Tíminn - 16.01.1993, Blaðsíða 19

Laugardagur 16. janúar 1993
Tíminn 19
r
Ahrif J.M. Keynes
The Political Power of Economic Ide-
as, ed. by Peter A. Hall, Princeton Unl-
versity Press, 406 bls.
Bók þessi er safn ritgerða eftir
þrettán höfunda um áhrif kenn-
inga J.M. Keynes á mótun efna-
hagsstefnu í Bretlandi, Bandaríkj-
unum, Frakklandi, Þýskalandi,
Ítalíu, Japan og á Norðurlöndum. í
inngangi segir Peter A. Hall, sem
bókinni ritstýrir: „Við fjöllum
einkum um tvennt varðandi
stefnumörkun, sem á er bryddað í
fyrri verkum Keynes, en frekar
fram dregið í fræðilegri greiningu
í Alhæfu kenningunni um at-
vinnu, vexti og peninga, sem út
kom 1936. Hið íyrra hlýst af því, að
Keynes hafnar lögmáli Say (að
heildarframboð skapi sína eigin
eftirspurn) sem og tilsvarandi
meginsetningu (tenet) jaðars-
greiningarinnar, að upp á eigin
spýtur komi markaðir á (ath. full-
um) skiptum fyrir sakir tilhnikun-
ar verðs fremur en magns. í því
viðhorfi klassískrar hagfræði fólst,
að markaðir séu í meginþáttum
stöðugir og beri efnahagskerfið til
jafnvægis við hið hæsta raunhæfa
atvinnustig... Af þessari greiningu
sinni dró Keynes þá ályktun, að
nauðsyn kunni að vera til einhvers
konar aðgerða ríkisins til að draga
úr sveiflum í einka(geira) efna-
hagslífsins og að koma aftur á
fullri atvinnu."
„í öðrum lið þessarar sömu grein-
ingar (J.M. Keynes) er tilgreint,
hvers konar stefria henti best til að
draga úr sveiflum í atvinnulífi. í
Eilendar bækur
Alhæfu kenningunni hafnar Key-
nes þeim viðteknu skoðunum um
samhengi spamaðar og fjárfest-
ingar, að fjárfesting verði helst
aukin með lækkun vaxta (eða
verðs fjármagns) og með takmörk-
un á endurgreiðslu ríkislána. í
stað þess færði hann rök að því, að
fjárfesting sé undir mörgum þátt-
um komin og að ríkisstjóm bregð-
ist best við efnahagslegri kreppu
(depression) með því að halda uppi
eftirspurn eftir varningi." (Bls. 6)
„Af þessum sökum fjalla ritgerðir
í bók þessari um þrennL í þeim er
í fyrsta lagi reynt að skýra, hvers
vegna ríki vom í mismiklum mæli
fús til að taka upp hallabúskap á
fjórða áratugnum eða hnika til eft-
irspum til mótvægis hagsveifium
eftir (síðari heims)styrjöldina. í
þeim er í öðm lagi reynt að rekja
og gera grein fyrir mismiklum
áhrifum hugmynda Keynes á
stefnumótun (í efnahagsmálum) í
hinum ýmsu löndum. Og í þeim er
í þriðja lagi hugað að, hvemig
Keynesismi sem víðari hugmynda-
flokkur átti hlut að þeirri samfylk-
ingu stétta (class coalition) og pól-
itískri málamiðlun, sem var þjóð-
hagsleg uppistaða eftirstríðsár-
anna.“ (Bls. 7)
Nýj ar bækur
frá Aventura
í haust og í jólabókaflóðinu send-
ir Aventura-forlagið í Ósló frá sér
margar áhugaverðar bækur. Meðal
þeirra em tvær bækur frægra höf-
unda, sem ekki hafa komið út áð-
ur.
