Tíminn - 22.03.1990, Page 8
8 Tíminn
Þriðjudagur 20. mars 1990
Pólitískum ferli Reagans
lokið með vitnisburði
hans í íran-kontra
Langfrægasti ferill í
Hollywood, sá sem
náði allt frá „Love Is
In The Air“, löngu
gleymdri B-mynd frá
Warner bræðrum, til
tveggja sigra í for-
setakosningum, leið
undir lok í dómsal í
Los Angeles á dög-
unum.
Ronald Reagan
kom þá fram í síð-
asta sinn á breiðtjaldi
í átta klukkustunda
langri stórmynd undir
titlinum „Það sem ég
vissi ekki um íran-
kontra málið“.
Vitnisburður forsetans fyrrver-
andi í máli fyrrum þjóðaröryggis-
ráðgjafa síns, Johns Poindexter,
sem nú er rekið fyrir dómstólum,
var tekinn upp á myndband. Poind-
exter er kærður fyrir að hafa logið
að þinginu um vopnasöluna til Ir-
an, þar sem endurgjaldið átti að
vera lausn gísla.
Tveim vikum eftir 79 ára afmæl-
isdaginn og meira en þrem árum
eftir að blettur féll á stjórnina á
síðara kjörtímabili hans þegar í ljós
kom að hún hafði í leyni verið að
selja eldflaugar til írans og standa
straum af kontraskæruliðum i Ník-
aragva með ágóðanum, sagði Re-
agan í fyrsta sinn frá ævintýra-
mennsku Ollie North í smáatrið-
um. Hann sýndi gamla og góða
takta, var óspar á töfrana, hnyttn-
ina og að því er virtist vanþekking-
una.
Minnisleysið
Leikurinn hófst með því að sak-
sóknarinn spurði hann hvenær
hann hefði verið kosinn forseti.
„Ég var kosinn í nóvember 1989
(þögn), í nóvember 1980,“ svaraði
Reagan. „Var svarinn í embættið
20., 19. eða 21. janúar 1981.“
I svipuðum dúr hélt söguþráður-
inn áfram á 293 vélrituðum síðum.
Frá bls. 27 til 39 sagði Reagan „Ég
minnist þess ekki“ 16 sinnum. En
hápunkti náði vitnisburður hans
þegar honum tókst að gleyma hver
heíði haft yfirstjóm með innrásinni
í Grenada 1983, og hver stjómandi
kontranna hefði verið.
„Gætir þú skýrt út fyrir kviðdóm-
endum hver Vessey hershöfðingi
var?“ spurði lögfræðingur Poind-
exters. „Hamingjan sannasta, ég
þyrfti að fá hjálp við þetta. Ég veit
að ég kannast við naí'nið," svaraði
Reagan. John Vessey hershöfðingi
var yfirmaður herráðsins, æðsti
hershöfðingi Bandaríkjanna frá
1982 til 1985. Það var Reagan sem
skipaði hann í starfið og átti með
honum reglulega fúndi.
I miðjum vitnisburði réttu lög-
fræðingamir Reagan ljósmynd og
spurðu: „Kannastu við hver er á
þessari mynd með North ofúrsta?“
Reagan svaraði: „Ég kannast við
þessa mynd en fjárinn hafi það að
ég geti sett naíú á manninn."
Lögfræðingurinn bætti við:
„Leyfðu mér að sýna þér mynd
sem þú hefúr áritað og nafn hefúr
verið fest við. Gáðu hvort það
hressir upp á minnið.“ Reagan
svaraði: „Ó já, auðvitað gerir það
það. Adolfo Calero. Hann var einn
forystumanna kontranna.“
Hélt fast við uppruna-
legu vömina
Þeir sem leita sannleikans í Iran-
kontra málinu fá fáar nýjar upplýs-
ingar í vitnisburði Reagans. Hann
sneri aftur til uppmnalegu vamar-
innar að hann hefði ekkert vitað
um áætlanir Norths um að fjár-
magna kontrana með peningum ffá
íran. Reagan hélt því staðfastlega
fram að hann hefði sagt North að
hann skyldi halda sig innan lag-
anna, sem bönnuðu beinar íjárveit-
ingar til kontranna.
Hins vegar staðfestu gagnspum-
ingar lögfræðinganna ljölmargar
upplýsingar sem fram komu við
réttarhöldin yfir North í fyrra. Re-
agan viðurkenndi að hafa lagt
blessun sína yfir vopnaflutninga til
Irana 1985, og hann gerði það ljóst
að þetta hefði verið tilraun til að
tryggja lausn níu bandarískra gísla
i haldi í Líbanon. Það hefði verið
afdrifaríkt áfall ef hann hefði játað
það á sínum tíma.
Forsetinn fyrrverandi sagðist líka
hafa farið þess á leit við erlenda
Ronald Reagan bar vitni á
myndbandi um vitneskju sína
um fran-kontra málið. Eins og
fyrri daginn var minni haris
gloppótt og engin skýr svör
fengust
leiðtoga, þ.á m. Margaret Thatcher,
að þeir styddu kontrana eftir að
bandaríska þingið tók fyrir hemað-
araðstoð til þeirra 1984.
Er hann svona
gleyminn...
