Tíminn - 16.01.1993, Blaðsíða 24

AUGLYSINGASIMAR: 680001 & 686300
Áskriftarsími Tímans er 686300 NÝTT OG FERSKT
reiðholtsbakarí " V "VÖLVUFELL113 - SÍMI 73655
■ fid" 1 1 1 Bil
HOGG-
DEYFAR
0i
G) varahlutir
Verslið hjá fagmönnum
Ltt HanarshöfAa 1 - s. 67-6744
Tíminn
LAUGARDAGUR 16. JANÚAR1993
Atvinnuleysi á Suðurnesjum orðið 8,9%, eða svipað og í EB-löndum:
Atvinnuleysi þrefaldast
í Reykjavík á einu ári
Alls 7.000 manns voru skráðir atvinnulausir í lok desember, en að meðal-
tali um 6.100 manns í mánuðinum öllum. Þetta er 4,8% af mannafla, og
hafði þeim fjölgað um 1.800 frá næsta mánuði á undan. Borið saman við
desember 1991 er um tvöföldun atvinnulausra að ræða.
Sú fjölgun er þó langmest á höf-
uðborgarsvæðinu, þar sem 200%
fleiri voru nú án vinnu en ári áður.
Með 8,9% atvinnuleysi slá Suður-
nesin metið, enda skráð atvinnu-
leysi þar nú svipað og algengast er
að sjá frá EB-löndunum. Sjöunda
hver Suðurnesjakona var án
vinnu, eða 14%, en 5,8% karla. At-
vinnuleysi meðal karla er þó lang-
mest á Norðurlandi eystra, 7,3%,
og Austurlandi 6,5%.
Þegar litið er á árið í heild, blasir
við tvöföldun á atvinnuleysi. Rúm-
lega milljón atvinnuleysisdagar
voru skráðir árið 1992, sem svarar
til þess að 3.850 manns hafi að
Guðmundur Sigvaldason jarðfræðingur, sem var á staðnum þegar
eldfjallið Galeras í Kólumbíu gaus glóandi grjóti yfir vísindamenn:
OTRULEG TILVIUUN
„Þetta er hreint dæmalaust undarleg
tilviljun. Mánuðum saman bærir fjall-
ið ekki á sér, svo fara mennimir þarna
niður í gíginn í tvo eða þrjá klukku-
tíma og þá verður þessi sprenging.
Síðan er allt yfirstaðið og ekkert ger-
ist meira." Þetta sagði Guðmundur
Sigvaldason, forstöðumaður Nor-
rænu eldfjallastöðvarinnar, í samtali
við Tímann, en eins og blaðið greindi
frá í gær var hann staddur við eldfjall-
ið Galeras í suðurhluta Kólumbíu,
sem gaus litlu sprengi/öskugosi og
varð sex vísindamönnum að bana og
slasaði sex til viðbótar. Óttast er að
tala slasaðra og látinna kunni að
hækka enn frekar.
Eldfjallafræðingar, sem voru saman-
komnir á ráðstefnu í bænum Patso við
rætur fjallsins, voru við sýnatöku úr
gíg fjallsins þegar sprengingin varð.
Með þeim í för voru einhverjir frétta-
menn og borgarar, sem vildu fylgjast
með störfum vísindamannanna.
í símaviðtali frá Kólumbíu við Tím-
ann í gær lýsti Guðmundur því hvem-
ig upphaflegri áætlun um ferð upp á
fjallið til sýnatöku í gígnum hafi verið
breytt og seinkað um einn dag, þannig
að mennimir voru á fjallinu örlagarík-
um degi síðar en áætlað hafði verið.
„Þannig háttar til hér í Kólumbíu að
vegna orkuskorts er rafmagn skammt-
að á ákveðnum svæðum. Á miðviku-
dag, þegar til stóð að fara í ferðina, var
rafmagnið á hér, en svo átti að taka
rafmagnið af á fimmtudag. Þess vegna
var áætluninni breytt og ákveðið að
vera í ráðstefnusalnum á miðvikudag
á meðan rafmagn var í boði, en fara
síðan í leiðangurinn á fimmtudag þeg-
ar skammta átti rafmagnið og því ekki
hægt að nota myndvarpa, skugga-
myndavélar o.þ.h.,“ sagði Guðmund-
ur.
