarn-
asti leikflokkur i víöri veröld.
Lengst af sat hann i „Theatre
Royal” i Stratford og þar urðu til
margar eftirminnilegustu leik-
sýningar siöustu áratuga — Góöi
dátinn Svejk, byggöur á sögu
Haseks, Furöufuglinnog Gisleft-
ir Brendan Behan. A Tastc of
Honey eftir Shelagh Delaney, og
ekki sist ó, þetta er indælt strfö.
Lykillinn aö velgengni flokksins
var náin samvinna leikara, leik-
stjóra og rithöfunda, hópvinna
sem nú þykir sjálfsögö en var þá
ekki jafnmikið lausnarorö og nú
er.
ó, þetta er indælt strlö dregur
upp mynd af fáránlegu slysi sem
aldrei heföi átt aö eiga sér staö —
fyrri heimsstyrjöldinni, þessum
fánýta og mannskæöa barningi
stórvelda og smáþjóöa fram og
aftur i næstum fimm ár. Þetta er
eins konar annáll striösins.byggir
á staðreyndum sem eru nokkurs
konar bakgrunnur sýningarinnar
og persónurnar eru margar
þekktar úr sögunni, en atburða-
rásin er undirstrikuö með söng,
dansi, fyrirgangi á sviöinu og
ekki sist nöpru háöi. Útkoman er
eins konar allsherjarleikhús sem
nær aö vekja áhorfandann og
glæöa skilning hans á öfgum
striðsmennsku meö eilifum uppá-
komum og þrotlausum lifskrafti,
andstætt útrýmingu og eyöingar-
mætti striösins. Sagan er leikin af
flokki trúöa eöa „pérróta”, sem
rekja gang mála allt frá dögum
„gullna timans” og „valdajafn-
vægisins” og þar til Evrópa ligg-
ur i sárum slnum. Trúöleikar
„pérróta” eru þekktir viöa um
heim en eiga rætur slnar i itölsku
alþýöuleikhúsi á 15du öld. Meö
þvi aö klæöa leikarana eins og
klóna er lögö áhersla á fáránleika
striösins, harmskoplegu hliöina á
slátruninni, auk þess sem sýning-
in veröur eölilega miklu meöfæri-
legri, þar sem hér er um endur-
sköpun stórviöburöa aö ræöa.
Helgar-Timinn baö Karl Aspe-
lund, primus mótor Herranætur,
aö segja nokkur deili á sýningu
þeirra menntskælinga.
„Viö vorum aö leita aö stykki
sem hæföi þessum fjölda leikara
og þessari starfsemi. Það er
hreint ekki auövelt, viö höfum
haft mörg leikrit i huga i vetur,
grafið þau upp hér og þar,
pesteraö fólk i leikhúsunum um
handrit og hugmyndir. Allar voru
þær skotnar niöur á endanum af
einni ástæöu eöa annarri. Nú sitj-
um viö uppi meö þetta leikrit og
ekki veröur snúiö aftur úr þessu.
Annars var þaö Þórhildur Þor-
leifsdóttir sem stakk upp á verk-
inu en hún setti þaö einmitt upp i
MA fyrir um fimm árum . Mark-
miðiö meö áhugaleikstarfi i skóla
, hlýtur alltaf aö vera þaö aö allir
sem hafa áhuga fái að vera meö.
Leikrit sem uppfylla slikar kröfur
eru ekki á hverju strái, þaö er
eins og fámenni sé eitt aöalein-
kenniö á nútimaleikhúsi”.
— Hvernig gengur aö fá at-
vinnufólk til aö starfa meö skóla-
leikhúsum?
„Þaö er furöanlega auövelt aö
fá leikstjóra og viröist einna helst
vera offramboö á fólki sem vill
taka aö sér skólasýningar. Þaö
var alls konar fólk sem hringdi i
mig og vildi taka okkur aö sér”.
— Nú er húsnæöishallæri
Menntaskólans I Reykjavlk al-
ræmt?
„Þaö er löng og dapurleg saga
sem ég get sagt þér af þvl. Viö
höfum staöiö aö tveimur sýning-
um I vetur og höfum alls æft á
,,Ó, ó, ó, þetta er indælt strlö. / Ekki eru hermanns kjörin bág / enda eru launin alltof há”... Myndirnar eru teknar á æfingu.
Herranótt sýnir:
6, þetta er indælt stríð
átta stööum, ef frátalin eru
heimahús. Einþáttunginn eftir
Ionesco, Framtlöin býr i eggjun-
um.æföum viö mikiö til i stofunni
heima. Ionesco sýndum viö svo i
þessum forláta leikfimisal sem er
i skólanum og siöan höfum viö
verið snikjandi húsnæöi út um
allan bæ til að koma þessari sýn-
ingu á fjalirnar, viö gengum
meira aö segja svo langt aö reyna
aö fá inni i öörum menntaskólum.
Þaö fer alltof mikill timi og orka i
þessa húsnæöisleit og viö erum
auövitað skitblönk og enginn
hægöarleikur fyrir okkur aö
greiöa leigu af stórum sýningar:
húsum.
Þaö má segja aö viö færumst
heldur mikið i fang eins og hús-
næðis- og fjármálunum er háttaö*
annaö hvort veröur þvi kippt I
liöinn eöa starfsemi af þessu tagi
fer minnkandi i skólanum.
En eins og dæmiö er lagt upp er
auövitaö aöalmáliö aö halda i
þessa hefö, Herranótt, sýningin
veröur aö vera af fullri lengd og
stærö. Þaömá segja aö Herranótt
sé langt i frá aö vera sá viöburöur
I bæjarlifinu sem áður var og
þetta þvi eingöngu spurning um
fastheldni á heföir. Ég held aö
þróunin hljóti aö veröa sú aö
svona áhugaleikflokkur einbeiti
sér aö smærri og fleiri verkefnum
og láti hefðirnar sigla sinn sjó”.
