Tíminn - 15.10.1988, Blaðsíða 9

Laugardagur 15. október 1988
Tíminn 9
dómsmálum. Ófrelsi einstak-
linga og ofstjórn valdhafa er
ekki íslenskt vandamál. íslenskt
réttarfar og dómgæsla þurfa ekki
að valda neinum áhyggjum eða
hneykslun vegna refsigleði og
lögregluofsókna. íslendingar
gætu þess vegna snúið sér að
þeim vandamálum, sem þeir
eiga raunverulega við að glíma.
Stefna
ríkisst j órnarinnar
í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar segir að höfuðverkefni
hennar sé að treysta grundvöll
atvinnulífsins, stöðu lands-
byggðarinnar og undirstöðu
velferðarríkis á íslandi. Þar segir
einnig að stefna ríkisstjórnar-
innar byggist í senn á framtaki
einstaklinga og samvinnu og
samstarfi á félagslegum grunni.
Á það er lögð áhersla að
aðgerðir ríkisstjórnarinnar til
lausnar efnahagsvandans miði
að því að treysta atvinnuöryggi
í landinu, færa niður verðbólgu
og vexti, verja lífskjör hinna
tekjulægstu, bæta afkomu at-
vinnuveganna og draga úr við-
skiptahalla. Til þess að ná slík-
um árangri hefur ríkisstjórnin
gripið til tímabundinna aðgerða
í verðlags- og launamálum, beitt
sér fyrir lækkun fj ármagnskostn-
aðar og gert gangskör að því að
bæta afkomu fyrirtækja í út-
flutnings- og samkeppnisgrein-
um. Ráðstafanir eru einnig gerð-
ar til þess að tryggja kjör tekju-
lágra einstaklinga og fjöl-
skyldna.
Verðbólga hjaðnar
verra af að hljótast í stjórn
landsins. Þótt út af fyrir sig mæli
ýmislegt með því að alþingis-
kosningar fari fram fyrr en síðar,
þá er þó fleira sem styður það að
ekki verði ráðist í kosningar að
sinni. Allir flokkar eru sammála
um að ástand efnahags- og at-
vinnumála sé með þeim hætti að
við því verði að bregðast með
löggjafar- og stjórnvaldsráð-
stöfunum. í því efni liggur fyrir
mótuð stefna af hálfu ríkis-
stjómarinnar og er að hluta til
komin í framkvæmd. Stefna rík-
isstjórnarinnar hefur meirihluta-
fylgi á Alþingi, þótt það leiði af
deildaskiptingu þingsins, að
meirihlutinn fær ekki notið sín,
eins og væri ef þingið væri í einni
deild í stað þriggja sem það
raunverulega er samkvæmt
skipulagi sínu, því að sameinað
þing er í sjálfu sér þriðja þing-
deildin.
Skipulagságalli
Alþingis
Þetta flókna þingdeildafyrir-
komulag þjóðkjörins þings er að
ýmsu leyti gallað. í rauninni er
eðlilegra að allt löggjafarstarf
fari fram í einni deild. Slíkt væri
lýðræðislegra og skilvirkara í
framkvæmd, ekki síst þegar af
deildaskiptingu leiðir að meiri-
hluti þings breytist allt í einu í
minnihluta á vafasömum for-
sendum, eins og hér á sér stað.
Formlega er ekki hægt að finna
að því, þótt stjómarandstæðing-
ar neyti þeirrar aðstöðu sem
einfaldur reikningur einn saman
færir þeim í þessu tilfelli, en frá
lýðræðislegu sjónarmiði er þetta
annmarki á sicipulagi Alþingis.
Af þeim sökum er hægt að gera
þá kröfu til stjórnarandstæðinga
að þeir beiti aðstöðú sinni með
gát. Vel færi á því að deilda-
skipting Alþingis væri tekin til
gagnrýninnar umræðu í sam-
bandi við þá endurskoðun
stjórnarskrár, sem um getur í
stef nuyfirlýsingu ríkisst j órnar-
innar. Ágallar á skipulagi Al-
þingis eiga ekki að liggja í lág-
inni, þegar rætt er um endurbæt-
ur á stjómskipulaginu almennt.
Lýðræði og mann-
réttindi í minnihiuta
Þessar hugleiðingar um skipu-
lag Alþingis hafa að sjálfsögðu
ekki þann tilgang að æðrast yfir
íslensku lýðræði og þingstjórn-
arfyrirkomulagi í þeirri trú að
íslendingar búi við slík lýðræðis-
leg ókjör að ástæða sé til að
örvænta. Þvert á móti er skylt að
fagna því að grundvallarhug-
sjónir lýðræðis em óvíða betur
ræktar en í íslensku þjóðfélagi.
