Tíminn - 13.02.1993, Page 5

Tíminn - 13.02.1993, Page 5
Laugardagur 13. febrúar 1993 Tíminn 5 Ný stefna í skólamálum Valgerður Sverrisdóttir skrifar Skólamál hafa verið í brennidepli á síðustu dögum og vikum. Nefnd um mótun mennta- stefnu hefur skilað áfangaskýrslu um tillögur í skólamálum. Nefnd þessa skipa 18 einstakling- ar og er hún skipuð af menntamálaráðherra. Það vakti strax ákveðna tortryggni að nefndin er nær einlit hvað snertir pólitískar skoðanir og hafa hagsmunaaðilar, sem tengjast skóla- málum á ýmsan hátt, nær ekkert komið að þessari vinnu fram til þessa. Þrátt fýrir þetta er það mín skoðun að þessi skýrsla geti verið grundvöllur umræðna um skólastarf. Stefna Framsóknarflokksins Framsóknarflokkurinn hélt Qölmennt flokks- þing s.l. haust þar sem skólamál voru að sjálf- sögðu til umfjöllunar. Frumdrög að ályktun um menntamál voru unnin með skólafólki á Vesturlandi. Það er nýbreytni í undirbúnings- vinnu fyrir flokksþing innan Framsóknar- flokksins að vinna drög að ályktunum úti í kjördæmunum. Þessi nýjung mæltist mjög vel fýrir og verður áreiðanlega viðhöfð oftar. Það var samdóma álit þeirra, sem tjáðu sig um skólamál á þessum vettvangi, að breytinga væri þörf á skólakerfinu í heild sinni, en fýrst og fremst væri það framhaldsskólinn sem krefðist róttækra breytinga. Leikskóli — grunnskóli í ályktun flokksþingsins um skólamál er lýst stuðningi við nýsett lög um leikskóla, þar sem m.a. er kveðið á um að leikskólinn sé hluti af menntakerfinu. Þó er talið nauðsynlegt að setja skýrari markmið fýrir starf í leikskóla og tengja það betur starfi grunnskólans. í ályktun um grunnskólann er m.a. bent á að gott vald á lestri sé undirstaða náms og því þurfi að leggja aukna áherslu á lestrarkennslu. Bent er á að ein besta forvöm gegn lestrarerf- iðleikum sé að böm umgangist bækur frá unga aldri og að lesið sé fýrir þau. Þá kemur fram að búa þurfi þannig að grunnskólanum að hann geti ávallt komið til móts við mismunandi þarfir nemenda. Lögð er áhersla á að stefnt skuli að því að einsetinn skóli, Iengri og sam- felldur skóladagur og aukin áhersla á skóla- máltíðir komi til framkvæmda innan tíu ára. Flokksþingið benti á að það þyrfti að auka val í tækni- og verklegum greinum í efri bekkjum skólans til þess að betur megi koma til móts við og virkja ólík áhugasvið og mismunandi hæfileika nemenda. Auk þess væri nauðsynlegt að efla náms- og starfsfræðslu. Jafnframt verði samstarf heimila og skóla aukið. Þá var varað við að færa kostnað við grunn- skólahald alfarið til sveitarfélaga nema að mjög vandlega athuguðu máli og breyttum aðstæð- um. Framhaldsskóli — háskóli Flokksþingið lagði áherslu á að allir skyldu eiga rétt á ffamhaldsnámi við sitt hæfi. Endur- skoða þurfi námsframboð og áherslu í fram- haldsskóla, m.a. með því að fjölga stuttum námsbrautum, sem búa nemendur undir til- tekin störf. Þá var lögð áhersla á að endur- skipuleggja þurfi og efla hvers konar verk- og starfsnám og vinna að eflingu menntunar og skólahalds á framhaldsskólastigi í samráði við aðila vinnumarkaðarins. í ályktun um máleftii háskólastigsins var m.a. lögð áhersla á að standa þurfi vörð um Háskóla íslands sem æðstu menntastofnun landsins og að leggja beri áherslu á rannsóknir og tækni- þróun við Háskólann og gildi þeirra til nýsköp- unar atvinnulífsins. Þá var lýst stuðningi við það merkilega framtak Kennaraháskólans að bjóða upp á kennaranám með fjarkennslusniði. Bent er á mikilvægi