Réttur - 01.10.1933, Blaðsíða 4

knýja með fiskveðinu þá fiskimenn, sem ekki vilja
af frjálsum vilja þýðast drottnun Kveldúlfshringsins,
til að afhenda hringnum fisk sinn. Hvort bankarnir
hafa gert þetta til að tryggja Kveldúlfi gróða og
halda honum frá gjaldþroti, sem ef til vill hefði hrifið
bankana með yfir um, skal ósagt látið.
Svo hafa bankarnir fengið einkavald yfir öllum
gjaldeyri landsins, þ. e. a. s. þeir ráða hverjir fá að
flytja vörur inn og mestmegnis hverjir fá að reka at-
vinnu í landinu. En ráðin yfir útflutningnum höfðu
þeir mestmegnis fyrir.
Það ástand, sem nú ríkir í íslenzku þjóðfélagi, er
því beinlínis alræði hins sameinaða banka- og stórút-
gerðarauðvalds eða fjármálaauðvaldsins eins og við
köllum það.
Áþreifanlegasta tákn þess út á við er fiskhringur-
inn. Áþreifanlegasta dæmið um drottnun þess yfir rík-
isvaldinu er einkasalan, sem Ólafur Thors gaf fisk-
hringnum 6. des. 1932. Og eitt ljóst dæmi um að þetta
bankavald er sett á borð við löggjafarvaldið er eítir-
farandi orð J. J. í grein sinni í ,,Tímanum“ 23. júlí
1932:
,,Auk þess var þeim bent á, að heppilegra væri út
á við, að hafa ekki beinlínis lögskipaða einkasölu,
þegar í stað, heldur meira dulbúna. Var þá sú leið
farin að nota vald bankanna til að sameina alla ís-
lenzka fiskframleiðendur inn í einkasöluhringinn. —
Fyrir bankana var málið lífsnauðsyn. Þeir höfðu á
undangengnum árum lagt fram meginið af veltufénu
til útgerðar og verzlunar með fisk. Á bönkunum
höfðu lent hin stórfelldu töp, sem hin skipulagslausa
sala orsakaði. Fyrir bankana var lífsnauðsyn að skipu-
lag væri á sölunni. Þess vegna hafa þeir, sem alþjóðar-
eign, notað vald sitt til að sameina hina dreifðu krafta
inn í einkasöluna. Málið mátti leysa annað hvort með
valdi Alþingis eða bankanna. Síðari leiðin var tekin
nú og fylgja því bæði kostir og gallar, þótt eigi verði
meira um það rætt að sinni“.
196