Fréttablaðið - 24.01.2009, Blaðsíða 32

arnir þrír skulduðu Erste Group
hátt í 300 milljónir evra.
Í októberlok lét svo Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn mikið til sín
taka. Ungverjum var boðið lán upp
á 25 milljarða dala (2.202 milljarða
króna) í samstarfi við Evrópusam-
bandið og Alþjóðabankann. Lánið
er það hæsta sem AGS hefur veitt
einu landi, auk þess sem þetta var
í fyrsta sinn sem ESB bauð landi
utan evrusvæðisins efnahagsaðstoð.
Þá bauð AGS Úkraínu 16,5 milljarða
dala (1.453 milljarða króna) lán og
Íslandi 2,0 milljarða dala, eða sem
nemur 176 milljörðum króna.
Nóvember 2008
Sunnudaginn 2. nóvember var
Banco Potugues de Negocios þjóð-
nýttur í Portúgal, en hann hafði
tapað nálægt 90 milljörðum króna
á fjármálakreppunni. Þá ákvað rík-
isstjórn Portúgals að veita banka-
kerfinu fimm milljarða evra í lán-
alínur, eða sem nemur tæplega 640
milljörðum króna. Í Brasilíu varð
í byrjun mánaðarins til stærsti
banki S-Ameríku við samruna Itaú
og Unibanco. Ekki kom til inngripa
ríkisins, en Seðlabanki Brasilíu gaf
út tilkynningu um að nóg væri til af
dölum í gjaldeyrisvarasjóði lands-
ins.
Í þýskalandi fékk Commerzbank
8,2 milljarða evra úr björgunar-
sjóði og þýska ríkið blés af mark-
mið um hallalausan ríkissjóð fyrir
árið 2011.
Í Austurríki héldu þjóðnýtingar
áfram í fyrstu viku nóvember með
yfirtöku á Kommunalkredit Aust-
ria AG.
Í Ítalíu voru 30 milljarðar evra
eyrnamerktir í að viðhalda lánveit-
ingum banka, en þar í landi sagði
ríkisstjórnin bankana standa betur
en víða annars staðar. Giulio Trem-
onti fjármálaráðherra sagði litla
alþjóðlega berskjöldun í starfsemi
ítalskra banka og lítið um illselj-
anlegar eignir á efnahagsreikn-
ingi þeirra. Aðgerðir annarra rík-
isstjórna til að auka lausafé sinna
banka hafi hins vegar orðið til að
hallaði á þá ítölsku í samanburði.
Í fyrstu viku nóvember ákváðu
Bretar líka að lána Tryggingasjóði
innlána hér 800 milljónir punda
(127 milljarða króna) vegna skuld-
bindinga við Icesave-sparifjáreig-
endur hjá Landsbankanum.
Í annarri viku nóvember sögð-
ust Kínverjar ætla að veita sem
nemur tæplega 51 þúsund millj-
örðum króna í að örva hagkerfi
sitt. Minnkandi eftirspurn í heim-
inum var farin að segja til sín með
minnkandi hagvexti í Kína.
Í Bandaríkjunum var hækkuð
heimild AIG til að sækja í björgun-
arsjóði og kreditkortafyrirtækið
American Express fékk viðskipta-
bankaheimild og þar með aðgang
að björgunarsjóðum. Í Svíþjóð tók
ríkið sænska bankann Carnegie
yfir um miðjan mánuðinn. Íslenska
fyrirtækið Milestone átti um níu
prósenta hlut í bankanum gegn um
dótturfélag sitt Moderna í Svíþjóð.
Carnegie sætti harðri gagnrýni í
heimalandi sínu fyrir að hafa ekki
hugað nógu vel að gæðum útlána
sinna.
Um miðjan mánuðinn funduðu 20
stærstu iðnríki heims og tilkynntu
um nána samvinnu í að bjarga fjár-
málakerfi heimsins. Inngrip ríkis-
stjórna áttu að halda áfram um
leið og unnið yrði að endurskipu-
lagningu til að fyrirbyggja aðra
eins krísu síðar. Stjórn AGS benti
á að þar á bæ vantaði sem næmi
100 milljörðum dala til viðbótar
við þá 250 milljarða sem til voru í
sjóðum.