Þarna er um að ræða bók eftir
Sigrid Undset, er nefriist Friður á
jörðu. Er þetta samantekt ýmissa
greina og sagna er hún skrifaði
fyrir jólablöð og jólahefti. Meðal
þeirra em kaþólska jólaheftið
„Kimer I Klokker" og jólahefti rit-
höfundafélagsins norska, „Jule-
helg“.
Fjölhæfni Sigrid Undset sýnir sig
best í bók þessari. Fyrsti hlutinn er
frásagnir frá ámnum 1920-1924.
Annar hlutinn er svo sögulegur
fróðleikur. Þar má nefna sagnir
um Magnús Orkneyjajarl, Eystein
erkibiskup og fleira. Þessar sagnir
em frá ámnum 1929-1946. Þriðji
og síðasti hlutinn em svo hugleið-
ingar. Friður á jörð og Klukkurn-
ar.
Þama er um að ræða ýmsa þætti
er Undset skrifaði á 30 ára tíma-
bili. Má segja að þama sé saman-
komið skemmtilegt yfirlit yfir rit-
hæfrii hennar og fjölhæfni.
Carl Fredrik Engelstad hefir tek-
ið bókina saman og ritstýrt henni,
en hann gerði leikverkin um Siða-
skiptin og það sem þeim fylgdi í
Noregi. Vom þetta þrjú Ieikverk
sem flutt vom í kirkjurústunum í
Maríudalnum norð-austan við
Ósló. Kynnti Gran biskup verkin
er þau vom flutt
Hin bókin eftir þekktan höfund er
svo Onkel Robinson eftir Jules
Veme.
Þarna er um að ræða útgáfu
handrits, sem fannst að Jules
Veme látnum, en hann mun hafa
skrifað það um 1860. Þegar Róbin-
son Crúsó- bylgjan fór yfir Evrópu,
hefír hann því einnig reynt sig við
eyðieyjar- ævintýrið. Þó mun
Veme hafa verið einna hrifnastur
af bók J.R. Wyss um svissnesku
Róbinsonfjölskylduna.
Þetta mun hafa verið fyrsta bókin
sem Veme skrifar, með barn í aðal-
hlutverki, en hún fjallar um upp-
reisn á skipi, þar sem móður og
fjórum bömum hennar er komið
fyrir í skipsbátnum og honum síð-
an sleppt. Hásetinn Flip kastar sér
fyrir borð og syndir til þeirra og
verður svo Róbinson frændi í
þeirra augum. Þeim tekst að kom-
ast í land á eyðieyju með hníf og
eldspýtu eina að vopni, en það
nægir til að bjarga lífinu. Bókin
ber öll merki lifandi frásagnar og
stfls Jules Verne.
Fangi Michelangelos eftir Caro-
lyn Swetland er um margt merki-
leg frásögn. Hún er í raun byggð á
symfóníunni Fantastique eftir
Berlioz, í fimm köflum. Reynt er
að fylgja nákvæmni og fullkomleik
lögmála tónlistarinnar og sérstak-
lega þessa verks.
Fyrsta persóna sögunnar er Ja-
not, sem gefur Yves hugmyndirnar
að því er hann vinnur svo úr. Hann
fullkomnar verkið og skapar vem-
leika úr hugmyndunum. Inn í
verkið vefst svo vandamál tíðar-
andans, samkynhneigð og sjúk-
dómurinn Aids. Dauðinn er svo
lokapunkturinn. Janot heldur lífi,
en Yves deyr.
Edvard Grieg: Tónlistin sem víg-
völlur er bók eftir Dag Bredal og
Teiju Ström Olsen. Það er loks nú
á 150 ára aftnælinu (1993), sem
samin er bók um Grieg sem setur
hann á bekk með þeim stóm í Evr-
ópu. Það er forlagið Aventura og
margir fleiri sem halda stóran
konsert í gömlu frímúrarahöllinni
í Ósló, studd af Þjóðleikhúsinu og
Lillehammer-Ólympíuleikunum,
ásamt Norsku bókaklúbbunum.
