Tíminn - 16.01.1993, Blaðsíða 17

Laugardagur 16. janúar 1993
Tíminn 17
Llklegur moröingi. Áhugi Eddie Reeves á hálfsystur sinni, Pearl, varö til þess að móöir
þeirra beggja fylltist heift.
VEGIN ÚR
LAUNSÁTRI
YFIR HUNDRAÐ ÁR eru liðin síðan Belle
Starr var skotin úr launsátri á bökkum
Suður-kanadísku árinnar á hinu foma
landsvæði indíánanna í Kanada. Ýmist er saga
hennar böðuð ljóma jafnréttisbaráttu og skör-
ungsskap, eða menn líta á ævilok hennar sem
makleg málagjöld „Glæpadrottningarinnar".
Ráðgátan um hver hafi banað Belle Starr hef-
ur setið á hakanum í þeim fjölmörgu ritum
sem til eru um þessa sérstæðu konu. Sam-
tímaskýrslur yfirvalda lýsa henni sem ómerki-
legri glæpapíu, sem bauð misindismönnum
aðstoð, sálarfró og kynferðislegt samneyti.
Margir af þeim, sem kynnt hafa sér sögu henn-
ar, kjósa hins vegar að líta á ævi hennar í róm-
antískara ljósi og horfa til sérstöðu hennar í
karlasamfélagi 19. aldarinnar.
Myra Maybelle Shirley fæddist inn í virta fjöl-
skyldu í Missouri. Bemskuheimili hennar
státaði af bæði bókasafni og slaghörpu, en
hvort tveggja var mjög óalgengt á þessum
tíma. Yfirbragð heimilislífsins var talið fágað
og virðulegt. Hún hlaut menntun í Carthage-
kvennaskólanum og hafði menntun hennar
síðar mikil áhrif á óupplýsta útlaga, sem áttu
eftir að leita skjóls hjá henni. Borgaraóeirðir
urðu þess valdandi að foreldrar hennar fluttu á
brott, en Myra Maybelle varð eftir, táldregin af
Cole Younger, meðlimi í smáglæpaklíku, sem
síðar vildi ekkert með hana hafa.
Auðmýkt, ófrísk og yfirgefin eftir fyrstu og
kannski einu stóru ástina, giftist hún hesta-
þjófi og morðingja, James C. Reed. Tveimur
ámm eftir fæðingu fyrsta barnsins, dóttur sem
hún skýrði Pearl, ól Myra Reed son, Eddie.
Eddie Reed og Pearl Younger urðu einu af-
kvæmin sem hún gat.
Eftir að Jim Reed var skotinn er hann sýndi
mótþróa við handtöku, yfirgaf Myra Maybelle
börnin sín, kom þeim fýrir hjá ættingjum og
hóf upphafið að þeim lífsstíl sem nafn hennar
er þekktast fyrir. Hún bar f brjósti sér miklar
líkamlegar ástríður, sem ekki voru taldar hæfa
konum á þessum tíma. Hún dró ekki dul á það
að karlmenn væru hennar líf og yndi. Haft er
eftir henni: ,Margir útlagar eru fastir við klár-
inn sinn, en þeim er laus skyrtan, og jafn lengi
og til eru karlmenn, mun ég njóta þeirra.“
Hún var mjög aðlaðandi og fyrr en varði hafði
hún sveipað í kringum sig hjörð misindis-
manna, sem dáðu hana sjálfa og dyngju henn-
ar.
Eftirtaldir menn áttu mikið eftir að koma við
sögu: „Blue Duck“, (hálfur Cherokee-Indíáni
sem hét í reynd Shacongah Kawanu), Jack
Spaniard, Jim French, og Sam Starr. Hún
gekk síðan í hjónaband með Sam Starr, al-
ræmdum glæpaforingja. Fyrrgreindir menn
störfuðu allir undir stjóm hans. Þar sem hana
fannst sig skorta eftirminnilegra nafn, tók hún
upp nafnið Belle Starr.
