Tíminn - 21.05.1988, Blaðsíða 11

Laugardagur 21. maí 1988
Tíminn 11
Séð út kirkjuna, en bekkir og munir hafa verið færðir í örugga
geymslu, og gólfið grafið upp. Hér fundust bein Gísla Þorlákssonar
biskups og konu hans, að því talið er.
Hóladómkirkja breytist að
mörgu leyti við framkvæmdirnar,
en vænst er, að megi endurbæta
hana að utanverðu á næsta sumri.
„Við vonumst til að fáist fjár-
magn á næsta ári til endurbóta á
kirkjunni utanverðri, en það er
löngu tímabært. Pússningin erfarin
að molna af og drenrör verður að
fella í jörð, því að raki berst undir
kirkjuna.“
Pússning á veggjum inni var
orðin afar léleg og verður henni
skipt. Gluggapóstarnir nýju verða
úr tré og rúður tuttugu og fjórar
líkt og hjá Gísla biskupi Magnús-
syni í stað tólf rúða í járnumgjörð,
sem sett var í gluggana seint á
nítjándu öld og voru Ijótir að mati
sr. Sigurðar. Trégólfinu, sem í
kirkjunni var, hefur verið hent, en
upprunalegur sandsteinninn undir
timbrinu hefur verið fluttur til
Reykjavíkur, þar sem hann verður
sagaður í plötur og lagður í gólfið,
svo sem fyrst var. Skipt verður á
öllu fúnu tréverki og nýju. Loftið
var illa farið, en danskur múrmeist-
ari gerði við það í febrúar.
„Hann hafði sömu aðferð við að
pússa loftið og gert var í þann tíð.
Danir hafa ekki týnt henni,“ sagði
sr. Sigurður.
I fyrra skipaði menntamálaráð-
herra Hólanefnd, sem hafði það
verk með höndum, að undirbúa
endurbætur á kirkjunni. Áður
hafði verið rætt um að úrbóta til
viðhalds kirkjunnar væri brýn þörf
og Þorsteinn Gunnarsson, arkitekt
og leikari, hafði athugað hvað
þyrfti að gera. Richarður Krist-
jánsson, verkfræðingur, hefur
einnig ljáð þessu verki krafta sína.
„Þeir tveir hafa unnið ómetan-
legt undirbúningsstarf og verður
seint fullþakkað," sagði sr. Sigurð-
ur.
Nefndin hlaut nokkurt fé í fyrstu
til helstu undirbúningsverka en
endurbætur kirkjunnar voru sam-
þykktar á fjárlögum 1988.
„Þegar um áramót var hafist
handa hér í kirkjunni. Kirkjumunir
voru færðir brott og bekkirnir og
allt sett í örugga geymslu. Þegar
steinninn var fjarlægður var komið
niður í mold, þar sem hinir gömlu
biskupar eru greftraðir. Þegar
grafa þurfti djúpt fyrir hita- og
loftræstistokkum var fljótt komið
niður á bein. Það var fastmælum
bundið að þjóðminjaverði yrði gert
viðvart undireins. Mjöll Snæsdótt-
ir, fornleifafræðingur hjá Þjóð-
minjasafninu, kom því hingað
norður og sá um fornleifarann-
sóknir."
Aðeins ein gröf var hreyfð, því
að óhjákvæmilegt var að hrófla við
henni. - Hvorki gefst tóm né fé til
að rannsaka allar þær grafir, sem
undir kirkjunni eru, þótt nú sé
hentugt að gera það. - í henni
fannst mikil líkkista og stór og
skreyttur málmskjöldur með
hanka á gafli hennar. í kistunni
voru leifar sex manna og auðsjáan-
legt að bein fimm þeirra höfðu
áður við breytingar á kirkjunni
verið flutt í þessa kistu. Ein beina-
grind lá neðst og var heilleg og
hafði ekki verið hreyfð, en önnur
bein voru safn.
„Kistan var grautfúin og henni
mátti ekki bjarga. En í henni voru
auk mannaleifa skildir með áletr-
unum og skrauti, sem að líkindum
hafa fylgt kistum hinna, sem færð
höfðu verið í þessa einu.“
Áletranir á skjöldum gefa til
kynna, að þar hafi fundist bein
Gísla Þorlákssonar biskups 1657 til
1684 og fyrstu konu hans Gróu
Þorleifsdóttur, sem dó 1660. Eins
er líklegt að þar hafi fundist bein
Björns Þorleifssonar 1697 til 1710.