Þama var það á sínum tíma sem
Grieg sjálfur hitti áheyrendur
sína, ýmist marga eða fáa. Að
minnsta kosti elskaði hann ekki
Kristíaníu. En í bókinni em hon-
um ekki gerð skil með ævisögu
eða þessháttar frásögnum. Heldur
er lagt mat á hann sem hið rót-
tæka, leitandi og uppreisnarglaða
evrópska tónskáld, sem þegar á
samtíma sínum var meðal þeirra
bestu, þótt ekki yrði hann strax
spámaður í ættlandi sínu. Hann
heldur hinsvegar enn þeirri stöðu
að vera með þeim bestu.
Bamas Kunstbok, samantekin af
Bengt Lagerkvist og Tone Hamm-
erstad. Hér er á ferðinni bók um
listaverk á Norðurlöndum. Þetta
er bók sem er ætluð til að kynna
börnum helstu myndlistarmenn í
þessum löndum og verk þeirra,
sem prentuð eru í litum. Þarna
eru til dæmis verk eins og „Sum-
arnótt“, eftir Jón Stefánsson, frá
1929.
Eign Listasafns ríkisins. Sami að-
ili á „Heklu“ eftir Ásgrím Jónsson
frá 1909. Einnig rhá nefna mynd-
ina „Þingvellir" eftir Þórarin B.
Þorláksson, sem einnig er í eigu
Listasafns íslands. Stutt frásögn
um myndeínið og tilurð mynd-
anna fylgir hverri mynd og er þá
gjama tengt sögu viðkomandi
lands, þjóðsögum þess og sögnum.
Þá er einnig stutt æviágrip lista-
mannsins og nánar sagt frá störf-
um hans og afrekum á sviði mynd-
listarinnar. Það þarf vart að taka
það fram að frásagnirnar eru
sniðnar fyrir böm. Hafa þær tekist
með ágætum, svo að bókin er
skemmtileg fyrir börn á öllum
aldri, svo lengi sem sjónin leyfir
þeim að njóta bókarinnar. í lokin
er svo örstutt kynning landanna.
Sov godt, lev bedre eftir Pierre
Fluchaire í þýðingu Adne Goplen.
Þarna er á ferðinni bók til að
kenna fólki hvemig það á að fást
við svefnvandamál sín. Fluchaire
hefir unnið að rannsóknum á
vandamálum fólks varðandi svefn,
í yfir 30 ár. Það er svo reynslan af
þessum rannsóknum og niður-
stöðumar sem hann segir frá í
þessari bók. Svefninn er einn af
þeim þáttum tilverunnar, sem
þarfnast eigin sérstakrar meðferð-
ar. Þama er lesandanum kennt að
sofa skemur, sofa dýpra, nota
svefninn á skapandi hátt, þola
tímabreytingar milli staða á jörð-
inni, eða vinnutíma, hjálpa göml-
um og börnum að sofa og komast
af án svefnlyfja, sem er ef til vill
mikilvægast.
Aage Kaurin Johnsen sjúkrasál-
fræðingur hefir aðlagað bókina
norrænum aðstæðum og farið yfir
efnið og bætt við upplýsingum um
hvar leita má hjálpar í þessum efn-
um í Noregi.
NORGE ad notam, undir rit-
stjóm Nönnu Segelcke, með
teikningum eftir Vebjöm Sand.
Þarna er um menningarsögu að
ræða og eru margir höfundar að
henni, enda gefur hún mjög fjöl-
breytta kynningu á sögu, listum,
vísindum og menningu yfirleitt,
sem stendur að baki hvunndags
þess sem lifað er í Noregi í dag.
Jafnvel þróun velferðarríkisins eru
gerð sldl og því hvernig íþróttir í
Noregi geta verið bestar þótt þær
nái ekki fyrsta sæti. Þróun grunn-
skólans er tekin fyrir, frá fjaðra-
penna að PC-tölvunni, sem ég
skrifa þetta á, og svona mætti
lengi telj?..