Starr-gengið alræmda, sem var þekkt fyrir
gripdeildir, slátranir og íkveikjur, var fyrsta
skrefið í að gera Belle að „Glæpadrottning-
unni“, eins og margir minnast hennar.
Tengdafaðir hennar, Tom, er talinn hafa verið
tveir metrar á hæð og bar skinnhálsfesti sem
sagt er að hann hafi troðið í eymasneplum
fómarlamba sinna sem hann hafði skotið.
Einu sinni kom fimm ára gamall drengur
hlaupandi út úr brennandi húsi, sem hann
hafði kveikt í. „Ég þreif bara í hann og henti
honum aftur á bálið,“ er haft eftir honum. Af
þessu má sjá að líf hennar einkenndist af ýmsu
því, sem erfitt er fyrir nútímamanninn að
skilja.
Hlnn 23 ára gamli Tom Starr sölsaði mikið
land undir sig og flutti með konu sinni til Che-
rokee- svæðisins þar sem þau lifðu í vellyst-
ingum. Belle skírði heimili þeirra „Youngers
Bend“ og var það umvafið skógi og vötnum á
alla kanta. Þrátt fyrir 9 ára aldursmun, Belle f
óhag, var þokki hennar slíkur að til þess var
alls staðar tekið.
Staðsetning hússins var valin af kostgæfhi,
þar sem auðvelt var að fylgjast með manna-
ferðum. Starr safnaði fljótlega um sig hóp
misindismanna, sem gættu hans og heimilis-
ins á milli þess sem ránsferðir voru famar.
Einna mest athygli beindist þó sffellt að Belle
sjálfri. Dagblað í Arkansas skrifaði að frúin
sæti betur hest en áður hafði þekkst, ætti
enskan eðalhnakk og glæsileg klæði og væri í
raun höfuðið á glæpaklíkunni þar sem hún
reyndist þeim „Gyðja hins leiðandi anda“.
Ein sagan á öðmm betur að sýna skipulags-
gáfu hennar, sem eflaust má rekja til góðrar
menntunar. Hún á að hafa sent hóp manna til
að stela hrossum 100 km norðar en aðalstöðv-
ar þeirra vom. Á miðri leið setti hún síðan á
fót hrossaskiptimarkað, þar sem hrossin hlutu
nýja eigendur. Hrossin að sunnan fóm því
norður og öfugt. Mun erfiðara var fyrir yfir-
völd að rekja slóð þjófanna fyrir vikið.
Ekki er vitað um nema einn glæp sem Belle
átti beina aðild að. Hún skaut mann til bana,
sem að sögn hennar ætlaði að ræna af henni
3000 dölum. í kjölfar þess atburðar vom hún
og eiginmaður hennar dæmd í 9 mánaða fang-
elsi fyrir ýmsa smáglæpi, en dómurinn þótti
einkennilega vægur. Eftir að afplánun lauk,
tóku þau skötuhjú upp sama starfa og áður.
Það sannaðist á Tom Starr að þeir, sem lifa af
byssunni, hljóta að falla fyrir henni. Hann beið
bana í byssuóeirðum sem upphófust á sveita-
dansleik í desember 1886.
Lfkið var varla kólnað, þegar ekkjan tók Jack
Spaniard á ný á löpp. Hann lenti síðar í fang-
elsi og þá tók Jim French við hlutverkinu. Síð-
ar kom það í ljós að yfirvöld á Cherokee-svæð-
inu efuðust um að Belle ætti nokkurt tilkall til
landareignarinnar, þar sem hún væri ekki af
þeirra fólki. Það mál leysti Belle með þvf að
giftast 24 ára innfæddum Cherokee-manni, þá
40 ára gömul.
Hún var nú farin að missa æskuþokkann svo
um munaði, hárið að grána, varimar þunnar
og dökkir baugar undir augum. Þrátt fyrir það
hafði hún enn þann persónuleika sem fékk
yngri menn til að falla fyrir henni, og m.a.s.
samþykkti hinn myndarlegi ungi eiginmaður
að hann tæki upp hennar nafti eftir brúðkaup-
ið, en þess voru engin fordæmi. Jim July, eins
og hann hét áður, gerðist því Jim Starr.
