Tíminn - 18.09.1993, Síða 4

4 Tíminn
Laugardagur 18. september 1993
Tíminn
HÁLSVABI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 00 FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar Birgir Guömundsson
Stefán Asgrtmsson
Skrifstofur: Lynghálsi 9.110 Reykjavlk Sfml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsímar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1400,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Gnjnnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þjófar í paradís
Hallinn á fjárlögum ríkisins er áætlaður um tugur millj-
arða og er þá búið að skera niður velferðarkerfíð og skatt-
pína almenning til hins ýtrasta. í skýrslu, sem nefnd á
vegum fjármálaráðuneytisins hefur sent frá sér, segir að
skattsvik nemi um 11 milljörðum króna á ári. Upphæðin,
sem stolið er frá ríki og sveitarfélögum, nemur sem sagt
fjárlagahallanum, sem vísir menn segja að sé að fara með
efnahagslífið norður og niður.
Skattsvik eru engin nýlunda og má minna á að fyrir um
áratug skilaði svipuð nefíid svipaðri skýrslu og þeirri sem
nú er birt. Þá lofaði fjármálaráðherra bót og betrun og
hver ráðherrann og ríkisstjómin af annarri hafa haft stór
orð um að ganga á milli bols og höfuðs á skattsvikurun-
um.
Árangurinn er ekki annar en sá að standa í stað. Enda er
varla von á öðru. Ríkisvaldið telur sig aldrei hafa efni á að
kosta nauðsynlegt skattaeftirlit og hyglar með því skatt-
svikurum með ömurlegum hætti.
Þótt upp komist, er augljóst að skattsvikin margborga
sig fyrir þá sem eiga verulegar upphæðir til að svíkja
undan. í Tímanum í gær er greint frá því að svikurunum
er ekki gert að skila nema um fjórðungi af þýfi sínu til
baka, þegar kemst upp um þá og dómstólar dæma mis-
ferlið.
Hæstiréttur virðist með þeim ósköpum gerður að líta
ekki á skattsvik sem alvarlegt afbrot og em rakin mörg
dæmi þess hvemig æðsti dómstóll landsins mildar und-
irréttardóma yfir skattaþjófúm verulega.
Almenningur sýnist líta skattsvik mildum augum og
jafnvel fús að taka þátt í þeim, ef marka má skoðana-
könnun um efnið. Launþegar bera langþyngstu skatt-
byrðamar, þar sem auðvelt er að ganga að skattpening-
um þeirra vísum. Það skilur löggjafinn, þegar hann er að
bjástra við að koma saman skattalögum. Það er líka of-
ureinfalt fyrir opinbera mkkara að ganga að eigum laun-
þeganna, þegar þeir borga ekki möglunarlaust upp í topp
og það strax.
Samt leggur launþegahreyfingin sáralitla áherslu á að
gengið sé hart að bröskumm og eignafólki og fésýslu-
mönnum alls konar að þeir greiði keisaranum það sem
keisarans er. Og Hæstiréttur er ekki tiltækur að lækka
skattana, þegar gjaldheimtur og sýslumenn láta greipar
sópa um eigur einstaklinga, sem ekki em borgunarmenn
fyrir álögðum sköttum.
Hve margur vildi ekki sitja af sér þær skuldir í nokkra
daga, eins og stórþjófar sleppa með?
Skattsvikin em þjóðfélagsmein, sem takast verður á við
með viðeigandi hætti. Það em ekki aðeins peningamir,
sem sameiginlegir sjóðir verða af, sem skipta máli. Það er
sú siðblinda, að það sé allt í lagi að stela frá því opinbera,
sem er miklu verri og verst er kannski sú afstaða alls al-
mennings, að það sé sjálfsagt og eðlilegt að svíkja undan
skatti ef færi gefst til. Að það sé ekki annað en eðlileg
sjálfsbjargarviðleitni þeirra sem betur mega.