Gísli Þorláksson var þrígiftur og
að honum látnum lét þriðja kona
hans, Ragnheiður Jónsdóttir, gera
mynd í minningu hans með sér og
fyrri konum hans. Sú mynd hangir
á vegg í Þjóðminjasafni. Þessa
dagana er Jón Steffensen, prófess-
or, að rannsaka beinin, sem voru í
gröfinni, og þykir honum ekki
ólíklegt að þar sé einnig að finna
leifar Ingibjargar Benediktsdóttur,
sem var önnur kona Gísla biskups.
„Klæðispjötlur, grænar að lit
með gullþráðum, fundust þar í
jörðu og eru líklega úr biskups-
mítrum. Þá voru þar ólæsileg bók-
arslitur, leður og silfurspenni, sem
varnaði því að bókin félli í sundur.
Upp úr því sögðu fornleifafræðing-
arnir að þeir hefðu fundið galdra-
bókina Rauðskinnu hans Gott-
skálks biskups grimma, sem
Galdra-Loftur girntist og reyndi að
særa til sín. En það var bara í
gamni."
Það var einkennilegt að koma í
Hóladómkirkju, þar sem öllu hafði
verið snúið á annan endann.
Verkamennirnir rekast af og til á
bein, sem fljóta upp úr moldinni,
og í haug með sandsteinsflögum,
ónýtri pússningu og feysknum
timburborðum eru fjalir úr graut-
fúinni líkkistu Hólabiskups. Um
leið og hita- og loftræstistokkarnir
berast verða þeir settir í jörð og
gólfinu lokað.
Vísast fá Hólabiskupar þá að
hvíla í friði. Altént þó í hundrað
ár, en þá má ætla að fornleifafræð-
ingar vilji rjúfa gólfið og athuga
hvað sé að finna í gröfunum. þj
Skjöldur með upphafsstöfum Gróu Þorleifsdóttur, konu
Gísla biskups Þorlákssonar, og dánarári hennar 1660.
Auk þess stendur: „Eg veit min endurlavsnare lifer og
han mvn vppvekia mig aptvr af iordv og eg mvn sia Gvd
i minv holde“.
Líkkistan og skrautskjöldurinn á gaflinum.
Kistan var grautfúin en í henni fundust
bein sex manna og skildir með áletrun,
sem benda til hverjir lágu í henni. Skjöldur-
inn og beinin voru flutt á Þjóðminjasafnið.
VOR ’88
HOWARD mykjudreifarann þekkja allir
bændur eftir áratuga notkun hér á
landi. Dreifir öllum tegundum
búfjáráburðar.
Einföld bygging tryggir minna
viðhald.
UMBOÐSMENN OKKAR -
YKKAR MENN UM LAND ALLT
Vélabær hf., Andakilshr. S. 93-51252
ólafur Guðmundsson
Hrossholti Engjahr. Hnapp. S. 93-56622
Dalverk hf. Búðardal S. 93-41191
Guðbjartur Björgvinsson
Kvennahóll, Fellsstrandarhr. Dal. S.
41475
Vélsm. Húnv. Blönduósi S. 95-4198
J.R.J. Varmahlíð S. 95-6119
93-
Bilav. Pardus. Hofsósi S. 95-6380
Bílav. Dalvíkur, Dalvík S. 96-61122
Dragi, Akureyri S. 96-22466
Vélsm. Hornafjarðar hf. S. 97-81540
Vikurvagnar, Vík S. 99-7134
Ágúst Ólafsson
Stóra-Moshvoli, Hvolsvelli S. 99-8313
Vélav. Sigurðar, Flúðum S. 99-6769
Vélav. Guðm. og Lofts, Iðu S. 99-6840
G/obusf
Lágmúla 5 Reykjavík Sími 681555
!fl Félagsstarf aldraðra
'I' í Reykjavík
Sýningar á unnum munum í félagsstarfinu á sl.
vetri verða haldnar í Bólstaðarhlíð 43, Hvassaleiti
56-58 og Menningarmiðstöðinni í Gerðubergi
dagana 28., 29. og 30. maí frá kl. 13.30 til 17.00.
Sala á handavinnu aldraðra Reykvíkinga verður á
aðurnefndum stöðum og einnig í Lönguhlíð 3.
Kaffisala á öllum stöðunum.
Allir velkomnir.
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar.
III REYKJKJÍKURBORG ffWI
lA (A. I*. AA <«,
>*• A AA A
Stctúci 'l^
Skólaskrifstofa
Reykjavíkur
Staða umsjónarmanns við Fjölbrautaskólann í
Breiðholti er laus til umsóknar.
Upplýsingar í síma 75600.
Læknastofa
Hef opnað stofu í Læknastöðinni hf., Álfheimum
74.
Tímapantanir í síma 686311 alla virka daga milli
kl. 9 og 17.
Kristján Guðmundsson
sérgrein: háls-, nef- og eyrnalækningar