Tíminn - 03.06.1983, Qupperneq 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Johanna B. Jöhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Siguröur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjornarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttlr, Friðrik Indriðason, Guðmundur Magnússon,
Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir,
Maria Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavík. Siml: 86300. Auglýsingasími 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð i lausasólu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 210.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Sundrungin í Sjálf-
stæðisflokknum
■ F»ótt Gunnar Thoroddsen sé látinn af störfum sem
forsætisráðherra og hafi tekið sér hvíld á farskipinu Eddu,
eins og hann verðskuldar eftir mikið erfiði, verður ekki
annað séð á Morgunblaðinu en að ríkisstjórn hans sé enn
aðalandstæðingur þess og ekkert sé meira áríðandi en að
beina öllum tiltækum vopnum gegn henni.
Morgunblaðið heldur áfram að berjast gegn stjórn
Gunnars og kenna henni um nær allt sem miður fer. Það
sé hennar sök að núverandi ríkisstjórn komi til valda undir
erfiðustu kringumstæðum.
Síðasta hálmstrá Mbl. í þeim efnum er að vitna í
forustugreinar Tímans og telja, að þar hafi það loks fundið
allan sannleikann. Við þessu væri ekkert nema gott að
segja, ef sá böggull fylgdi ekki skammrifi, að þau ummæli
sem Mbl. vitnar til, eru tekin úr samhengi og rangtúlkuð.
Það er furðulegt, að jafngreindir menn og Matthías
Johannessen og Styrmir Gunnarsson skuli ímynda sér, að
hægt sé að telja lesendum Mbl. trú um að það sé fráfarandi
ríkisstjórn að kenna, að fiskafli hefur dregizt saman og
aldrei meira en á síðustu vetrarvertíð.
Það er jafn fjarstætt að ætla að sannfæra lesendur
blaðsins um að það sé sök stjórnar Gunnars að skreiðar-
markaðurinn í Nígeríu hafi brugðizt og verðfall orðið á
mörgum útflutningsafurðum.
Þannig mætti halda áfram að telja upp margar óvið-
ráðanlegar ástæður, sem valda erfiðleikunum nú og Mbl.
reynir að færa á reikning ríkisstjórnar Gunnars Thor-
oddsen.
Hitt er hins vegar rétt, að erfiðleikarnir væru minni og
viðráðanlegri, ef ríkisstjórnin hefði fylgt áfram niðurtaln-
ingaraðgerðunum, sem hófust í ársbyrjun 1981. Þrátt fyrir
það væri samt fengizt við mikla örðugleika af óviðráðan-
legum ástæðum.
Lítil ástæða væri til þess að taka þessi skrif Mbl.
alvarleg, ef þau væru ekki að miklu leyti völd að þeirri
sundrungu, sem hefur ríkt í Sjálfstæðisflokknum síðustu
misseri í sambandi við ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen,
og blaðið reynir enn að viðhalda með skrifum sínum, þótt
ríkisstjórn Gunnars sé farin frá.
Það er fólginn í því viss háski fyrir þjóðina og þær
efnahagsaðgerðir sem verið er að framkvæma, ef stærsti
og valdamesti flokkur þjóðarinnar hcldur áfram að vera
eins sundraður og raun ber vitni.
Þessi hætta eykst enn við það, að stærsta, útbreiddasta
og áhrifamesta blað landsins elur á þessari sundrungu eftir
megni ogvirðist verðavel ágengt í þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins.
íslenzka þjóðin er óumdeilanlega stödd í miklum
vanda, eins og raunar flestar þjóðir - af völdum þeirrar
efnahagskreppu, sem ríkir í heiminum. Við þetta hefur
svo aflaleysið bætzt. Það verður ekki komizt út úr þessum
ógöngum, nema með róttækum aðgerðum, sem óneitan-
lega fylgir nokkur kjaraskerðing í bili, en raunverulega
eru þó gerðar til að afstýra meiri kjaraskerðingu síðar, en
leggja í staðinn grundvöll að betri og bjartari framtíð.
Þessar ráðstafanir ná því aðeins fram að ganga, að
Sjálfstæðisflokkurinn gangi heilshugar að verki. Morgun-
blaðið gæti gegnt hér mikilvægu hlutverki. Það gæti beitt
áhrifum sínum til að stuðla að friði í Sjálfstæðisflokknum.
Þess vegna skal þeim Styrmi og Matthíasi gefið þetta
heilræði: Reynið að gieyma Gunnari Thoroddsen og
vinnið að því að gera Sjálfstæðisflokkinn samstæðari og
starfhæfari. Þ.Þ.