Á meðan löggjafinn, framkvæmdavaldið, dómstólamir
og almennir launþegar og samtök þeirra leggja blessun
sína yfir skattsvik með linkind og undanlátssemi munu
þjófarnir halda uppteknum hætti og skattpíndur almúgi
halda áfram að láta bjóða sér þjóðhættulegan fjárlaga-
halla, sem gæti horfið eins og dögg fyrir sólu ef yfirvöld-
in væm starfi sínu vaxin.
Guðmundur Ámi Stefánsson,
heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra, sagði í tilefni af ráðningu
forstjóra TYyggingastofnunar að
hann blési á samsæriskenningar
sem segðu að búið hefði verið að
ráðstafa embættinu fyrir löngu
síðan. Hinn ungi heilbrigðisráð-
herra barði sér síðan á brjóst og
sagðist hafa staðið frammi fyrir
erfiðu vali en á endanum valið
hæfasta manninn í stöðuna.
Óþarfi er að rifja upp þá „sam-
særiskenningu" sem ráðherr-
ann vísaði til, en rétt að minna á
að handritið að ráðherraupp-
stokkuninni, og stórflótta for-
ustumanna Alþýðuflokks á þingi
í góð embætti, var orðið opin-
bert leyndarmál strax í vor. í
handritinu stóð að þrír alþingis-
menn myndu fá embætti, Jón
Sigurðsson færi í Seðlabank-
ann, Eiður Guðnason í sendi-
herrann og Karl Steinar færi í
Tryggingastofnun. Allt hefur
þetta gengið eftir, hvort sem
viðkomandi staða var auglýst
eða ekki.
Kjánaskapur eða
hroki
Óhætt er að fullyrða að öll
þjóðin kunni þetta handrit og
eftir að tveir hlutar af þremur
höfðu þegar komið fram, kom
almenningi ekki á óvart að loka-
kaflinn yrði líka í samræmi við
áætlanir. Þess vegna er það ann-

Slp' m il
m <*
■
Stjómmálamaður deyr
Birgir Guðmundsson skrifar
aðhvort kjánaskapur eða ótrú-
legur hroki og lítilsvirðing
gagnvart almenningi þegar heil-
brigðisráðherra ætlar sér að
bera á borð fyrir landsmenn ein-
hverja rullu um „erfitt val og að
vel ígrunduðu máli hafi sá hæf-
asti verið ráðinrí'. Ekki skánar
málflutningur ráðherrans við að
hann reynir að kenna stjórnar-
andstöðunni og jafnvel Qölmiðl-
um um að hafa skrifað handritið
að stólaskiptum Alþýðuflokks-
ins og því, að einmitt þessir þrír
forustumenn flokksins hætta í
pólitík á sama tíma og eru svo
ráðnir í toppembætti, sem fyrir
tilviljun væntanlega heyra und-
ir ráðherra sem líka eru úr Al-
þýðuflokknum! Það eru greini-
lega áhrifamiklir menn og kon-
ur í stjómarandstöðu úr því að
þeir geta með samsæriskenn-
ingunum einum saman teflt
áhrifamönnum krata fram og
aftur um þjóðfélagið, inn í emb-
ætti og út úr pólitík og inn og út
úr ríkisstjóminni!
Hið sorglega
Það sorglega við ráðningu
Karls Steinars til Trygginga-
stofnunar er ekki endilega að
Karl Seinar sé svo mikið verri
kostur en einhver annar, þótt í
hópi umsækjenda hafi — að
Karli ólöstuðum — verið menn
sem ætla mætti að ættu meira
erindi í þetta tiltekna embætti
en hann. Hins vegar er gæð-
ingapólitík Alþýðuflokks slík að
fátt kemur á óvart í embættis-
veitingum þeirra. Það vekur þó
upp ákveðna hryggð að sjá
hversu kinnroðalaust þessi
gæðingastefna er rekin af heil-
brigðisráðherranum sjálfum,
sem lengi var talinn til umbóta-
manna í flokknum og hversu al-
gjört sambandsleysi hans við al-
menningsálit og eðlilegar sið-
ferðisviðmiðanir virðist vera. Sú
ótrúlega ósvífni Guðmundar
Árna að svara fullum hálsi og
reyna að gera fjölmiðla og
stjórnarandstöðuna tortryggi-
lega vegna sinnar eigin flokks-
gæðingastefnu hefúr endanlega
orsakað stjömuhrap í Alþýðu-
flokknum því hinn ungi um-
bótasinnaði erfðaprins úr Hafn-
arfirði stendur nú uppi sem
hver annar hagsmunagæslu-
maður þröngustu sérhags-
muna. Hann hefur sannað holl-
ustu sína við gæðingaveldið og
hann er ekki lengur ógn við völd
þess í flokknum á landsvísu.