háskólanáms utan höfuð- borgarsvæðisins, ekki síst vegna þeirra já- kvæðu áhrifa, sem það hafi á byggðaþróun, og var í því sambandi sérstaklega bent á Háskól- annáAkureyri. Flokksþingið taldi að auka þyrfti fjárframlög til Rannsóknaráðs ríkisins og Vísindaráðs og Rannsóknasjóðs Háskólans. Mat á skólastarfi Flokksþingið lagði áherslu á að efla þyrfti mat á skóla- starfi á öllum skóla- stigum og að æski- legt væri að það færi að sem mestu leyti fram innan skólanna sjálfra sem þáttur í þróunarstarfi kennara. Á þann hátt yrði hægt að meta það starf og þá þjónustu, sem fram fari í viðkom- andi skóla, og um leið að vinna að samræm- ingu í skólamálum og betri tengslum milli skólastiga. Samanburður við áfangaskýrsluna Ekki ætla ég mér að fara í nákvæman saman- burð á stefnu Framsóknarílokksins í skólamál- um og þeim tillögum, sem nú liggja fýrir frá neftid menntamálaráðherra. Mér sýnist þó fljótt á litið að þar fari ýmislegt saman og er það vel. Ný grunnskólalög í sfðasta mánuði voru samþykkt á Alþingi af þingmönnum stjómarflokkanna lög um grunnskóla. Lög þessi framlengdu þau ákvæði í lögum frá fýrra ári, svokölluðum bandormi, að skerða kennslustundafjölda nemenda og heimila fjölgun í bekkjum. Þessi framlenging á að spara ríkissjóði 100 milljónir áyfirstandandi ári. Fyrir u.þ.b. ári síðan fór fram mikil umræða um skólamál í þjóðfélaginu í tengslum við hinn illræmda bandorm og voru foreldrar virk- ari í þeirri umræðu en oftast áður, og er það vel. Grunnskólinn hér, borið saman við aðrar nálægar þjóðir Aðstæður grunnskólabama em um margt einstæðar hér á landi, þegar borið er saman við þau lönd, sem við Islendingar bemm okkur gjaman saman við. Ég leyfi mér að halda því fram að ástandið sé hvergi verra en í Reykjavík. Þar er skóladagurinn mest slitinn f sundur og þar mest um það að böm séu ein á heimilum. Það sem þó er verst af öllu er að í einhverjum tilfellum fá þau ekki að koma heim, heldur er nestispakki hengdur á hurðarhúninn og er baminu ætlað að hirða hann þegar það kemur úr skóla. Auðvitað vonum við að slíkt og þvflíkt sé algjör undantekning, en engu að síður vita allir að ástandið er ekki eins og það ætti að vera, hvort heldur að litið er til líðanar bama eða framtíðar þessarar þjóðar. Eitt brýnasta hagsmunamál þjóðarinnar Lengri og samfelldur skóladagur hlýtur því að vera eitt brýnasta hagsmunamál þessarar þjóð- ar. Það vekur því nokkra athygli að í þeirri áfangaskýrslu, sem nú liggur fýrir, em ekki sett nein tímamörk á það hvenær slíkt eigi að vera komið til framkvæmda, heldur aðeins sagt að stefnt skuli að því að koma á einsetnum skóla með samfelld- um skóladegi um allt land og að lengja þurfi kennslutíma yngri bama og gera nauðsynlegar ráð- stafanir til að tryggja að öll böm hefji skólagöngu að morgni. Grunnskólalögin frá 1991 í þeim gmnnskólalögum, sem samþykkt vom af þingmönnum alira flokka á vorþingi 1991, var að finna ákvæði þess efnis að þessum mark- miðum skyldi náð innan 10 ára þaðan í frá. Ennfremur var að finna í þeim lögum ákvæði, sem kváðu á um það að skólamáltíðum skyldi komið á í gmnnskólum á næstu 3 ámm. Grunnskólinn til sveitarfélaganna Tillögur nefndarinnar gera ráð fýrir því að rekstur gmnnskóla færist að fullu til sveitarfé- laga. Þetta er mál, sem þarfnast mjög ná- kvæmrar athugunar, og verður að gæta þess að ana ekki að neinu. Það em aðeins fjögur ár síð- an gagngerar breytingar vom gerðar á verka- skiptingu ríkis og sveitarfélaga. Það má því