Tíminn - 18.09.1993, Page 6

VjS / OISQH VIJAH
6 Tíminn
Laugardagur 18. september 1993
Rétt og rangt um íslenskan landbúnað — nr.6 af 8
Islenskir bændur hafa
hagrætt meira en flestir
aðrir á liðnum árum....
Fullyrt er: Hið rétta er:
Það vantar hvatninguna fyrir bændur
til þess að hagræða.
Bændur eru í beinum tengslum við markaðinn. Afkoma þeirra er algjörlega háð
neyslu landsmanna sem um leið þýðir að verðlagning þarf að vera sem hagstæðust
fyrir neytendur m.v. hina fjölbreytm valkosti sem bjóðast nú. Tekjur bænda ráðast
síðan af því hve vel þeim tekst að hagræða og halda niðri framleiðslukostnaði.
Þetta þýðir að framleiðslan færist stöðugt á færri hendur. Sem dæmi um það má
nefna að á síðasta áratug fækkaði mjólkurframleiðendum um tæp 35%. Á sama
tíma jókst ffamleiðsla hvers kúabónda um tæp 50%. Bændur eiga einfaldlega allt
sitt undir því að búreksturinn gangi vel og að vörurnar seljist sem allra best. Þess
vegna er hvatning til hagræðingar og útsjónarsemi ávallt til staðar.
Niður med kotbúskapinn -
„bændur verði ríkir!“
Það er mikill misskilningur að búrekstur gangi því betur sem búin séu stærri.
Meira að segja í reiknitölvum er auðvelt að sjá hvenær stækkun rekstrareininganna
hættir að skila aukinni hagkvæmni. Flestir átta sig nú á því að samræmi þarf að
vera á milli bústærðar og þess landrýmis sem búið hefúr aðgang að til að afsetja
úrgang. Annars þolir landið ekki álagið, mengun skapast og grunnvatn spillist.
Það leiðir síðan til „dauða“ í ám og vötnum. Markaðsmenn um allan heim þekkja
rnuninn á gæðum og verðlagningu frá verksmiðjubúum annars vegar og vistvænum
fjölskyldubúum hins vegar. í umræðunni hafa menn þar að auki ruglað saman
„kotbúskap" og landbúnaði þar sem bændur sinna búrekstrinum einungis í hluta-
starfi. Einmitt slíkur búskapur t.d. í sauðfjárrækt er í augnablikinu jafnvel líkleg-
astur til þess að standa af sér tímabundnar þrengingar. Skynsamleg stærðar-
hagkvæmni er að sjálfsögðu það sem allir sækjast eftir, jafnt hjá bændum sem í
úrvinnslu landbúnaðarafurða, en það eru hins vegar engin ein vísindi algild í
þeim efnum vegna breytilegra aðstæðna.
Islensk búvara er alltof dýr.
Stutt sumar og erfitt veðurfar mun alltaf gera íslenskum bændum erfitt fyrir í
verðsamkeppni við gróðursæl héruð nágrannaþjóðanna. Á móti geta íslendingar
haldið áfram að framleiða hágæðavöru með sjálfbæmm búnaðarháttum og teflt
þeim óhikað fram gegn t.d. verksmiðjuframleiðslu þar sem notkun ýmis konar
lyfja og hjálparefna fer stöðugt vaxandi. Einnig gegn vörum sem framleiddar
eru með litlum tilkostnaði í skjóli rányrkju og á svæðum þar sem jarðvegs- og
loftmengun er umtalsverð. í þessu markaðsumhverfi eiga íslenskir bændur allt
sitt undir því að þeim takist að framleiða sem besta vöru á eins lágu verði og
frekast er unnt og í þeim efnum hefur mikill árangur náðst á skömmum tíma.
Sem dæmi má nefna að frá áramótunum '89/'90 hefur raunverð helstu búvara
stórlækkað. Mjólk hefúr lækkað um 12%, nautakjöt um 25%, lambakjöt um 11%,
svínakjöt um 13%, kjúklingar um 17% og egg um 22%. En það þarf meira að
koma til. Á öllum öðrum framleiðslustigum landbúnaðarins þarf að halda áfram
að hagræða og lækka tilkostnað svo sem í vinnslu, dreifingu og sölu. Það er hins
vegar ekki rétt að líta á Iandbúnaðinn einan í þessu sambandi. Almennt séð er
verðlag hátt á Islandi miðað við það sem gerist í okkar heimshluta fyrst og ffemst
vegna dýrari aðfanga og smæðar markaðarins. I því sambandi má t.d. benda á
verð dagblaða og þjónustu bankastofnana.