Þetta kemur til viðbótar nýjum
upplýsingum um lífssýn heil-
brigðisráðherrans, en hann tel-
ur sig ekki ofhaldinn af því að
þiggja sex mánaða biðlaun frá
Hafnarfjarðarbæ á sama tíma og
strfsfólki sem „hagrætt" hefúr
verið út úr í heilbrigðiskerfinu
gengur illa að sækja þá hungur-
lús sem þeim er ætluð sem
biðlaun. Ráðherrann sér ekkert
athugavert við að vera á marg-
földum launum frá opinbemm
aðilum við að breyta heilbrigð-
iskerfinu þannig að sjúklingar
og almenningur þurfi að borga
fyrir þjónustu sem áður var
ókeypis. Allir tilburðir sérhags-
munagæslunnar og hins gamal-
kunna flokksgæðingsviðhorfs
koma fram hjá heilbrigðisráð-
herranum, meira að segja ráð-
herrabfllinn er á sínum stað,
enda á ráðherra þar ákveðinn
„rétt“ alveg eins og bæjarstjór-
inn fyrrverandi hefur sagst hafa
átt „rétt“ á biðlaunum.
Sá fjórði sem dó
Allt er athæfi heilbrigðisráð-
herrans í anda forvera hans í
valdastólum á vegum Alþýðu-
flokksins, enda hefur þessi litli
stjórnmálaflokkur skilið það
betur en aðrir stjómmálaflokk-
ar að með því að raða sínum
mönnum í embætti og stöður á
vegum hins opinbera má
tryggja áhrif og völd langt út
fyrir þann tíma sem flokkurinn
kann að sitja í ríkisstjóm. Og
þótt menn séu í stjómmálum til
að hafa völd og áhrif og þótt slík
embættaveitingastefna sé sjálf-
sagt fullkomlega Iögleg, orkar
það engu að síður tvímælis
hvort þessi stefna geti talist vera
siðleg.
Hitt er ljóst að almenningur
kallar stjórnmál af þessu tagi
spillt stjórnmál og gamaldags
gæðingapot. Sú alþýðugreining
er raunar mjög rökrétt og eðli-
leg og það er því ekki skrýtið
þótt stjómmál og stjórnmála-
menn af þessu tagi standi nú
höllum fæti í íslenskum stjóm-
málum.
í stólaskiptaleikriti Alþýðu-
flokksins, sem lauk með ráðn-
ingu Karls Steinars í gær, hurfú
af hinu pólitíska sjónarsviði þrír
stjórnmálamenn. Segja má að
Alþýðuflokkurinn hafi í sumar
borið til grafar þrjá af stjórn-
málaleiðtogum sínum en þeir
hafi síðan endurfæðst sem emb-
ættismenn. En þeir em ekki
einu stjórnmálamennirnir sem
dáið hafa í þessari miklu leik-
fléttu. Stjórnmálaforinginn
með björtu framtíðina, Guð-
mundur Ámi Stefánsson úr
Hafnarfirði, hefur ekki sloppið
frá þessari leikféttu óskaddaður
því hann var fjórði stjórnmála-
leiðtoginn sem dó. Hann hefur
að vísu ekki endurfæðst sem
embættismaður, heldur hefur
þessi framtíðarleiðtogi endur-
fæðst sem flokksþræll og gam-
aldags gæslumaður flokksgæð-
inga.
Það er vissulega snautlegt
hlutverk fyrir stjórnmálamann
sem svo miklar vonir vom
bundnar við.