Tíminn - 06.03.1982, Blaðsíða 31

. . Sunnudagur 7. mars 1982
tacKktokjcJc,
tje*
,oc
'Tii
Dor
ITS
SiK
ÍAT
- fts/oi'œ.oa^ ^
/Pt^ovra.ö^ltjfs
/ .Ttd* v*iei Uvfeí
in*rcoaiyovmd
TVttj/ywtvá
'PSafcfcmj oak k£*
«j£ toconyt/itvc/jund
■f <• lWotnvo^ ktf*
f: l<B(«V«MÍW4(
^ d»Vn no rjW'OCpf*-*
yor
te
rVV*»cn W 'tk

__ w nn. Ótrúlega
góöur felustaöur og fjársjóöurinn
ófundinn eftir tvö hundruö ára
stööugar tilraunir
innsundur og saman af fjársjóða-
sjúkum leitarmönnum 1846’beind-
ist athyglin aö Hudson ánni og oft
og mörgum sinnum hefur verið
leitað á Anguilla, Mona eyju,
Hispaniola og eyju Gardiners.
Sagt hefur verið að nóg sé að
þykjast finna gulnað kort með
nafni Kidds og þá sé einhver
reiðubúinn að kaupa kortið fyrir
hvaða upphæð sem er. Fjár-
sjóðurinn er hins vegar næstum
áreiðanlega ekki til.
Gulleyjan
Öðru máli gegnir ef til vill um
fjársjóðinn á Kókoseyju. Kókos-
eyja er um 500 mihir undan
strönd Panama þakin þykkum
frumskógi, hún hefur verið nefnd
hin eina sanna Gulleyja. Sumar
sagnir herma að á eynni hafi sjó-
ræningjar grafið allt að 50milljón
punda virði af ránsfeng, enda
hafa ótal leiðangrar verið gerðir
til Kókoseyjar en fæstir haft
erindi sem erfiði.
Vissulega höfðu margir sjón-
ræningjar aðsetur á Kókoseyju á
sautjándu4átjándu og nitjándu öld
enda eyjan prýðilega staðsett
fyrir þá. HUn var utan venjulegra
siglingaleiða en nógu nálægt hin-
um auðugu spænsku nýlendum i
Mið- og Suður-Ameriku til að þar
væri góða feng aðfá. Sjóræningj-
ar á borð við William Dampier og
Edward Daviseru taldirhafa fal-
ið þýfi sitt á Kókoseyju i kringum
1680 og um það bil öld siðar var
Bonito öðru nafni Bennet
Grahame, álitinn hafa grafið þar
þrjú hundruð og fimmtiu tonn af
gulli sem fáir leggja að visu
trUnað á. Hins vegar er sagan um
fjársjóð Mary Dear studd gildum
rökum.
ótrúleg auðæfi Mary
Dear
Arið 1820 var sól Spánar aðsetj-
ast i Suður-Ameriku. Simon Bóli-
var var einráður i Kólombiu og i
suðri hafði Jósé de San Martin
frelsað Chile. Spánverjar héldu
enn velli i Perú og þar fór gull-
verslun þeirra fram. Andstæðing-
ar þeirra fengu sérkennilegan
Englending i lið með sér, Coc-
hranelávarðog hann gerði árásir
á Lima og Callao frá sjónum.
Auðugir Spánverjar urðu
skelfingu lostnir og vildu fyrir
alla muni sleppa burt. Þeir söfn-
uðu saman öllum sinum auðæfum
og fengu siðan far með brigg-
skipinu Mary Dear undir stjórn
Skotans Thampsons. Þeir þurftu
að borga offjár en er áhöfn
Thompsons sá allar þær gersem-
ar sem Spánverjarnir fluttu með
sér þótti þeim ástæðulaust að
þessi dýrmæti skiptu ekki um eig-
endur .Thompson var tjáð að ann-
að hvort slægist hann i hóp með
þeim eða yrði fyrsta fórnarlamb
uppreisnar um borð og liggur i
augum uppi að valið var auðvelt.
Spánverjarnir voru myrtir og
MaryDearsneritilKókoseyjar —
til að biða átekta og forðast
hefndaraðgerðir Spánverja.
Mestur hluti þýfisins var grafinn i
jörðu og Thompson sigldi þvi næst
til Mexikó. Mary Dear var sökkt
undan ströndinni og áhöfnin lést
hafa lent i ofviðri en þá vildi svo
tilað likSpánverjanna hafði rekið
upp á strendur Mið-Ameriku svo
verknaðurinn var á allra vörum.
Áhöfnin var handtekin og pyntuð
en Thompson sjálfum tókst að
múta vörðum sinum og sleppa.
Thompson sneri að minnsta
kosti tvisvar til Kókoseyjar eftir
þetta og gróf upp hluta fjár-
sjóðarinsen meginhluti hans var
enn í jörðu er Thompson lést.