Glóandi gijóti rígndi
Hann sagði að ráðstefnugestum, um
100 manns, hafi verið skipt upp í sex
flokka sem hver átti að skoða tiltekna
hlið eldfjallsins. Einn hópurinn hafi
átt að fara niður í gíginn til að safna
gassýnum. „Þeir fara þama niður og
ætla að vera þar í tvo eða þrjá tíma.
Með þeim fóru einhverjir fréttamenn,
sem ætluðu að taka af þeim myndir, og
svo eitthvaö af öðru fólki, sem fór með
fyrir forvitnissakir. Allt í allt gætu
Guðmundur Sigvaldason, for-
stöðumaður Norrænu eldfjalla-
stöðvarinnar.
þetta hafa verið í kringum 20 manns,"
sagði Guðmundur. Sjálfur kvaðst
hann ekki hafa haft mikinn áhuga á að
fara með hópnum niður, bæði vegna
þess að honum þótti önnur verk meira
spennandi og að gígurinn er í um
4000 metra hæð og um 200 m djúpur,
þannig að líkamleg áreynsla í þunnu
loftinu er mikil fyrir menn sem ekki
eru í góðu formi. Hins vegar hafi hann
farið akandi upp á gígbarminn, en
þangað upp er bílvegur, nokkru fyrir
sprenginguna, þar sem hann hafi ætl-
að að fá betri yfirsýn yfir svæðið. Rign-
ingarsúld var og þoka, þannig að hann
fór niður aftur til að skoða aðra hluti.
Um klukkustund síðar varð gosið.
„Það var svo klukkan 13:41 í gær
(fimmtudag) að það varð þessi spreng-
ing og mennirnir eru niðri í gígnum.
Einhverjir voru á leiðinni út og voru
búnir að safna sýnum, m.a. voru tveir
að klifra upp ytri gígbarminn, sem er
um 200 m á hæð, sem urðu þeir illa
úti. Gígurinn er raunar tvöfaldur: ytri
gígurinn, sem er talsvert stór og djúp-
ur, og svo miklu minni innri gígur, og
þar voru menn að safna sýnum. Ann-
ars voru mennirnir dreifðir og báru
nokkrar byrðar á bakinu, sumir komn-
ir langleiðina upp en aðrir voru nær
innri gígnum þegar í honum varð
sprenging og glóandi grjót og aska
kastaðist um allt gígsvæðið. Afleiðing-
in var að þrír menn fórust strax og sex
slösuðust, þar af einn mjög alvarlega.
Þriggja er enn saknað úr okkar hópi,
þó almennt séu þeir taldir af,“ sagði
Guðmundur.
Varnir gegn náttúru-
hamförum
Það kann að hljóma kaldhæðnislega,
en ráðstefnan, sem vísindamennimir
voru á, snerist um það hvemig best
væri að draga úr þeirri hættu, sem
stafar af náttúmhamfömm. Hún er
haldin í tengslum við það að Samein-
uðu þjóðimar hafa ákveðið að tileinka
tíunda áratuginn vömum gegn nátt-
úmhamfömm. Eldfjallið Galeras í
Kólumbíu er eitt af örfáum eldfjöllum,
sem valin höfðu verið sem viðfangs-
efni slíkrar viðleitni, og rannsóknir á
því áttu að draga saman á einn stað í
vísindalegri umræðu sérfræðinga alls
staðar að úr heiminum. Eldfjallið hef-
ur ekki áður valdið tjóni eða dauðsfalli
á þeim 500 ámm, sem liðin em síðan
landnám hófst á þessu svæði. Árið
1989 gaus fjallið mjög vægu gosi og
síðan hefur eitthvað mallað í því. f júlí
í fyrra varð í því sprenging dálítið
stærri en sú, sem nú varð, en síðustu
sex mánuði hefur ekkert gerst í fjall-
inu.
Aðspurður um hvers vegna þetta fjall
hafi verið valið til rannsóknar með til-
liti til hættu vegna náttúmhamfara,
sagði Guðmundur að byggðin undir
fjallinu, bærinn Pasto, hafi stækkað
mikið á umliðnum ámm, og vaxið úr
því að vera lítið þorp upp í að vera 500
þúsund manna bær. „Það er ljóst að
eldfjallið hefúr verið virkt og leðju-
straumar og skriður hafa farið yfir
svæði, sem áður vom óbyggð en eru
nú í byggð. Fjallið bærir oft á sér, þó
það hafi ekki valdið skaða, og samfara
því að byggðin breiðir úr sér eykst
hættan af fjallinu," sagði Guðmundur.
