Tíminn - 06.03.1982, Blaðsíða 30

30
Sunnudagur 7. mars' 1982
Flögg Bartholomew Eoberts
Flagg Henry Every
Flagg Svartskeggs
SJORÆNINGJAGULL
Leitin að fólgnu fé sjóræningjanna heldur enn áfram
inson að nafni, og fór hann með
herskipið HMS Prometheus út að
eyjunum og setti menn sina i að
grafa. Ekkert fannst og Robinson
sneri tómhentur til baka. 40 árum
siöar hugðist hann nú orðinn
aðmiráll leita betur en á Tenerife
komst hann að raun um að fjár-
sjóðurinn var nú á allra vörum.
Nokkru áður hafði hópur Breta
legið á eyjunum i þrjá mánuði að
leita en þeir birtust siðar i Mar-
seilles og voru þá 40 þúsund
sterlingspundum rikari.
finna fjársjóð Benitos þyrfti þvi
aö kosta gifurlega miklu til og
enginn hefur enn lýst sig reiöubú-
inn tii þess.
Q THc Cqnnrd&vffi
b\Vafcr Is.
Bcartheonic
Point —
Cnpc_pani)>ier
■ Fjársjóður. Hvað dettur þer i
hug, lesari? Aekki: sjóræningi
með klút á höföi, sveröi i belti og
hauskúpuflagg. Gulnað kort af
ókunnri eyju og X þar sem guliið
liggur i'jörðu i rammgerðri kistu.
Ótal rithöfundar hafa lagst á eitt
að skapa goðsöguna um hinn ill-
viga sjóræningja: Defoe, Byron,
Scott, Stevenson og Sabatini — á
okkar dögum hafa kvikmynda-
gerðarmenn, teiknimyndahöf-
undar og Errol Flynn tekið upp
þráðinn. Þvi miður er goðsagan
litið nema goðsaga og sagnir um
fólgið fé meira en orðum auknar,
þó hefur fundist gull og enn er
leitað.
Sjórán eru alda gamall at-
vinnuvegur og þekkist vist enn i
dag, einkum i Austurlöndum nær
og f jær. A M iðjaröarhaf i leyndust
margir þeirra i fornöld og fóru i
flæmingi undan Rómverjum,
siðar herjuðu norður-afriskir
prinsar á auðug kaupför Endur-
reisnar-ttali'u og Býsanz. Þeir
voru af þessum toga, „Tyrkirnir”
^em rændu hér á landi á sautj-
ándu öld. Gullöld sjóræningja
var einmitt um það bil, frá sex-
tándu til nitjándu aldar er veik-
byggö seglskip sigldu hlaðin ger-
semum um heimshöfin, færandi
varninginn heim. Evrópumenn
rændu gulli, gimsteinum og dýr-
mætum hráefnum i nýlendum
sinum i Ameriku og Austurlönd-
um, nú eða keyptu af sjalfstæðum
rikjum, sjóræningjar munu hafa
sökkt þúsundum skipa og auð-
vitað komist i feitt inni milli.
Flestir sjóræningjar féllu i
orrustum og það var likastil óhjá-
kvæmilegt að sögur kæmust á
kreik um dýrmætt þýfi sem kom-
ið hafði verið undan gull í kistum
og svo íramvegis. Aö sonnu er
vitaö mál að fæstir sjóræningj-
anna voru yfriö fyrirhyggjusamir
og þeir munu hafa haft meiri hug
á aö eyða ránsfengnum i næstu
höfnvifog vin áöur en haldiö var
út á nýjan leik en sögurnar lifðu
svo góðu lifi aö margir hafa
freistast til að álykta að einhver
sannleikskjarni væri i einhverj-
um þeirra. Að finna þann sann-
leikskjarna er aftur illmögulegt.
Svartskeggur
Frægasti sjóræninginn sem
gerði út við austurströnd Norður-
Ameriku var Svartskeggur, öðru
nafni Edward Teach öðru nafni
Edward Thatch, öðru nafni Ed-
ward Drummond. t tvö ár, 1716-
18, ógnaöi hann ekki aðeins kaup-
skipum á þessum slóðum heldur
og plantekrueigendum á landi
sem hann rændi að vild sinni, uns
hann var drepinn af breskum sjó-
lið6foringja. Miklar sögur gengu
af eyðslusemi Svartskeggs þegar
ránsferöir höföu gengið vel en
engu að siður var hann talinn
hafa grafið hluta þýfis sins á
Plum eyju út af strönd Nýja Eng-
lands. A jóladag 1928 áttu tveir
fiskimenn leið um strendur eyjar-
innar og komu þar að þar sem
þeim sýndist stór og járnslegin
kista hafa verið grafin úr jörðu.