Hann hafði þá sagt vini sinum
Keating frá staðsetningu hans og
Keating fór nokkra leiðangra til
eyjarinnar er hann lést tók annar
við og svo koll af kolli. Ennþá er
talið að gifurleg verðmæti Ur
Mary Dear séu í jörðu á Kókos-
eyju og hafa náttUrlega freistað
margra. Sitthvað hefur fundist en
liklega hvergi nærri allt.
Peningapytturinn
Annar staður sem er mjög vin-
sæll af áhugamönnum um fjár-
sjóði er hinn svonefndi
Peningapyttur á Eikareyju undan
Nova Scotia. Leitin að fjársjóðn-
um sem þar á að vera falinn hefur
staðið i tvö hundruð ár, kostað
rUmlega milljón pund og sex
mannslif. Eins og vant er um
fjársjóði er hefð að kenna
Peningapyttinn við sjóræningja
þó i raun sé ekkert vitað hver var
að verki.
Það var árið 1795 að þrir pott-
ormarvoru að kanna eystri hluta
eyjarinnar. Þeir rákust á tré sem
hafði að þvi er virtist verið notað
sem einhverskonar spil og undir
trénu var dálitil dæld i jörðina.
Snimmendis datt drengjunum i
hug að þarna lægi falið sjóræn-
ingjagull. Þeir komu aftur og
aftur til að grafa i dældina en
komust fljótt að þvi að hUn var
mun dýpri en virsthafði i fyrstu.
Þetta var mjög vandlega grafin
hola fjórir metrar á breidd og
með reglulegu millibili voru
hlemmar Ur tré. Er þeir höfðu
grafið tiu metra gáfust þeir upp
og leituðu hjálpar. Arið 1804 hóf
vel UtbUinn leiðangur að grafa i
holuna sem hafði hlotið nafnið
Peningapytturinn en hann varð
einnig að gefast upp. Er
leiðangursmenn höfðu grafiö sig
þrjátiu metra niður og fjarlægt
alla hlemma á leið sinni fór holan
að fyllast af sjó. Hlemmarnir
höfðu sýnilega þjónað ágætulega
hlutverki sínu sem loftventlar og
tvenn neðanjarðargöng tengdu
holuna við ströndina. Þó þaö
kæmi ekki i' ljós fyrr en siöar. Er
loftþrýstingurinn minnkaði
streymdi sjórinn að.
Nútimatækni má sín
eiriskis
Alla tið siðan hafa leiðangrar
ævintýramanna verið á ferð við
Peningapyttinn en allir orðið frá
að hverfa. Pytturinn er svo vel
grafinn og hannaður að menn
trúa ekki öðru en eitthvað mjög
dýrmætt leynist á botni hans en
þó nUtimatækni hafi verið beitt
óspart hefur ekki tekistað ná ofan
á botn. Reynt hefur verið að stifla
göngin sem tengja holuna við sjó
en það mun einungis hafa haft
þær afleiðingar að fjársjóðurinn
ókunni sem lá á eikarhlemmi
hrundi lengra ofan i holuna. Árið
1971 sendi kanadiskur leiðangur
neðansjávarmyndavél ofan i hol-
una og á filmunum birtist eitt-
hvað sem liTctist trékistum. Verk-
ið heldur altént áfram og með si-
vaxandi ákafa.
Óteljandi getgátureru um hver
hafi verið þarna að verki. Flestir
segja að þarna hafi sjóræningjar
— gjarnan Kapteinn Kidd — graf-
ið gull sitt en aðrir telja að þeir
hafi alls ekki bUið yfir þeirri
verkkunnáttu sem þurfti til. Aörir
segja aðþarna liggihið týnda gull
Inkanna sem er fáránleg uppá-
stunga. Alla vega er ljóst að eitt-
hvað hlýtur að vera þarna.
—ij tók saman
■ L’Ollonois ■ Svartskeggur ■ Mary Read
MA
urimmaar
seggir
■ Sjóræningjar hafa i vitund
margra tekið á sig mynd
rómantiska göfugmenna sem
lögðust Ut af frelsisást einni
saman og voru góöir í hjarta
sér. Þessi mynd er fjafri öllum
sannleika. Flestir sjóræningj-
anna voru grimmdarseggir og
miskunnarlaus illmenni...
Þannig er til að mynda um
l’Ollonois, einn elsta leiötoga
„bjdkanira” f Karabiska haf-
inu. Hann réðist á þorp og bæi af
ótrUlegri grimmd. Eitt sinn
skar hann hjartað Ur lifandi
Spánverja og át það hrátt til
þess að hvetja félaga hans til að
uppljóstra um tiltæk auðæfi..
L’Ollonois féll 1 bardaga við
Darien Indfána en einn manna
hans ersagður hafa grafið fjár-
sjóð hans á eyju undan strönd
Chile. Svartskeggur kunni ýmis
ráð til að skjóta andstæöingum
sinum skelk f bringu. Hann
þræddi meðal annars kveiki-
þræði ihársittog skegg þannig
að hann virtist loga er hann
réðist til uppgöngu á skip Spán-
verja. Hann var drepinn eftir
langan og blóðugan bardaga við
herskipáriö 1718,en hafðí þá, að
þvi er sögur herma, grafið fjár-
sjóð sinn á Plum eyju.