— Ó, þetta er indælt strið, hvaö
segiröu mér af verkinu sjálfu?
„Þaö kom mér á óvart hversu
margt leynist i leikritinu, hvaö
þaö er margslungiö. Meö kald-
hæöni er þvi komiö til skila
hversu fáránlegt og grimmdar-
legt þetta striö hefur verið. Þaö
var ekki fyrr en viö fórum aö æfa
og kynnast verkinu nánar aö
maöur fór aö skilja hvilikt óös
manns æöi fyrri heimsstyrjöldin
hefur veriö. Þaö sést auövitaö
best á tölunum sem er brugðið
upp I bakgrunninum, um tugþús-
undir milljóna- manna sem voru
sendar beint I vélbyssukjaftana.
Þaö leikur enginn vafi á þvi aö
verkið á erindi. Þó þaö fjalli um
fyrra striöiö er vist aö þaö getur
átt viö um stríösæsingar og þjóö-
rembu á hvaöa tima sem er. Þeg-
ar leiö aö strlöinu var beitt sömu
röksemdum og núna, sömu fras-
arnir voru á siöum dagblaöa þá
og nú, menn héldu og halda aö
máttur sprengiefnanna foröi
striöi^svokallaö jafnvægi ógnar-
innar”.
Þaö var handagangur i
öskjunni i Félagsheimilinu á Sel-
tjarnarnesi þegar undirritaður
var þar á ferð fyrr i vikunni. Þaö
vantaöi greinilega talsvert upp á
aö sýningin félli saman og leikar-
arnir ekki allir jafn vel með á nót-
unum og Þórhildur Þorleifsdóttir
leikstjóri var óspör á aöfinnslurn-
ar. Leikararnir voru ýmist I sjö-
unda himni eöa alvarlega niöur-
dregnir. En þá var lika vika til
stefnu^þessi vika sem skiptir vist
öllum sköpum I leikhúsi.
Þaö er aldrei aö vita hvaö
Guðni rektor segir viö þvi en
leikararnir voru allir á sama máli
um aö lærdómurinn sæti á hakan-
um þessa dagana og fátitt aö
menn væru komnir i rúmiö fyrir
klukkan eitt. Aftur á móti voru
flestir sammála um aö þetta væri
ómissandi reynsla, félagslega
þroskandi sem gerði námiö ólikt
léttbærara”.
Eins og áöur segir sýnir Herra-
nótt þetta áriö i Félagsheimilinu
á Seltjarnarnesi. Frumsýningin
er á þriöjudaginn 9da mars en
vert er aö vekja athygli á að
sýningarnar veröa aöeins fimm
og þvi ekki ráö nema i tíma sé
tekiö. t leikhópnum eru 18 nem-
endur úr ýmsum bekkjum MR, en
þau hafa einnig gert búninga og
leikmynd. Leikstjóri er Þórhildur
Þorleifsdóttir en þýðinguna geröi
Indriöi G. Þorsteinsson á sinum
tima. Nemandi i skólanum, Rún-
ar Emilsson leikur undir á pianó.
Það hlýtur aukinheldur að hýrga
upp á sýninguna aö i bakgrunnin-
um er ljósatafla þar sem renna i
gegn kaldar staðreyndir um
striðiö og ennfremur er skugga-
myndum kastaö á vegg.
eh
■ Sir Douglas Haig: „Guö er meö mér og I almáttugri hendi hans er allt mitt ráö. Ég hef veriö kjörinn
af forlögunum til aö færa breska heimsveldinu sigur... Þýskaland mun þurrkast út af landakortum! —
Mottóiö mitt er: Ein orrusta.einn vilji, ein sprengjuhrlö”. Tlmamyndir: Róbert.
„Við erum fífl
- Förum heim”
Ypres-viglinan. Desember
1914.
■ míUí ensku og þýsku skot-
grafanna er 100 yarda land-
spilda. Þjóöverjarnir hafa
fest boröa á byssustingi og
haida honum á lofti. Þar
stendur:
Bresku hermennirnir skjóta
hann niður.
Þriöja borðanum er haldiö á
lofti: „Viö erum allir fifl,
förum heim.”
Bresku hermennirnir reka
upp fagnaöaróp.
Fyrri heimsstyrjöldinni er
hægt að lýsa nákvæmlega
sem misreikningi út af til-
viljun. Tilviljunin var
moröiö á austurriskum erki-
hertoga, sem kom hreyfingu
á hervélar tveggja voldugra
rikjasambanda: misreikn-
ingurinn varsá.að þetta yrði
stutt og snarpt striö, sem
myndi ákvarða framtið
Evrópu á fáum vikum. öll
hin vandlcga undirbúnu
áform um striðiö voru að
engu gerö á fyrstu mánuðum
þess. Það var hræðilegt,
hernaðarlegt þrátefli frá þvi
i október 1914 þar til I mars
1918, og á þeim tima hnikaöi
engin árás vígstöövunum um
meira en 10 milur á annan
hvorn veginn. Lærdóm má
draga af þessu. Fyrir 1918
trúði fólk að hernaðarlegt
jafnvægi gæti varðveitt frið-
inn. t dag heldur þaö að jafn-
vægi óttans geti það. En til-
viljanir og misreikningar
eru enn möguleiki — og hin
þriðja, kjarnorkuvædd
heimsstyrjöld, gæti drepið
eins marga á fjórum klukku-
stundum og féllu i allri heim-
styrjöldinni fyrri.
Reymond Fletcher