Í lokaviku nóvember leitaði
bandaríski bankinn Citigroup á
náðir björgunarsjóðs ríkisins. Bay-
ern LB þurfti meiri aðstoð úr þýska
björgunarsjóðnum og samruna
Commerzbank við Dresdnerbanka
var hraðað. Breska ríkið eignaðist
57,9 prósenta hlut í Royal Bank of
Scotland (RBS) fyrir 15 milljarða
punda, eða sem nemur tæplega
2.390 milljörðum króna. Þá keyptu
stjórnvöld forgangsbréf bankans
fyrir fimm milljarða punda og
þannig fékk hann um 3.190 millj-
arða króna í endurfjármögnun. Til
að halda utan um eignarhlut sinn
í breskum fjármálafyrirtækjum
stofnaði ríkið fjármálasamsteypuna
Financial Investments Ltd. Þar inni
var hluturinn í RBS og allur Nort-
hern Rock-bankinn.
Í Bandaríkjunum tilkynntu
fjármálaráðuneyti og seðlabanki
um nýjan björgunarsjóð með 800
milljörðum Bandaríkjadala (70.459
milljörðum króna). Þá voru eftir
um 350 milljarðar dala óráðstafaðir
í gamla sjóðnum (nú kallaður CCP,
en áður TARP). Nýi sjóðurinn átti
að örva hagkerfið og var kallað-
ur TALF (sem stendur fyrir Term
Asset-Backed Securities Loan
Facility). Með þessum sjóði lánaði
seðlabankinn í fyrsta sinn beint til
neytenda og almennings, með kaup-
um á verðbréfum sem tengd voru
við neyslulán heimila. Þá áttu 500
milljarðar dala (44.037 milljarðar)
að fara í að kaupa verðbréf bundin
í fasteignum sem gefin voru út af
íbúðalánasjóðunum Fannie Mae og
Freddie Mac.
Desember 2008
Í desemberbyrjun óskaði London
Scottish Bank eftir gjaldþrotameð-
ferð, en hann hafði veitt sérhæfða
fjármálaþjónustu. Bankinn hafði í
byrjun árs 2008 samið við breska
fjármálaeftirlitið um að draga
úr lánveitingum, en tókst ekki
að leysa úr fjármögnunarvanda
sínum. Breska fjármálaráðuneyt-
ið tilkynnti að enginn viðskiptavin-
ur bankans myndi tapa fé á gjald-
þrotinu.
Vestanhafs hélt áfram aðstoð við
hin og þessi fjármálafyrirtæki, svo
sem við Wall Street bankann M&T
sem fékk sem nemur 53 milljörðum
króna í styrk. Bankinn var ágæt-
lega staddur, en vildi ekki verða
eftirbátur annarra sem þegið höfðu
aðstoð.
Í desember voru bankagjaldþrot
í Bandaríkjunum einum 25 á árinu.
Árið áður höfðu þrír bankar orðið
gjaldþrota, en enginn árin tvö þar
á undan.
Nánast um heim allan gripu ríki
til aðgerða til að örva hagvöxt.
Japanir settu á stofn fyrirtækja-
fjármögnunarsjóð með upp á um
2.818 milljarða króna og seðlabank-
ar lækkuðu víða stýrivexti. Svíar
slógu reyndar met, lækkuðu vexti
krónu sinnar um 1,75 prósentustig,
niður í 2,0 prósent og Englands-
banki lækkaði vexti niður í 2,0
prósent, sama vaxtastig og þegar
bankinn var stofnaður árið 1694.
Í Sviss sagði Jean-Pierre Roth
seðlabankastjóri, í desemberbyrj-
un, eftir fjórðu stýrivaxtalækkun
bankans á tveimur mánuðum, að
bankinn væri tilbúinn að lækka
vexti enn frekar og grípa jafnvel
til óhefðbundinna aðgerða, svo sem
að hafa áhrif á gjaldeyrismarkað ef
ekki færi að birta til í hagkerfinu.
Bankakerfið í Sviss er nálægt því
fjórum sinnum stærra en nemur
þjóðarframleiðslu landsins.
Undir miðjan mánuðinn gekk
í gegn samruni HBOS og Lloyds
TSB undir nafninu Lloyds Banking
Group. Fyrri eigendur HBOS áttu
fimmtung og Lloyds 36,5 prósent,
en breska ríkið rest í gegn um eign-
arhaldsfélag sitt Financial Invest-
ments Ltd.
Um miðjan mánuðinn var haldið
áfram áætlunum um stuðning við
írska banka, en lagðir voru fram
fjármunir úr Lífeyrissjóði ríkis-
ins.