Ahyggjuefni
■ Hin mikla hækkun á
búvöruverði hefur sætt
mikilli gagnrýni enda er
hækkunin meira en þrisv-
ar sinnum hærri en Iauna-
hækkunin um s.l. mán-
aðamót. Áðuren endan-
lega var búið að reikna
út búvöruhækkunina
birti Tíminn viðtal við
Jón Helgason landbún-
aðarráðherra og var
hann spurður um hvort
það væri ekki áhyggju-
efni að búvörur muni
hækka mun meira en
kaupið. Jón svaraði:
- Vissulega er það
áhyggjuefni að það skuli
þurfa að koma fram
önnur og meiri hækkun
á búvöruverðinu en á
launum í landinu. Bráða-
birgðalögin kveða á um
að kaupliður bóndans
skuli hækka til jafns við
önnur laun, þannig að sá
þáttur búvöruverðsins
verður í samræmi við
það. En vegna þess hve
verðbólgan er orðin mik-
il hafa hins vegar safnast
upp kostnaðarhækkanir,
bæði nú undanfarna 3
mánuði og aðrar jafnvel
upp í heilt ár, t.d. áburð-
arverðið. Hækkun á
áburði hefur ekki komið
inn í verðlagsgrundvöll í
heilt ár. Pótt sexmanna-
nefndin sé enn ekki búin
að reikna út hið nýja
verð þá er þó ljóst að
hækkanir á búvörum
verða nokkru meiri en
hækkun launanna.
Síðar í viðtalinu sagði
landbúnaðarráðherra:
- Búvörur er stór liður
í neyslu fólks og því
eðlilegt að verðbreyting-
ar á þeim veki athygli.
Hinu er ekki að neita að
of lítið hefur að mínu
mati verið gert af því að
auka skilning fólks á því
af hverju þetta kemur
svona út. Eg held jafn-
framt að það sé ákaflega
mikilvægt að skapa með
þjóðinni eðlilegt viðhorf
til landbúnaðarins. Að
öllum sé ljóst hve þýðing-
armikill grundvöllur
landbúnaðurinn er fyrir
þjóðféiagið. Þá á ég ekki
aðeins við efnahagslega,
heldur og á ýmsan annan
hátt. Landbúnaðurinn er
t.d. undirstaðan undir
búsetu manna víðast
hvar úti um land, undir-
staða þess að byggja
landið allt, sem Fram-
sóknarflokkurinn leggur
mikla áherslu á.
- Útflutningsbæturnar
hafa einnig lengi verið
mörgurn þyrnir í augum?
- Það kemur fram í
stjórnarsáttmálanum að
ríkisstjórnin telur nauð-
synlegt að draga úr þörf-
inni fyrir útflutningsbæt-
ur, enda áreiðanlega
ávinningur fyrir alla, að
sem minnst þurfi að nýta
af þeim. Við höfum á
hinn bóginn lagt áherslu
á að sá réttur og það
öryggi sem þær veita
verði ekki afnuminn.
M.a. er það öryggis-
ákvæði fyrir neytendur
til að tryggja það að
ávallt verði til nægilegar
búvörur til neyslu innan-
lands, þótt einhverjar
árferðissveiflur verði. Á
það atriði leggja allar
þjóðir gífurlega og vax-
andi áherslu m.a. í lönd-
unum hér í kring um
okkur. Sú stefna ná-
grannaþjóðanna er t.d.
ein orsökin fyrir því hve
þungt er fyrir fæti með
útflutning héðan.
Ráðstafanir
þessu líkar
hlutu að koma
■ Magnús Bjarnfreðs-
son fjallar um efnahags-
ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar í vikulegri kjallara-
grein í DV og segir m.a.
þar:
•'Óhætt er að fullyrða
að almenningur tekur
ráðstöfunum ríkisstjórn-
arinnar með jafnaðar-
geði, að minnsta kosti
enn sem komið er. Allir
viðurkenna að eitthvað
þurfti að gera, allir
bjuggust við harkalegum
aðgerðum og menn eru
hreint ekki búnir að átta
sig á því enn þá, hvaða
afleiðingar ráðstafanirn-
ar hafa. Kannski er það í
raun svo tð enginn viti
það með vissu, hvorki
stjórn né stjórnarand-
staða. Því miður er það
svo að opinberum reikni-
meisturum gengur furðu-
lega illa að sjá fyrir af-
leiðingar stjórnunarað-
gerða hérlendis, ef til vill
á hin brjálæðislega verð-
bólga þar sök á og þó
kannski allra helst allur
sá feluleikur sem í kring-
um hana er leikinn.
Það var ljóst af við-
tölum þeim, sem tekin
voru við almenna vegfar-
endur í ríkisfjölmiðlun-
um daginn sem stjórnin
tók við, að þeir eru reiðu-
búnir til þess að gefa
henni tækifæri til þess að
stjórna. í raun og veru
má segja að viðbrögð
almennings hafi verið
furðanlega jákvæð, því
að það eina sem hann
vissi Ijóslega um aðgerð-
irnar var að í þeim fólst
afnám verðbóta og að
nokkru leyti samnings-
réttar um ákveðinn tíma.
Ég held að almenning-
ur hafi gert sér grein fyrir
því að ráðstafanir þessu
líkar hlutu að koma.
Hinn gífurlegi samdrátt-
ur í framleiðslu og þjóð-
artekjum getur ekki þýtt
nema annaðhvort kjara-
rýrnun eða aukna
skuldasöfnun erlendis.
