Réttur - 01.10.1933, Blaðsíða 2

I. „Friðsamleg þróun“ auðvaldsins á íslandi.
Bankaauðvald. Fjármálavald.
„Hvað á E. O. við með bankaauðvald
hér á landi? Og í hverju kemur kúgun
þess fram?“. (J. J. í „Þróun og bylting“,
bls. 11).
Þjóðfélagsskoðun J. J. er í stuttu máli eftirfarandi:
Á íslandi hefir verið kaupmannaauðvald. „Þegar
kaupmannastefnan siglir verzlun og atvinnu í kaup-
stöðum og kauptúnum í strand, þá er samvinnustefn-
an jafnan bjargarúrræði fólksins“ (bls. 2). „Á 50 ár-
um hefir bændastéttin kastað af sér hlekkjum inn-
lendrar og erlendrar kúgunar“ (bls. 4). „Þegar skipu-
lag auðvaldsins strandar hér á landi, þá er gripið til
samvinnuúrræðanna“. Því það eru „samvinnumenn og
þeir einir, sem byggja upp á brunarústum íslenzka
auðvaldsins“ (bls. 9). Með samvinnufélögum, hluta-
ráðningu og rekstri verksmiðja „með samvinnusniði“
er verið að skapa skipulag samvinnunnar og styðja
„fátækari stéttirnar til að verða eigendur atvinnu-
tækjanna með friðsamlegri þróun“ (bls. 16). Banka-
auðvald er ekki til og því síður nokkuð sem kalla
mætti ,,fjármálaauðvald“. ,,Hér er stórt land með
miklum náttúrugæðum, sem standa þjóðinni opin til
notkunar“.-----Allir fullorðnir menn hafa „rétt til
hvaða atvinnu sem er“ (bls. 23). Bændastéttarinnar
bíða „glæsileg þróunarskilyrði“ „með því að halda á-
fram að byggja á sinni fyrri reynslu“. Kreppu minnist
J. J. ekki á í ritgerð sinni, — en við skulum fyrirgefa
bændaforingjanum það, því þó kreppi að bændum, þá
mun hann ekki hafa fundið til þess ennþá.
En við skulum nú taka þessa þjóðfélagsskoðun fyr-
ir og lýsa um leið þeirri þróun, sem átt hefir sér stað
á íslandi síðasta áratuginn.
Samkeppnisstefnan eða „frjálsa samkeppnin“ er
einkennandi fyrir það iskeið auðvaldsþróunarinnar,
194