Í Rússlandi voru þrír bankar
sviptir bankaleyfi vegna skorts á
lausafé og bættust þar með í hóp
15 banka sem misst höfðu leyfi frá
ágústlokum af sömu ástæðu. Þá
var lækkað lánshæfismat ellefu
stærstu banka heims hjá matsfyrir-
tækinu Standar & Poor‘s. Greinend-
ur þar S&P spáðu lengri og sárs-
aukafyllri samdrætti en áður hafði
verið talið.
Janúar 2009
Nýja árið fór af stað með svipuð-
um hætti og haustið 2008 í fjár-
málaheiminum. Bankar voru ýmist
seldir eða bjargað af stjórnvöldum.
Í Austurríki urðu stjórnvöld að taka
yfir Medici-bankann vegna þess
hve illa hann varð úti í svonefndu
„Madoff-svindli“ og í Bandaríkj-
unum hélt áfram það samrunaferli
sem komið var af stað.
Í Bretlandi var aflétt banni á
skortsölu með verðbréf fjármála-
stofnana sem sett var á um miðjan
september. Fyrirtæki og fjárfest-
ar voru þó enn skyldaðir til að gefa
upp skortstöður sem væru meira
ein 0,25 prósent af hlutfé hins
skortselda félags. Sú tilkynninga-
skylda gildir út júní á þessu ári.
Englandsbanki lækkaði stýri-
vexti í sitt allra lægsta stig, 1,5 pró-
sent. Lánamöguleikar heimila og
fyrirtækja höfðu haldið áfram að
þrengjast og boðaði bankinn frek-
ari aðgerðir til að auka flæði láns-
fjár út í hagkerfið.
Í byrjun þessa mánaðar var
Commerzbank í Þýskalandi líka
þjóðnýttur að hluta þegar þýska
ríkið eignaðist í honum rétt rúman
fjórðung. Ríkið lagði fram 10 millj-
arða evra og heildarhlutafjáraukn-
ing bankans því orðin 12,8 millj-
arðar evra, eða sem nemur 1.626
milljörðum króna. Jafnframt geng-
ust stjórnvöld í ábyrgðir fyrir 15
milljarða evra af skuldbinding-
um bankans, sem með þessu gat
klárað yfirtöku sína á Dresdner-
banka. Í Þýskalandi ákvað ríkis-
stjórnin líka í þessum mánuði að
veita 50 milljörðum evra (6.350
milljörðum króna) í örvunarpakka
til að efla opinberar framkvæmdir.
Þetta er stærsti örvunarpakkinn í
Evrópu til þessa og heildarframlag
þjóðverja komið í 82 milljarða evra,
eða yfir 10.400 milljarða íslenskra
króna.
Þá samþykktu ríkisstjórnir
Belgíu og Lúxemborgar að stofna
tryggingasjóð til að verja innistæð-
ur Kaupþing EDGE í löndunum, en
um 100 milljónir evra fóru í sjóð-
inn. Crédit Agricole festi svo kaup
á belgískum innlánsreikningum
Kaupþings.
Bankar og hliðarstarfsemi þeirra
hafa haldið áfram að ganga kaup-
um og sölum og enn er deilt um
inngrip Benelúx landanna í Fortis-
bankann.
Í Asíu hafa stjórnvöld Indlands,
Taílands og Japans haldið áfram
viðleitni til að örva hagkerfi landa
sinna.
Í Evrópu voru stýrivextir enn
lækkaðir undir miðjan mánuðinn
og stýrivextir evru orðnir 2,0 pró-
sent, jafnháir og í árslok 2005. Rök
Seðlabanka Evrópu fyrir lækkun-
inni voru að búast mætti við dýpri
samdrætti en áður hafi verið talið,
jafnvel þeim mesta síðan að seinni
heimsstyrjöldinni lauk árið 1945.
Um miðjan janúar samþykkti öld-
ungadeildarþing Bandaríkjanna að
gera það sem eftir stendur af CCP/
TARP sjóðnum aðgengilegt nýjum
forseta landsins. Þetta var gert að
beiðni fráfarandi forseta. Obama,
sem nýtekinn er við embætti,
hefur sagt að nota eigi 100 millj-
arða dala (12.700 milljarða króna)
af þeim 350 milljörðum dala sem
eftir standa í sjóðnum í að kaupa
fasteignir af eigendum sem komist
hafa í greiðsluþrot, um leið og þeim
verði heimilað að búa þar áfram
gegn leigu til stjórnvalda.
Er þetta svipuð leið og Englend-
ingar hafa farið. Þá ætlar Obama
að beita sér fyrir auknum lánveit-
ingum til lítilla og miðlungsstórra
fyrirtækja.