Koma hans á heimilið hafði deilur í för með
sér, sem e.t.v. reyndust örlagaríkari en séð
varð fyrir. Bæði börn hennar voru aftur komin
inn á heimili hennar. Pearl, sem var 19 ára,
varð móður sinni gríðarlega reið fyrir að ginna
Frumkvööull kvenréttinda eöa dúkkulísa
misindismannsins? Belle Starr. Var hún
myrt af elskhuga, reiöum nágranna, eöa
átti hennar eigiö barn hlut aö máli?
Belle heillaöi og lét heillast af mörgum
hættulegum útlögum. Hér situr Blue Duck,
alræmdur glæpamaður, henni viö hliö.
Jim til fylgilags. Hann hafði verið henni hjart-
fólginn áður, og kunni hún samkeppninni við
móður sína illa. Hinn 17 ára Eddie hafði alltaf
liðið fyrir háttemi móður sinnar, en nú tók
steininn úr þegar nýi fósturpabbinn reyndist
litlu eldri en hann sjálfur.
Sunnudagurinn 2. febrúar 1889, síðasti dag-
ur þessa lífs hjá Belle Starr, byrjaði ánægju-
lega. Hún vaknaði snemma til að undirbúa
morgunverð fyrir Jim. Hann átti að mæta fyr-
ir dómi þennan dag í Fort Smith í Arkansas.
Við brottför hans horfði Belle á gullna sólina
baða sig í fögmm vötnum nágrennisins, og
skyndilega ákvað hún að fylgja manni sínum
úr hlaði. Þau riðu saman í 15 mílur eða svo, þá
sneri hún við til heimilis síns, en kom við í ný-
lenduvöruverslun og fékk sér hressingu. Hún
átti stutt spjall við konu kaupmannsins og
færði þar m.a. í tal að hún ætti í einhverjum
erfiðleikum með nágranna sinn, Edgar Wat-
Belle var myrt,
en hver var
morðinginn?
son. Belle yfirgaf búðina kl. 13.00.
Pearl, dóttir Belle, skýrði yfirvöldum síðar
svo frá: „Ég fann hana dauðvona um sexleytið.
Áður hafði hesturinn komið hlaupandi heim
með blóðugan hnakkinn. Hún lá niðri við ána
með andlitið niður í blóði og leðju.“ Pearl
sagði að Belle hefði enn verið á lífi, en hefði
ekkert getað tjáð sig. Hún hafði séð að það
blæddi úr hálsi, andliti og öxlum hennar, sfðar
missti hún meðvitund og dó síðan.
Rannsókn leiddi það í ljós að hán hafði fyrst
verið skotin úr launsátri með haglabyssu í háls
og bak. Og síðan, eftir að hún hafði náð að
draga upp perluskefta skammbyssu sína, aftur
í vinstri öxl og andlit. Morðvopnið var tví-
hleypt haglabyssa. Hægt var að rekja u.þ.b.
100 metra aurslóð eftir stígvél, frá morðstaðn-
um í átt að húsi Edgars Watson, nágrannans
sem vitað var að hún hafði átt í einhverjum
erjum við.
Belle Star var jörðuð í sínu besta reiðskarti,
flauelsklæddri dragt með gullbryddingum.
Um mitti hennar var belti, sem í voru tvær
perluskeftar skammbyssur sem hún bar ætíð.
Jim July Starr var í 60 mílna fjarlægð í Fort
Smith í Arkansas, þegar honum barst skeyti
um andlát eiginkonunnar. Örvaður af mikilli
viskíneyslu náði hann að mæta í tæka tíð fyrir
jarðarförina, en ekki var fyrr búið að moka yf-
ir gröfina er hann réðst að Edgar Watson.