Nokkrar konur voru f liði sjd-
ræningja og hefur timinn ekki
sveipað þær siðri hulu róman-
tikur en karlmennina. Reyndin
var náttUriega önnur. Daniel
Defoe skrifaði hjartnæma frá-
sögn um Mary Read og hvernig
hUn komst f kynni við
„bjUkanfra” og tryggð hennar
viö skipstjórann sinn, en hUn
mun f upphafi ekki hafa verið
annaö en rétt og slétt hóra —
sem sjóræningjar höfðu stund-
um á skipum si'num. HUn vann
sig hins vegar upp i að verða
einn af sjóræningjunum, klædd-
ist karlmannafötum og gekk
rösklega fram i orrustum. HUn
dó Ur hitasótt i fangelsi á
Jamaica áriö 1720.
„BjUkanfrarnir” höföu aðset-
ur f Karabíska hafinu og höfuð-
borg þeirra var Port Royal á
Jamaica þar sem þeir fóru sinu
fram einsog þá lysti. Einn fræg-
asti „bjúkanirinn” var Henry
Morgan. Ariö 1671 fór hann með
mönnum sinum frá Jamaica og
á 36 skipum lenti hann f
Panama. Hann og menn hans
brutu sérleiö yfir eiðið sem skil-
ur að heimshöfin og yfirbuguöu
virki Spánverja á leið sinni. Að
tokum komust þeir til Panama-
bæjar en IbUar bæjarins, sem
var mjög auðugur af gulli og
öðrum gersemum, veittu harða
mótspyrnu. I orrustunni um bæ-
inn braust Ut eldur sem lagði
stóran hluta bæjarins í rUst og
„bjúkanirarnir” voru þannig
sviptir stórum hluta ránsfengs
sins. Þó náðu þeir nægilega
míilu til að leiðangurinn borg-
aði sig og vel það en er þýfinu
var skipt nokkrum vikum siöar,
þóttust mennirnir fá miklu
minna i sinn hlut en þeir höfðu
bOistviö. Margir þeirra sökuðu
Henry Morgan um aö hafa kom-
ið mestum hluta auðæfanna
undan og grafiö einhvers staöar
á Darien ftóa á strönd Panama
en hann þvertók fyrir það.
Sannleikurinn i málinu er óljós
en fjöldi leiðangra hefur þó ver-
ið gerður Ut til Darien flóa að
leita aö fjársjóðnum.
Endalok Henry Morgan voru
gerólik þvi sem bUast mátti við
af svo harðsviruðum
„bjUkanir”. Hann gekk I þjón-
ustu ensku krúnunnar, var
gerður Ut af örkinni til-að elta
uppi fyrrum félaga sina og lauk
ævi sinni i friöi og ró á setri sinu
á Englandi, þá orðinn Sir Henry
Morgan.
A Indlandshafi og i Austur-
löndum voru sjóraeningjar ekki
sfður litrikir og fjölmennir.
John Avery rændif jfflda skipa á
leiö frá Austurlöndum og eitt
sinn náði hann kaupskipinu
Gung-i-Suwaie sem flutti gullog
silfur að verðmæti 534 þOsund
sterlingspund. Annar sjóræn-
ingi sem frægur varö á
svipuðum slóðum var Frakkinn
Misson, sem haföi aðsetur á
Madagaskar. A 17. öld hafði
fjöldi sjóræningja aðsetur þar
og varhægtum vik þar sem hin-
ir innfæddu áttu oftastnær i inn-
byrðis striði og gátu þvi ekki
sameinað krafta sina gegn inn-
rásarmönnunum, sem stofnuðu
sin eigin „konungsriki” viða á
eynni. Einn þeirra var Misson
sem stofnaði borgriki i Diego
Suarezflóa á norðurhlutaeyjar-
innar. Hann skirði þessa höfuð-
borg sina Libertatia og kom á
fót frum stæðum kommUnisma.
Þar bjó fólk af mörgum
þjóðemum, Evrópumenn. inn-
fæddir og frelsaðir þrælar og i
'heilan mannsaldur var allt i
góöu gengi og ný kynslóð að
vaxa upp, heldur blönduð. Þá
geröi einn þjóöflokkur inn-
fæddra óvænta árás og sjóræn-
ingjarnir lögðu á flótta meöallt
þaö sem þeirgátutekiö með sér,
en földu afganginn. Skip Mis-
sons fórstekkilangtfrá iandi en
flakið hefur aldrei fundist.
Heldur ekki það gull sem ibúar
Libertatia áttu að hafa grafið i
jörðu.
Og loks er það Kapteinn Kidd
sem hefur orðiö einn frægasti
sjóræningi allra tima þó hann
hafi varla til þess unnið... Kidd
gaf sig fram viö yfirvöld og var
hengdur — tvisvar. I fyrra
skiptiö slitnaöi reipið. Eftir að
loks hafði lekist að l'yrirkoma
honum var liki hans stillt Ut,
„öðrum til viðvörunar”.
■ Henry Morgan
■ John Avery
■ Kapteinn Kidd
4