Samhliða þessum vangaveltum
hefur farið af stað í Bandaríkjun-
um umræða um að fara að dæmi
Svía sem í sinni fjármálakreppu
árið 1990 bjuggu til sjóð (e. Spec-
ial Purpose Vehicle) sem notað-
ur var til að kaupa illseljanlegar
eignir með afslætti af bönkunum,
meðan þeir sáu sjálfir um að stýra
arðbærum eignum sínum. Sjóður
með þennan uppkaupatilgang er í
fjármálaheiminum nefndur „Bad
Bank“-sjóður.
Vestra er svo enn titringur og
ótti við ársuppgjör banka, um leið
og unnið er að margvíslegri end-
urskipulagningu. Þá er í skoðun
hverjir hafi sótt mest fé í björg-
unarsjóði. Undir lok síðustu viku
hafði tryggingarisinn AIG fengið
mest, en þar á eftir komu Bank of
America og Citigroup.
Á Bretlandseyjum hefur enn
vaxið óvissa um framhaldið. Þriðji
stærsti banki Íra, Anglo Irish
Bank, var þjóðnýttur að fullu og
hlutbréfaverð annarra írskra banka
hefur hríðfallið.
Um síðustu helgi stigu svo Bretar
fram og tilkynntu um nýjan banka-
björgunarpakka, ofan á þann sem
fyrst var tilkynnt um í október.
Eign ríkisins í Royal Bank of Scot-
land var aukin í 70 prósent. Hluta-
bréf bankans voru í frjálsu falli í
byrjun þessarar viku og lækkun
síðustu 12 mánaða orðin 96,6 pró-
sent.
Þá fékk Englandsbanki 50 millj-
arða punda (7.950 milljarða króna)
til að stofna „Bad Bank“ einingu
til að kaupa eignir sem í dag væri
óvíst um verðmæti á en mætti ef til
vill selja síðar við betri markaðsað-
stæður. Þá hafa stjórnvöld í Bret-
landi framlengt fram í janúar 2010
áætlun sína um að ábyrgjast skuld-
ir fjármálafyrirtækja. Áætlunin
sem sett var í gang í október var þá
að upphæð 250 milljarðar punda, en
hefur nú verið hækkuð í 350 millj-
arða punda, eða sem nemur 55.650
milljörðum króna.
Ekki er laust við að upphæðir
sem um er að spila við fall íslensku
bankanna blikni í þessum saman-
burði.
32 24. janúar 2009 LAUGARDAGUR
BARACK OBAMA SVER EMBÆTTISEIÐ 20. ÞESSA MÁNAÐAR Miklar vonir eru bundnar við nýjan Bandaríkjaforseta á mörgum sviðum. Meðal annars standa vonir til þess að
hann láti til sín taka með nýjum áherslum við úrvinnslu lausafjárkrísunnar og eftirmála undirmálslánakreppunnar bandarísku. Hann hefur þegar lýst vilja til að hjálpa íbúðar-
eigendum sem komast í greiðsluþrot þannig að þeir missi ekki þakið sem þeir hafa yfir höfuðið. NORDICPHOTOS/AFP
Í nóvember síðastliðnum varð úr að þrír stærstu bílafram-
leiðendur heims, General Motors, Ford og Chrysler, áttu að
fá aðstoð úr TARP, björgunarsjóði Bandaríkjanna, upp á
17,4 milljarða dala (1.532 milljarða króna).
Aðstoðin var sögð til að forða gjaldþrotum sem haft
gætu keðjuverkandi áhrif á fjármálastofnanir og hlutabréfa-
markaði. Ford hins vegar afþakkaði og kvaðst komast af
á eigin spýtur, en GM þáði 9,4 milljarða dala og Chrysler
fjóra milljarða.
Henry Poulson, fjármálaráðherra Bandaríkjanna, tilkynnti
um stefnubreytingu TARP-sjóðsins 12. nóvember. Ekki átti
lengur að kaupa illseljanlegar eignir banka heldur ætti að
veita fyrirtækjum aðgengi að lausafé gegn uppstokkun
hlutafjár þeirra. Fjárfestar fengu hroll og hlutabréf lækkuðu þennan dag.
Undir lok desember juku svo bandarísk stjórnvöld aðstoðina við bílaframleið-
andann GM með sex milljarða dala (528 milljarða króna) viðbótarframlagi.
RICK WAGONER
forstjóri General
Motors.
Markaðshrollur eftir aðstoð