Tíminn - 25.05.1996, Page 2

2
Laugardagur 25. maí 1996
7 07. íslendingadagurinn haldinn hátíölegur
meö þriggja daga hátíöahöldum í Cimli:
Ein elsta
þjóðhátíö
í Ameríku
Eins og margir Vestur- íslendingar þótti Connie sem hún vœri komin heim
þegar hún kom hingaö til lands í nokkurra daga heimsókn í liöinni viku.
Gimli, sælubústaður réttlátra
eftir ragnarök samkvæmt
goðafræöinni en Iítið 2500
manna kauptún við vestur-
strönd Winnipegvatns á 20.
öldinni, lifnar við á sumrin.
Þar er vinsæll baðstaöur sum-
arleyfisgesta en auk þess er
þar haldin mikil hátíð árlega
um verslunarmannahelgina.
Þessi þriggja daga hátíb nefn-
ist íslendingadagurinn, borib
fram „dakurinn" að hætti
innfæddra.
Við fyrstu sýn er fátt sem gæti
minnt á ísland á þéttskipaðri
dagskránni þar seia keppt er í
strandblaki, sandkastalabygg-
ingum og kanúasiglingu.
En þegar Tíminn hitti Connie
Magnusson Schimniowski að
máli, forseta íslendingadagsins í
ár, kom í ljós að jafnvel fjallkon-
an sjálf mun birtast gestum há-
tíðarinnar og þar verður fjöldi
atriða sem minna á íslenska
menningu s.s. tónleikar íslensks
karlakórs, pönnukökumorgun-
verðir, listsýningar og sýning á
tölti íslenska hestsins svo eitt-
hvað sé nefnt en auk þess atriði
sem tengjast menningu afkom-
enda þeirra íslendinga sem
flúðu undan fátækt og eymd á
íslandi til Kanada á síðustu ára-
tugum 19. aldar.
Connie er af þriðju kynslóð
Vestur-íslendinga, fædd og upp-
alin í Gimli, en býr nú í
Winnipeg þar sem hún starfar
sem félagsráðgjafi. Hún var
stödd hér á landi í vikunni til að
kynna íslendingadaginn fyrir
íslendingum sem hún telur að
gætu haft mikla ánægju af að
hitta afkomendur sameiginlegra
forfeðra ekki síst þar sem hinar
islensku rætur Vestur-íslend-
inga séu þeim ótrúlega mikil-
vægar.
Deilur landnema
íslendingadagurinn var upp-
haflega einn hátíðisdagur sem
stofnað var til að frumkvæði
Jóns Ólafssonar. Jón kom til
Winnipeg árið 1890 til að rit-
stýra Lögbergi og óttaðist hann
að önnur kynslóö íslending-
anna væri að tapa sjálfsmynd
sinni og lagði því til að íslend-
ingar í Manítóba-fylki hefðu
sinn eigin þjóðhátíðardag til að
vernda og viðhalda þeirra ís-
lensku menningu. Þrátt fyrir ill-
indi og ágreining sem verið
hafði milli dagblaðanna tveggja
í íslensku nýlendunni, Lögbergs
og Heimskringlu, komu starfs-
menn þess saman til að skipu-
leggja fyrstu þjóðhátíðina. Því
þó að íslensku innflytjendurna
greindi á um margt fyrstu árin í
Kanada og stríðandi fylkingar
væru um ýmis málefni þá voru
allir staðráðnir í að viðhalda
sjálfsmynd sinni sem íslending-
ar.
Þrír dagar
víkinganna
Hátíðin, sem fullu nafni nefn-
ist Þrír dagar víkinganna, ís-
lendingadagurinn, hefst laugar-
daginn 3. ágúst og stendur til
mánudagsins. Fyrstu tvo dag-
ana er pökkuð dagskrá með alls
kyns skemmtiatriðum en á
mánudeginum er hin hefð-
bundna íslenska dagskrá sem
hefur verið með sama sniði frá
því íslendingadagurinn var fyrst
haldinn hátíðlegur árið 1890
aðeins um 15 árum eftir að
fyrsti hópur íslenskra landnema
kom þangað. „Við reynum með
hverju árinu að blanda meira af
íslensku efni saman við dag-
skrárliðina fyrri tvo dagana."