segja að á margan hátt sé rangt að fara strax að hræra upp í því máli, sem hafði tekið mjög langan tíma að ná samstöðu um. Það hlýtur öllum að vera ljóst að sveitarfélög em mjög misvel undir það búin að taka við þessu verkefni, þrátt fýrir það að þeim verði tryggður tekjustofrí á móti. Ég treysti þó á margan hátt betur sveitarfélögum landsbyggð- arinnar til þess að vilja standa með sóma að skólamálum heldur en t.d. Reykjavíkurborg. Efvið fömm yfir áherslur þess sveitarfélags á síðustu ámm í fjárfestingarmálum, þá hafa þær ekki legið á mjúku málunum, svo sem uppbyggingu leikskóla, heldur miklu frekar á gallharðri steinsteypu skrauthýsa, og er hætt við að svo verði áfram á meðan Sjálfstæðis- flokkurinn fer með stjóm borgarinnar. Þó má vera að þessar áherslur hafi fýrst og fremst ver- ið fýlgifiskar Davíðs Oddssonar sem borgar- stjóra. Lög um framhaldsskóla Það er enginn vafi á því að framhaldsskólinn hefur ekki verið að þróast í rétta átt á undan- fömum ámm, hvort sem þar hefur verið um að kenna að lög um framhaldsskóla hafi verið slæm eða hitt að of lengi hafi skort heildstæða lagasetningu um framhaldsskólann. Sú áhersla, sem Iögð hefur verið á stúdentsprófið, hefur verið óæskileg og því tel ég þá stefnu nefndarinnar, að falla frá því að allt almennt nám í framhaldsskólum sé byggt þannig upp að það nýtist sem hluti af stúdentsprófi, af hinu góða. í lögum um framhaldsskóla frá 1988 segir í 2. gr. þar sem fjallað er um hlutverk framhalds- skólans: „Hlutverk framhaldsskóla er eftirfarandi: - að búa nemendur undir líf og starf í lýðræð- issamfélagi með því að skapa skilyrði til náms og þroska við allra hæfi. - að búa nemendur undir störf í atvinnulífinu með sémámi er veiti starfsréttindi. - að búa nemendur undir nám í sérskólum og á háskólastigi með því að veita þeim þekkingu og þjálfun í vinnubrögðum." I sjálfu sér er ekki hægt að sjá að þessi grein geti verið orsök þess að mál hafa þróast eins og raun ber vitni, heldur megi frekar álykta sem svo að þessum markmiðum hafi ekki verið fýlgt nægilega vel eftir og ásóknin í stúdents- húfumar hafi alls staðar ráðið ferðinni. Mat, úttektir, samræmd próf Mat á skólastarfi fær all ítarlega umfjöllun f skýrslu nefndarinnar. Lagt er til að heildarmat á menntakerfinu verði tekið upp á næstu árum til að afla áreiðanlegra upplýsinga um þætti eins og innra eftirlit í skólum, skólanámsskrá, námsárangur nemenda, umgengni nemenda og aga í skólum, kennsluhætti og áhrif þeirra á námsárangur svo og tengsl skóla og heimila. Á síðasta þingi lagði ég fram þingsályktunar- tillögu um mat á skólastarfi ásamt nokkmm öðmm þingmönnum. Sú tillaga byggði á því að mat á skólastarfi færi að sem mestu Ieyti fram innan skólanna sem þáttur í þróunarstarfi kennara. í tillögum nefndarinnar er að mínu mati of mikil áhersla lögð á úttektir og notkun samræmdra prófe. Að lokum Á heildina litið er sú áfangaskýrsla um mótun nýrrar menntastefnu, sem nú hefur verið kynnt, góður grundvöllur að áframhaldandi umfjöllun um menntamál og fmmdrög að lagasetningu. Það hlýtur að verða verkefríi nefndarinnar nú að leita umsagna hjá ýmsum aðilum þjóðfélagsins, sem best þekkja til skóla- mála, sem vonandi verður tekið tillit til áður en skýrslan verður færð í fmmvarpsform. Það hefði að mínu mati verið eðlilegra að þessir aðilar hefðu komið að málinu fýrr, en það er auðséð að menntamálaráðherra er ann- arrar skoðunar.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.