Voru þeir að slá sér upp með sög-
um um gamla fjársjóði eða hafði
einhverjum ævintýramanninum
raunverulega tekist að finna og
grafa upp gull Svartskeggs?
Juan Fernandez er litil eyja
fimm hundruð milur undan
strönd Chile, en þar hafðisti fjög-
ur ár við Alexander sá Selkirk,
sem varð Daniel Defoe tilefni
sögunnar um Robinson Crusoe.
Nokkrum árum eftir að Selkirk
var bjargað af eynni segir sagan
að spænskur ævintýramaður og
sjóræningi hafi kosið hana til að
geyma fjársjóð sinn meðan hann
sinnti erindum annars staðar.
Hann er sagður hafa grafið kistur
sinar, fullar með þýfi, inni i
hellisskúta og merkt hann meö
exi sinni og liki þræls. Hefur
náttúrlega ekki komið i leitirnar
til þessa dags.
10 þúsund' pundum rík-
ari
Fleiri eyjar eru taldar geyma
sjóði þessara hýenu heimshaf-
anna. Þannig er um Salvage eyj-
ar, hrjóstrugar klettaeyjar i
Norður-Atlantshafi milli Madeira
og Kanaríeyja. Arið 1804 gerði
áhöfnspænsk kaupskips uppreisn
gegn skipstjóra sinum og var
hann drepinn en farmurinn graf-
inn á stærstu eynni i klasa þess-
um. Að þvi er virðist ætluðu
uppreisnarmenn sér siðan að
snúa aftur til Vestur India þaðan
sem þeir komu, stranda skipi sinu
og látasthafa misst skipstjórann i
slysinu. Er tækifæri gæfist
hugðust þeir svo laumast á nýjan
leik til Salvage eyja og heimta
fjársjóð sinn. Þessar áætlanir
fóru út um þúfur þegar skipið
strandaði i' raun og veru og allir
fórust utan einn sem hafði tima til
að segja sögu sina áður en hann
dó einnig. Shga þessi barst til
bresks skipstjóra, Hercules Rob-
Eyjan Trinidad miðja vegu
milli Suður-Ameriku og Afriku
hefur einnig mátt þola ágang
girugra leitarmanna. Þar átti að
vera falinn fjársjóður Benito de
Soto uppreisnarmanns sem á
ni'tjándu öld herjaði á kaupskip
undan ströndum Brasiliu og
Argentinu. Benito þessi var
fangaður og hengdur en er fyrr-
um skipsfélagi hans dó löngu
siöar skildi hann eftir sig kort af
Trinidad eyju þar sem merkt var
hvar fjársjóður foringjans væri
grafinn. Fyrstu leitarmennirnir
sem komu á staðinn árið 1880,
komust að þvi' að strandlengjan
þar sem fjársjóðurinn átti að vera
grafinn var nú þakin stórgrýti
sem hrunið hafði úr f jallshlið þar
fyrir ofan. Margir hafa reynt að
sigrast á þessu en engum tekist.
Nær ómögulegt er að komast
áleiðis gegnum stórgrýtið með
handverkfærum og kóralrif sem
umlykja eyna gera að verkum að
ekki er hægt að setja þar á land
stórvirkar vinnuvélar. Til að
Fimm hundruð gull-
stangir á hafsbotni
Nokkru áreiðanlegri eru sögur
um sjóræningjaskip sem hafa
farist hlaðin dyrmætum ráns-
feng. 1 apri'l árið 1717 fórst Why-
dad undan Cape Cod þar sem nú
eru Bandarikin. Whydad hafði
upprunalega verið kaupskip sem
flutti gull og filabein frá Afriku til
Ameriku en hafði verið hertekið
af sjóræningjanum Bellamy.