Hann beindi að honum Winchester- skamm-
byssu og öskraði viti sínu fjær af sorg og
drykkju: „Þú ert bölvaður tíkarsonurinn sem
myrtir konuna mína.“ Vinum hans tókst þó að
róa hann og daginn eftir hélt hópur manna til
dómshússins í Fort Smith í Árkansas með
Edgar í böndum til að krefjast þess að hann
yrði sakfelldur. Watson hélt fram sakleysi sínu:
„Ég myrti ekki Belle Starr, ég veit ekkert hver
gerði það. Af einhverjum orsökum, sem mér
eru ókunnar, þá líkaði henni ekki við mig, en
það er ekki ástæða fyrir að ég myndi bana
henni.“ Watson var sleppt vegna skorts á sönn-
unargögnum. Hann hélt beina leið heim, tók
hluta af eigum sínum og hélt með konu sinni
á óþekktar slóðir og hefur ekkert síðan til hans
spurst.
Pearl Younger yfirgaf einnig heimkynnin og
settist að í Fort Smith þar sem hún rak „heim-
ili fyrir veika og þurfandi". Frægð móðurínnar
tryggði henni gott gengi og aðalsmerki vænd-
ishússins var stór rauð stjama skreytt með
perlum. Sagt er að Pearl hafi farið út í vændi
til að safna peningum til að leysa hálfbróður-
inn, Eddie, úr fangelsi. Hann hafði verið
dæmdur fyrir rán. Hún réð sér góðan lögfræð-
ing og ekki var nóg með að henni tækist að fá
hann lausan, heldur var hann seinna gerður
að foringja í bandaríska hernum. Eddie Reed
var skotinn við skyldustörf eftir skamma veru
í starfi.
Ýmsar sögur fóru á kreik um hver hefði ban-
að Belle Star. Ein var að Tom Starr, fyrrum
tengdafaðir hennar, hefði gert það í þeirri trú
að hún hefði valdið dauða sonar hans. Bróðir
Jim Reed átti að hafa myrt hana vegna þess að
hún hefði lagt dauðagildru fyrir Jim, fyrstu
ástina sem ýtti henni frá sér. Sagt var að annar
nágranni Belle, Hi Early, hefði boðið hverjum
sem var verðlaun fyrir að drepa hana. Og enn
ein sagan leiddi líkum að þvf að henni hefði
verið banað af manni sínum, Jim July Starr,
sem hefði snúið við frá för sinni til Arkansas til
að binda endi á líf hennar.
Sannleikurinn er e.t.v. enn ótrúlegri en þess-
ar skrautlegu sögusagnir. Mörgum árum eftir
að Eddie Reed lést, viðurkenndi Pearl Starr
fyrir fjölskylduvinum sínum, og síðar fyrir eig-
in bömum, að mamma hennar hefði nefnt
morðingjann á nafn áður en hún dó. „Elskan,
bróðir þinn skaut mig.“
Árum saman þagði Pearl yfir sekt bróður síns.
Loksins sagði hún frá sambandi þeirra hálf-
systkinanna, sem hugsanlega ýtti undir morð-
ið á móður hennar. E.t.v. vegna áhrifa frá hinu
frjálsa kynlífi, sem móðir þeirra Iifði og lagði
mikið upp úr, fundu systkinin til ónáttúm-
legra hvata, sem þau um síðir leyfðu að fá út-
rás. Pearl sagði: „Við vomm búin að gera það í
6 mánuði, þegar mamma komst að því.“
Belle hafði orðið æf, gengið í skrokk þeirra
beggja og barið þau sundur og saman, en
Eddie þó miklu verr. Hún húðstrýkti hann
með svipu uns bakið var eitt blæðandi sár.
Eddie hafði hlaupist á brott, hvæsandi: „Ég
skal drepa bölvaða gyltuna.“ Þremur vikum
seinna var Belle vegin úr launsátri.
Það er hugsanlega sorglegasta staðreyndin í
sögu Belle Starr, að aðeins tvær af þeim mann-
eskjum, sem henni vom nánastar, sluppu við
ofbeldisfúllan dauðdaga. Cole Younger og Pe-
arl, dóttir hennar, komust bæði til hárrar elli.
Bæði hlutu hljótt andlát í hvílum sfnum.