Fyrir utan írska hátíð sem
haldinn er í Montreal árlega er
íslendingadagurinn elsta þjóð-
hátíð haldin í Norður-Ameríku
og sömuleiðis sú best sótta en
þangað koma iðulega um 20-
25.000 gestir, meirihlutinn af ís-
lensku bergi brotinn. Að sögn
Connie kemur raunar þangað
fólk úr öllum heimshornum
enda virðast margir hafa mik-
inn áhuga á íslenskri menn-
ingu.
Fjallkonan áminnir
börn sín
Á hefðbundinni dagskrá
mánudagsins koma m.a. ýmsir
fyrirmenn úr íslensku og kanad-
ísku þjóðlífi þar sem þeir mæla
fyrir minni þjóðar hvors annars
og halda ræður. Þá stígur m.a.
fjallkona á stokk og er til þess
r boggi' " "
valin vestur-íslensk kona sem
getur talað íslensku. Hlutverk
hennar er að predika yfir börn-
um sínum, áheyrendum, um
gildi tengslanna við fósturjörð
forfeðranna — á íslensku. Tölu-
verður hluti þriðju kynslóðar
Vestur-íslendinga mun þó lík-
lega eiga erfitt með að skilja
fjallkonuna því að sögn Connie
voru börn fyrstu Vestur-íslend-
inganna, þar með taldir foreldr-
ar hennar, mjög áfram um að
börn sín, þriðja kynslóðin, að-
löguðust sínu kanadíska um-
hverfi eins vel og hægt væri. Því
var ekki töluð íslenska við
marga af þriðju kynslóðinni og
segist Connie sumpart sjá eftir
því að sér hafi ekki verið kennd
íslenska í æsku, þó að foreldrum
hennar hafi gengið gott eitt til.
Nú er hún hins vegar í íslensku-
tímum og segir hún marga af
Vestur-íslendingunum vera að
læra íslenskuna.
Yfir hátíðina er einnig hægt
að kaupa sér að éta hefðbund-
inn íslenskan mat svo sem
hangikjöt, haröfisk o.þ.h. Að
sögn Connie er reyndar hægt að
nálgast þennan mat á öðrum
árstímum í Gimli en einkum þó
um jól og á íslendingadeginum
íslendingadagur
um ókomna tíö
Aðspurð um hvort hún hyggi
aftur á ferð hingað til íslands
ljómaði Connie upp og sagðist
svo sannarlega ætla að koma
aftur. „Ég er bara rétt að smakka
á landinu. Ég kem áreiðanlega
aftur og ætla þá dvelja hér leng-
ur og heimsækja þá staði sem
forfeður mínir bjuggu á og hitta
ættingja mína."
Connie er jafnframt sannfærð
um að Islendingadagurinn
verði haldinn áfram um
ókomna framtíð og segir að
fjórða kynslóðin virðist hafa
áhuga á því, t.d. séu börn henn-
ar tvö virkir þátttakendur í ís-
lendingastarfinu.
„En mig dreymir um að ís-
lendingar á íslandi komi hingað
til að blanda geði við okkur
Vestur-íslendinga á þjóðhátíð-
inni okkar sérstaklega nú þegar
ferðalög eru orðin tíðari og ekki
síst með nýju flugleiðinni til
Halifax. Ég held að það gæti
orðið mjög áhugavert fyrir báða
aðila." ■
Sagt var...