Ráðstefnunni var fram haldið þrátt
fyrir slysið, en henni lýkur nú um
helgina. Guðmundur flutti þama er-
indi um tengsl vísindamanna og yfir-
valda á álagstímum þegar hættu-
ástand hefur skapast. Niðurstöður
ráðstefnunnar samanstanda fyrst og
fremst í áætlun um þær rannsóknir,
sem þörf er á að gera á þessum stað, og
eins í ráðleggingum um skipulagn-
ingu á lítilli eldfjallastöð, sem verið er
að koma á fót í Kólumbíu.
-BC
meðaltali verið án vinnu allt árið,
eða í kringum 3% af áætluðum
mannafla. Samsvarandi tölur 1991
voru 1.900 manns og um 1,5%,
eða helmingi lægri.
Á höfuðborgarsvæðinu var aukn-
ingin þó miklu meiri, eða nær
180% milli ára, borið saman við
tæplega 60% aukningu á lands-
byggðinni. Ríflega helmingur alls
skráðs atvinnuleysis á nýliðnu ári
var á höfuðborgarsvæðinu, en ein-
ungis drjúgur þriðjungur árið
1991.
Sé litið á þróunina milli nóvem-
ber og desember s.l., óx skráð at-
vinnuleysi mun meira á lands-
byggðinni, eða úr 3,6% upp í 6,4%
af mannafla. Að mati vinnumála-
skrifstofunnar má vafalaust rekja
það að hluta til venjubundinnar
árstíðasveiflu í fiskvinnslu og
einnig erfiðrar veðráttu í desem-
ber. Hlutfall atvinnulausra kvenna
fór í 7,7% í mánuðinum. Lang-
hæst var það á Suðurnesjum, sem
áður segir. En einnig mjög hátt,
eða 9,1%, á Austurlandi og 8% á
Norðurlandi eystra.
Eigi að síður virðast mun fleiri
karlar en konur hafa misst vinn-
una í desember, því þeim hafði þá
fjölgað um 1.150 frá í nóvember,
en atvinnulausum konum um 660
milli sömu mánaða.
Þegar hins vegar eru bornar sam-
an atvinnuleysistölur fyrir desem-
bermánuð nú og sama mánuð
1991, kemur í ljós að atvinnuleysi
hefur aukist margfalt meira í
Reykjavík og nágrenni hennar,
sérstaklega meðal kvenna, heldur
en á landsbyggðinni. í desember
1991 voru rúmlega 900 manns
skráð atvinnulaus á höfuðborgar-
svæði (þ.a. 290 konur). Núna í des-
ember hafði þeim fjölgað um rúm-
lega 200%, upp í 2.750 manns. Þar
af voru konur 1.250, sem þýðir að
fjöldi atvinnulausra kvenna á höf-
uðborgarsvæði hafði meira en
fjórfaldast milli ára.
Á landsbyggðinni hafði atvinnu-
lausum flölgað miklu minna, eða
um tæplega 60% (úr 2.100 í 3.330)
á sama tímabili. Og þar var fjölg-
unin heldur meiri meðal karla en
kvenna.
Skráð atvinnuleysi í
desember 1992
Konur Karlar
Höfuðborgarsvæði 3,9% 3,6%
Landsbyggð 7,7% 5,5%
Vesturland 5,8% 3,4%
Vestfírðir 2,3% 2,3%
Nl. vestra 6,3% 5,6%
Nl. eystra 8,0% 7,3%
Austurland 9,1% 6,5%
Suðurland 6,7% 5,6%
Suðumes 14,0% 5,8%
Landið allt: 5,4% 4,4%
Framangreindar tölur ná einungis
til þeirra, sem skrá sig atvinnu-
lausa hjá vinnumiðlunarskrifstof-
um.
Vinnumarkaðskönnun Hagstof-
unnar í nóvember s.l. bendir til að
atvinnulausir séu í raun vel á ann-
að þúsund fleiri en koma til skrán-
ingar.
Atvinnulausir í desember gætu
þannig hafa verið vel á 8. þúsund
manns.
- HEI
DENNI DÆMALAUSI
„Viltu lána okkur kaðalspotta, mamma? Við erum að búa
til vatnshengirúm.“