Myndbandið vakti enn upp gömlu
gátuna um Reagan. Er hann eins
gleyminn og hann virðist vera eða
er hann að leika? Í Hollywood er
hann frægur fyrir óbrigðult minni.
„Hann gleymdi aldrei því sem
hann átti að segja eða gera. Þegar
hann stóð á sviðinu var hann kom-
inn í hlutverkið," sagði fyrrverandi
leiklistarkennari hans.
Það er erfitt að trúa því að leikar-
inn gamalreyndi hafi ekki verið að
leika skilningsleysið í lokahlut-
verkinu. Lögfræðingar hans fengu
spumingamar í hendur fyrir mörg-
um mánuðum og honum hafði ver-
ið vandlega leikstýrt. Þó að hann
verji sex klukkustundum á dag í
ellihvíldinni við að vinna að endur-
minningum sínum, sagðist hann
varla muna eftir einum einasta
fúndi sem lögfræðingamir færðu í
tal.
Öðru hverju gaf Reagan til kynna
að hann vissi meira en hann léti
uppi. Þegar hann var spurður um
einhverja fyrstu vopnaflutningana
svaraði hann: Eins og ég sagði ...
ég heyrði að Frakkland hafi tengst
slíku."
Lögfræðingurinn spurði: „Hr. for-
seti .. Ég held að þú hafi nefnt
Frakkland." Reagan svaraði: „Ef
ég hef gert það urðu mér á mi-
smæli. Eg skil ekki hvemig Frakk-
land slæddist inn.“
Eftir að Reagan hefúr borið vitni
er pólitískur ferill hans svo sannar-
lega á enda mnninn. Umdeild smá-
atriði f íran-kontra málinu heyra nú
sögunni til og hann og Nancy
verða látin í friði til að njóta efri
áranna heima hjá sér í Bel Air.
... eða svona mikill
leikari?
Hann hóf kvikmyndaferil sinn fyr-
ir 43 ámm í „Love Is In The Air“
sem fréttamaður í krossferð við að
fletta ofan af mafíuhneyksli. Hann
endaði ferilinn með því að leika á
blaðamenn og vekja spuminguna:
Hvemig gat aulabárðurinn sem lék
félaga sjimpansa i „Háttatími
Bonzos“ orðið forseti Bandaríkj-
anna.? A.m.k. hluti svarsins er að
hann var — og er — mikill leik-
ari.
FISKELDi
AF FÆREYSKU LAXELDI
Á fúlltrúaráðsfúndi færeyskra fisk-
eldismanna, sem haldinn var fyrir
skömmu í Þórshöfn, sagði vísinda-
maðurinn Andreas Reinert að ástand
fiskeldismála í Færeyjum væri svip-
að því að verið væri að byggja rað-
hús og í öðmm enda þess logaði eld-
ur glatt en í hinum endanum væm
byggingarmenn að störíúm án þess
að hirða um að slökkva eldinn.
Frá fúndi þessum er skýrt í seinasta
hefti Norsk Fiskeoppdrett, en þar er
þess getið að Færeyjar séu þriðja
mesta framleiðslulandið með Atl-
antshafslax í eldi. Miklar umræður
urðu á fundinum í Færeyjum um
ástandið í fiskeldi og framtíðarhorf-
ur í greininni.
I Færeyjum hefur verið skortur á
seiðum og talið að gæði þeirra sem
sett era í kvíar til áframhaldandi eld-
is séu slök. Seiðaframleiðslan hefúr
skilað hagnaði en matfiskaeldið hef-
ur verið rekið með tapi.
Undirboð Norðmanna á mörkuðum
var rætt en borist hafði orðsending
frá Skotum sem kvörtuðu mjög und-
an þessum vinnubrögðum. Éinnig
létu Skotar í ljós óánægju sína með
undirboð sem þeir töldu að Færey-
ingar hefðu framkvæmt að undan-
fornu með sölu á ódýmm eldislaxi
til Hanstholm og Bremerhaven í
Þýskalandi og sögðu í athugun
málaferli á hendur þeim vegna þess.
Talið er að staðsetning eldiskvía í
Færeyjum sé ákaflega óhentug með
tilliti til sjúkdómavama og umhverf-
isvemdar. Mikið sé notað af lyfjum
og að undanfomu hafa verið gerðar
tilraunir með að finna leiðir til að
bæta ástandið i þessum efnum og
öðrum vanda sem menn standa
frammi fyrir með fiskinn.
Opinberir aðilar hafa reynt að
íþyngja ekki fiskeldinu með gjöld-
um. Fiskeldið hefur hingað til ekki
skilað nettóhagnaði. Árin 1987 og
1988 var rekstur í jafnvægi með
tekjur og gjöld. Lán til fiskeldisfyr-
irtækja í Færeyjum hafa til þessa
numið sem svarar til 6,5 milljarða
íslenskra króna og fjárþörfin næstu
árin er talin muni nema 1,9-3,7
milljörðum króna.
Framleiðslán í Færeyjum á eldis-
laxi var 1989 um 8.500 tonn og
horfur fyrir 1992 eru 1.500 tonn.
Laxeldið í Færeyjum er ákaflega
mikilvægt þar sem það stendur undir
20-30% af útflutningstekjum lands-
ins og er meira en 10% af brúttó
þjóðartekjum Færeyja.
eh.