Það sannast því betur sem
skyggnst er víðar um í heiminum
og Ktið til þess ástands sem ríkir
um allar álfur, í yfirgnæfandi
meirihluta ríkja og landa. Lýð-
ræði og mannhelgishugsjónir
eru ekki í miklum metum í
heimi 20. aldarinnar og veruleg
breyting þess ástands ekki í
sjónmáli, þótt sitthvað sé nú í
gerjun í þeim ríkjum, sem kunn
eru fyrir staðnaða og ólýðræðis-
lega stjórnarhætti.
Þótt Sameinuðu þjóðirnar
væm stofnaðar með því hátíð-
lega stefnumarki að þar væri um
samtök lýðræðisþjóða að ræða,
þá þarf ekki að fletta aðildarskrá
stofnunarinnar af mikilli ná-
kvæmni til þess að komast að
raun um, að lýðræðisþjóðir em
þar í minnihluta, svo að þorri
aðildarríkja hefur manneskju-
lega stjórnarhætti og mannrétt-
indayfirlýsingar að engu, ef svo
býður við að horfa.
Staðfesting á andlýðræðisleg-
um aðferðum og mannréttinda-
brotum bérst fjölmiðlum árlega
og stundum oft á ári í skýrslum
frá Amnesty International, sem
er nafn á alþjóðlegum samtök-
um til uppihalds mannréttindum
og baráttu gegn pólitískum of-
sóknum á hendur einstakling-
um. Af u.þ.b. 160 ríkjum sem
eiga aðild að Sameinuðu þjóð-
unum eru yfir 130 ríki ásökuð
um mannréttindabrot, pólitísk-
ar ofsóknir, hrottaskap hers og
lögreglu og alls konar líkamleg-
ar meiðingar.
Lýðræði sérmál
örfárra þjóða
Heilu heimsálfurnar eru
undirlagðar af slíku framferði
og valt að greina neinar breyt-
ingar til batnaðar frá því sem
verið hefur. Þótt stigsmunur sé
á mannréttindabrotum er eðlið
víðast hið sama og fyrirferðin og
fjölbreytni brotanna slík að það
gefur ekkert eftir því sem verst
þótti gegna í grimmdaræði fyrri
alda. Nútímasagan og atburðir
líðandi stundar gefa ekki til
kynna að mannkyninu hafi farið
fram að þessu leyti. Menningar-
viðhorf og pólitískt ástand í
fjölda ríkja er á því stigi að ekki
verður við neitt ráðið. Lýðræðis-
hugsjónin er nánast sérmál ör-
fárra þjóða. Þar skera Evrópu-
þjóðir sig úr, enda sjaldgæft að
þær verði fyrir alvarlegum ásök-
unum um brot á grundvallar-
mannréttindum. íslendingar eru
að sjálfsögðu í hópi þeirra lýð-
ræðisþjóða, sem fremst standa á
sviði mannréttindamála og lýð-
ræðishefðar í stjórnmálum og
Þessi meginstefnuskráratriði
lýsa þeim vanda, sem íslenskt
efnahagslíf á við að .glíma og
þeim lífskjaravanda, sem leiðir
af stöðu útflutningsatvinnuveg-
anna. Meginmálið er að rétta
við rekstrarhagsmuni undir-
stöðugreina þjóðfélagsins. Á af-
komu þeirra hvíla lífskjör al-
mennings og velferð þjóðarbús-
ins í heild. Verðbólgustigið fer
nú lækkandi. Vaxtakostnaður
færist í eðlilegra horf. Þetta
tvennt mun skila heillavænleg-
um árangri, ef ráðamenn þjóð-
arinnar, utan þings og innan,
sameinast um að styðja þær
aðgerðir, sem til þess leiða. Án
alls efa er það hagur almennings
að verðbólgan komist á það stig,
sem algengast er í nágranna- og
viðskiptalöndum okkar. Slík
verðlagsþróun er óumdeilanlega
mesta hagsmunamál atvinnulífs-
ins. Hvað sem öðrum pólitískum
og félagslegum ágreiningi líður,
þarf að nást þjóðarsamstaða í
baráttunni við verðbólguna.
Eins og er sýnist þróunin tiltölu-
lega hagstæð, hvað varðar verð-
bólguhjöðnun. Þá þróun þarf að
styðja og gera að viðvarandi
ástandi í íslensku efnahagslífi.
Langvarandi óðaverðbólga gref-
ur grunninn undan efnahagslíf-
inu og rýrir lífskjör almennings.
Stöðugt verðlag og hæg verð-
bólga styrkir atvinnuvegina og
tryggir almenningi að öðru jöfnu
góð lífskjör.