...og þeir munu halda áfram
á sömu braut til hagsbóta fyrir sjálfa sig
og íslenska þjóð!
ISLENSKIR BÆNDUR
Mér hefur ætíð
verið mjög illa
f f við yfiriýsingar
^raðherra út og suður. Þær
eru ekki hollar fyrir neina
ríkisstjóm,“ segir Davíð
Oddsson forsætisráðherra
um ýfingar ráðherra und-
anfarið. Hann segir Al-
þýðuflokkinn alltaf hafa
talað um landbúnaðarmál
með svolítið sérkennileg-
um hætti og sé á atkvæða-
veiðum í þéttbýli á kostn-
að annarra flokka. Hann
segir að menn verði að
fara varlega til þess að
stofna ekki samvinnu í
vandræði. Davíð er þó ekki
í vafa um að ríkisstjómin
muni sitja út kjörtímabil-
ið. Hann virðist ekki taka
vilja Alþýðuflokksmanna
um að harðar eigi að
ganga í niðurskurði mjög
alvarlega og hefur efa-
semdir um að flokkurinn
sem heild hafi staðið að
þeim hugmyndum.
— Nú fara ýfíngar milli ráð-
herra stjórnarflokkanna vax-
andi. Utanríkisráðherra talar
um að úrskurður þinn í skinku-
málinu sé byggður á misskiln-
ingi og reglugerð landbúnaðar-
ráðherra standist ekki iög, at-
kvæðaveiðar Sjálfstæðisflokks
með Framsókn o.fl. Er grund-
völlurinn að bresta undan
stjómarsamstarfínu?
,^Nei það held ég ekki. Það er nú
þannig að flokkar sem mynda
saman stjóm halda sínum sér-
kennum og sérstöku baráttuað-
ferðum eins og gengur. Auðvitað
verða menn að fara varlega og
slá af til þess að stofna ekki sam-
vinnu í vandræði. Ég held að það
séu engin þau teikn á lofti að það
séu kaflaskipti hjá þessari stjóm
og ég er sannfærður um að hún
sitji út kjörtímabilið.
Varðandi það sem þú nefndir
um þann úrskurð sem ég kvað
upp þá er hann birtur sam-
kvæmt lögum. Það er lögð sú
skylda á forsætisráðherra, sem
hann getur ekki vikið sér undan,
að kveða upp úrskurð um for-
ræði mála ef að ráðuneyti deila.
Það gerði ég og sá úrskurður er
bindandi fyrir alla ráðherra. Á
hinn bóginn, ef einhverjir aðilar
úti í bæ teldu að einhver ákvörð-
un sem á slíkum úrskurði væri
byggð væri röng, þá kynnu þeir
að láta reyna á það fyrir dómstól-
um en ráðherrar em bundnir af
slíkum úrskurði."
— Af hveiju lætur þá Alþýðu-
flokkurinn svona?
.Alþýðuflokkurinn hefur alltaf
talað um landbúnaðarmál með
svolítið sérkennilegum hætti.
Ég hygg að hann telji sig hafa
sérstöðu í þeim málaflokki og
telji sig geta veitt einhver at-
kvæði, aðallega í þéttbýli, á
kostnað annarra flokka. Það er
ekkert nýtt í sjálfu sér. Það er
mín stefha, og ég vil segja ríkis-
stjómarinnar sem heildar ásamt
því að um það er bærileg sátt á
Alþingi, að landbúnaðurinn
muni laga sig að breyttum hátt-
um. Hann hefur verið að gera
það.
Bændur hafa fært heilmiklar
fómir á undanfömum ámm.
Menn vita að það verður sam-
keppni. Það sjónarmið er uppi á
Alþingi að það sé sanngirni að
landbúnaðurinn fái að laga sig
að þessum breytingum. Auðvit-
að þarf hann að búa við sann-
gimi líka vegna þess að það er