Hann hugðist sigla skipinu til
Nyja Sjálands og selja farminn
þar en fórst við Þorskahöfða sem
áður segir. Stundum siðan, þegar
illviðri hefur gert á þessum stað,
hafa gullpeningar fundist á
strönd höfðans en flak skipsins
liggur nú undir sjö metra þykku
lagi af sandi. Nokkru sunnar
hefur stundum rekið silfurmuni á
land og eru þeir taldir koma frá
sjóræningjaskipi sem fórst i
Delaware sundi á siðari hluta
sautjándu aldar. Þá er vitað að
ræningjaskipið San Nicolas fórst
undan Atacoma i Chile árið 1685
en nákvæm staðsetning flaksins
er óþekkt. Sunnar, eöa undan
Valpariso, liggja fimm hundruð
gullstengur og ógrynni myntar á
hafsbotni. Þetta gull kemur úr
kaupskipinu Buen Jesús sem varð
árið 1600 fyrir árás hollenskra
sjóræningja. Fremur en að sjá
farminn falla i hendur ræningja
lét skipstjórinn varpa honum
fyrir borð.
Einhver frægasti sjóræningi
allra tima er Kapteinn Kidd en
ljómi hans er svo bjartur i vitund
fólks að engum hefur enn tekist
að varpa skugga á. Þó eru sög-
urnar af honum ýktar i betra lagi.
Hann er sagður hafa verið ill-
skeyttastur allra sjóræningja og
hann er sagður hafa grafið ein-
hvers staöar ótrúlegan fjársjóð.
Hvorugt er rétt, ef að er gáð.
Kapteinn Kidd
William Kidd var Englendingur
og árið 1696 fól Vilhjálmur III
Englakóngur og Saxa honum að
hefja leiðangur á galeiðunni Ad-
venture til að sigrast á sjóræn-
ingjum og gera þýfi þeirra upp-
tækt. Eftir margra mánaða
siglingu um heimshöfin hafði
Kidd ekki rekist á einn einasta
sjóræningja og áhöfnin var i upp-
reisnarhug Kidd var veikgeðja
maður en metnaöargjarn og tók
bara vel i tillögur áhafnarinnar
um að snúa við blaðinu og taka
upp sjórán. Adventure réðist á og
rændi nokkur kaupskip á Ind-
landshafi auðugast þessara skipa
var Quedagh Merchant sem flutti
ýmislegan farm sem metinn var
á 60-70 þúsund pund. Hluti farms-
ins metinn á 10 þúsund pund, var
seldur og skipt meðal áhafnarinn-
ar. Kidd komst siðan að þvi að
Quedagh Merchant væri betra
skip en Adventure og skipti þvi
um og sigldi vestur á bóginn, I
Anguilla frétti hann að hann hefði
verið gerður sekur skógarmaður
og aö bresk herskip væru á hött-
unum á eftir honum. A Mona eyju
seldi hann annan hluta farmsins
og keypti sér nýtt skip San
Antonio.fyrir ágóöann. Hann hélt
siöan áfram feröinni en skildi
hluta áhafnar sinnar eftir á
Hispaniola með Quedagh Mer-
chant. Hann var nú ákveðinn i að
hreinsa mannorð sitt og gaf sig
fram við Bellamont lávarð rikis-
stjóra á Nýja Englandi en Kidd
hafði fyrrmeir verið skjól-
stæðingur hans. A leiðinni fól
hann John Gardiner á Long Is-
land varðveislu þess sem eftir var
af þýfinu.
Bellamontléthandtaka Kidd og
hlekkja siðan hann vörurað verð-
mæti 14 þúsund pund voru gerðar
upptækar úr San Antonio og frá
Gardiner. Kidd var fluttur til
Englands og dæmdur til dauða en
skömmu áður en aftakan átti að
fara fram bauðst hann til að upp-
lýsa yfirvöldin um hvar hann
hefði falið fjársjóð að verðmæti
100 þúsund pund. Þessi tala var
mjög ýkt enda skelltu yfirvöldin
skollaeyrum við tilboði Kidds og
hann var hengdur. Þrátt fyrir að
vitað sé að áhöfnin á Quedagh
Merchant hafi selt þann farm
sem þar var um borð og siðan
brennt skipið hafa menn i mörg
hundruð ár leitað að fjársjóði
Kidds. Árið 1762 var landareign
bónda nokkurs i New York graf-