Við hana eru menn orðn-
ir alvarlega hræddir og
því sætta þeir sig við
kjararýnunina eins og
óumflýjanlegan hlut.11
Staða stjórn-
arinnar
Grein sinni lýkur
Magnús þannig:
i.Mér finnst því ljóst að
hin nýja ríkisstjórn þarf
víða að sigla milli skerja
strax í upphafi ferils síns.
Hennar bíða risavaxin
verkefni við að rétta
þjóðarbúið við eftir mikil
áföll og röng viðbrögð.
Meðal ' þeirra stærstu
verkefna, sem bíða, eru
samningar við svissneska
auðhringinn um álverið í
Straumsvík. Út úr víta-
hring fyrrverandi iðnað-
arráðherra verður að
brjótast hið allra fyrsta
og knýja fram stórhækk-
að orkuverð. Líklegt er
raunar að það verði ekki
mjög torsótt mál, því að
hinir erlendu eigendur
vilja ábyggilega semja
núna, úr því að þeir eru
lausir við Hjörleif og
þvermóðsku hans. En
erfitt verk bíður þarna
hins nýja iðnaðarráð-
herra, Sverris Her-
mannssonar. Takist hon-
um að ná verulega hag-
stæðum samningum ætti
að vera unnt að lækka
orkuverð og það þætti
mönnum ekki amaleg
uppbót fyrir vísitöluna í
sumum landshlutum.
Annað verkefni. sem
við blasir og úrbóta er
þörf í, eru húsnæðismál-
in. Þar þarf að nýju að
tryggja að venjulegt fólk
geti komið sér upp hús-
næði og verður fróðlegt
að fylgjast með hvernig
Alexander Stefánssyni
gengur að koma skárra
sniði á þessi mál.
Þótt þessir tveir mála-
flokkar hafi hér verið til
nefndir og þar með ráð-
herrar þeir, er með þá
fara, má ekki líta svo á
að ég telji þá eina skipta
máli. Öll ráðuneyti eru
þýðingarmikil og þá auð-
vitað ekki síst fjármála-
ráðuneytið, þar sem
þungavigtarmaður í
fjármálum hefur nú tekið
sér sæti á ríkiskassanum
og mun halda fast um
aurana á komandi mán-
uðum. En meira um það
allt seinna."
Óskhyggja
eða atvinnu-
vegur
Björn Dagbjartsson
skrifar í sama blað um
ráðstefnu sem hann sat í
Noregi og fjallaði um
stöðu fiskeldis nú og í
framtíðinni. Hann dreg-
ur saman í grófum drátt-
um þá þekkingu og
reynslu sem fengist hefur
í fiskeldi og bendir á að
fiskeldi sé atvinnuvegur
sem gerir kröfur til at-
vinnurekendanna og
starfsfólksins og hefur
sín takmörk og vanda-
mál. „Til að sigrast á
þeim þarf ýmislegt fleira
en hátíðarræður um
nauðsyn nýrra bú-
greina.“
Um framtíðarþróun-
ina segir greinarhöf-
undur:
.lEkki vantar áhugann
á þorskrækt hjá norskum
athafnamönnum því að
um áramótin síðustu lágu
fyrir umsóknir um 115
þorskeldisleyfi hjá
norskum stjórnvöldum.
Hugmyndir þeirra
sumra eru sjálfsagt
tengdar því að smáþorsk-
ur þykir ómissandi hátíð-
armatur sums staðar í
Skandinavíu og er þá í
háu verði og stundum
ófáanlegur. Þessar sér-
stöku aðstæður mundu
auðvitað ekki koma okk-
ur eins að gagni.
Nýlega birtist blaða-
viðtal við Jón Jónsson,
forstjóra Hafrannsókna-
stofnunar, þar sem hann
var spurður um fram-
kvæmd þingsályktunar
um þorskrækt hér á
landi. Hann segir stofn-
unina munu ráða sér-
fræðing til að setja sig
sem best inn í þessi mál
og allt sem gert hefur
verið í þessum efnum
annars staðar í heiminum
en ekki „fara strax að
henda peningum í
sjóinn.“ í ljósi þess sem
á undan er rakið virðist
þetta skynsamlegt. Þeir
sem halda að þorskrækt
muni leysa einhver efna-
hagsvandamál hjá okkur
fyrir næstu aldamót
munu óhjákvæmilega
verða fyrir vonbrigðum
hvort sem Hafrannsókn-
astofnun hendir pening-
um í sjóinn eða ekki.
Eins megum við ekki
fá neina peningaglýju í
augum þó að við sjáum
einhvers staðar að Norð-
menn selji mikið af eldi-
laxi ogsilungi. Við getum
ekki með nokkru móti
vænst þess að þeirra
reynsla og undirstöðu-
þekking, sölustarfsemi
og markaðir falli okkur í
skaut fyrirhafnarlaust og
án kostnaðar. Samvinna
viö útlendinga þykir
óhjákvæmileg þegar rætt
er um svokallaða stór-
iðju. Við skulurn ekki
halda að við séum einir í
fiskeldi heldur."