í lok bókarinnar eru svo höfund-
arnir, sem eru 22, kynntir nánar
fyrir lesendum.
Vel mætti kalla bókina handbók í
bakgmnni norskrar menningar.
Sigurður H. Þorsteinsson
TRYGGINGASTOFNUN
RÍKISINS^?
©
Breyttar reglur um
lyfjakostnað
Frá og með mánudeginum 18. janúar 1993 gildir eftir-
farandi:
* Frílyf. Engar breytingar verða varðandi þennan flokk.
* Lyf sem sjúklingur greiðir að fullu. Nokkur lyf bætast í
þennan flokk, svo sem væg verkjalyf og lyf til lækkunar
á blóðfitu.
* Lyf gegn hlutfallsgreiðslu, B merkt í lyfjaskrám. Sjúk-
lingur greiðir fyrstu 500 kr. af hverri lyfjaávísun og
12,5% af verðinu umfram 500 kr., þó aldrei meira en
1.500 kr. Lífeyrisþegar greiða fýrstu 150 kr. af hverri
lyfjaávísun og umfram það 5% af verði lyfsins, þó aldr-
ei meira en 400 kr.
* Lyf gegn hlutfallsgreiðslu, E merkt í lyfjaskrám. Sjúk-
lingur greiðir fýrstu 500 kr. af hverri lyfjaávísun og 25%
af verðinu umfram 500 kr., þó aldrei meira en 3.000 kr.
Lífeyrisþegar greiða fyrstu 150 kr. af hverri lyfjaávísun
og umfram það 10% af verði lyfsins, þó aldrei meira en
800 kr.
Nú verða flest lyfjaskírteini óþörf. Þeir, sem áður fengu
lyf greidd að fullu gegn framvísun lyfjaskírteinis, fá þau
nú gegn hlutfallsgreiðslu. Við næstu lyfjaafgreiðslu
geta handhafar lyfjaskírteina fengið upplýsingar hjá lyf-
sölum um hvort lyfjaskírteinið sé óþarft eða ekki.
Tryggingastofnun ríkisins
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Styrkur til náms í
Finnlandi og styrkir til
náms í Svíþjóð
Finnsk stjómvöld bjóða fram styrk handa Islendingum
til háskólanáms eða rannsóknarstarfa ( Finnlandi
námsárið 1993-94. Styrkurinn er veitturtil níu mánaða
dvalar og styrkfjárhæðin er 3.000 finnsk mörk á mán-
uði.
Sænsk stjórnvöld bjóða fram styrk handa (slendingi til
háskólanáms í Sviþjóð námsárið 1993-94. Styrkfjár-
hæðin er 6.740 s.kr. á mánuöi ( átta mánuöi. — Jafn-
framt bjóða sænsk stjórnvöld fram tvo styrki handa Is-
lendingum til vlsindalegs sérnáms ( Svíþjóö á sama
háskólaári. Styrkimir eru til 8 mánaða dvalar, en skipt-
ing í styrki til skemmri tíma kemur einnig til greina.
Umsóknir um styrki þessa, ásamt staðfestum afritum
prófskírteina og meðmælum, skulu sendar mennta-
málaráðuneytinu, Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík, fyrir
19. febrúar n.k.
Menntamálaráðuneytiö,
15. janúar 1993.
AKSTUR
Innkaupastofnun ríkisins óskar eftir tilboðum í akstur fyrir
þvottahús Ríkisspítala.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri að Borgartúni
7, Reykjavík, gegn kr. 5.000,- skilatryggingu. Tilboð verða
opnuð á sama stað kl. 11:00, 2. febrúar 1993 kl. 11:00.
ÍNNKAUPASTOFNÚN.RÍKISINS
BORGARTÚNI 7.105 REYKJAVÍK