Peningum þröngvað upp á fólk
„Þegar háskólakennarar eru bebnir
ab halda fyrirlestra er oft tekib fram
ab ekki sé hægt ab greiba fyrir. Ab
jafnabi virbast háskólakennarar ekki
búast vib greibslu og oft gera ráb-
stefnuhaldarar ekki ráb fyrir greibsl-
um. Margir háskólakennarar sem
fengu greibslur segja ab þær hafi al-
farib verib ab frumkvæbi greiband-
ans hverju sinni. Þab virbist því sem
háskólakennarar séu hógværbin upp-
málub þegar kemur ab hinum erfiba
þætti ab fá greitt fyrir aukavinnu."
Magnús Gubmundsson í fréttabréfi Há-
skóla íslands.
Notar ekki höfuöib?
„Haraldur er þekktari fyrir ab nota
fæturna frekar en höfubib."
Adolf Ingi Erlingsson, knatt-
spyrnu"spekingur" RÚV í umfjöllun
sinni um mark Haraldar Ingólfssonar
leikmanns ÍA í leik gegn Stjörnunni.
Allir spenntir
„Tíkin stendur eins og ærnar gera og
Botni fær sér sopa. Helgi Snær
Ómarsson fylgist spenntur meb."
Myndatexti í DV um hund sem gengib
hefur lambi í mó&urstab.
Allt ómögulegt
„Þab var allt sem klikkabi í fyrri hálf-
leik. Vib byrjubum hömulega, gáfum
þeim fyrsta markib og þeir fengu
sjálfstraustib og áttu fyrri hálfleik-
inn."
Hlynur Stefánsson, fyrirli&i ÍBV eftir
tapleik gegn Leiftri í knattspyrnu.
Soflb í vinnunni
„Þar svarabi mabur sem sagbist vilja
halda áfram ab sofa því ab símaat
væri ekki á hans könnu."
Vi&tal vib mann í DV, sem hefur verib
hrekktur af nágranna sínum, um starfs-
mann Pósts og Síma, sem nennti ekki
a& vinna í vinnunni.
Tóm leibindi
„Þetta var erfib fæbing en Kýpur-
menn héngu á boltanum og gerbu
leikinn leibinlegan. Þab var varla ab
mabur svitnabi í fyrri hálfleik. Leik-
skipulag þeirra fór í taugarnar á okk-
ur en þab var fyrir öllu ab hrista þá af
sér í lokin."
Teitur Örlygsson í DV um landsleik ís-
lands og Kýpur í körfuknattleik.
Össur Skarphébinsson hefur verib
duglegur vib ab halda neftóbaks- og
rjólmálinu vib á Alþingi og fékk m.a.
faxabar til sín einhverjar stæbur af
gögnum frá Brussel sem sýndu ab
óþarfi var ab ganga fram af slíkum
krafti í þessu máli. í fyrrakvöld var
málib orbib svo aktúelt og banda-
menn Össurar svo margir ab
manna á milli í þinginu þótti flestum
Ijóst ab koma þyrfti upp spýtubökk-
um eba hrákadöllum fyrir á ný í
þinginu, enda töldu gamlir þingrefir
sig vita ab enn væru til í geymsum
alþingis slíkir dallar. í gær munu abil-
ar hafa forvitnast um þessa hráka-
dalla og hvort ekki hafi verib hægt
ab koma þeim í gangib en þá kom í
Ijós ab þeir voru ekki til lengur...
•
Ástþór Magnússon hefur þótt dul-
arfyllsti forsetaframbjóbandinn og
nánast allt sem hann tekur sér fyrir
hendur þessa dagana virðist vekja
upp fleiri spurningar en svör. Þetta á
ekki hvab síst vib um fjármögnun
hans á málum. Hins vegar vakti þab
athygli þegar blabafulltrúi utanríkis-
rábuneytisins var kominn í viðtöl að
stabfesta ab einhverjar fyrirpurnir
hefbu borist um vi&skipti hans, en
slíkt er mjög óhefbbundib frá utan-
ríkisrábuneytisins hálfu. Enda mun
þetta ekki hafa farib vel í yfirstjórnina
þar því Helgi Ágústsson mun hafa
sent Ástþóri bréf þar sem bebist er
velvirbingar á þessu ...