Réttur - 01.01.1985, Blaðsíða 6

Þegar konur eiga í hlut bætist kúgun
vegna kynferðis við þá kúgun sem meiri-
hluti kvenna og karla mega þola af hendi
þeirra sem fara með vald auðmagnsins og
stýra þeirri mismunun sem mahnkynið
býr við.
Pað er ekki óeðlilegt að fólk í hinum
ýmsu minnihlutahópum taki sig saman
um að berjast fyrir bættum aðstæðum og
geri það óháð öðrum og annarri baráttu.
Enginn berst fyrir okkur nema við sjálf.
En slíkir minnihluthópar verða einnig og
jafnframt að horfa víðar og tengjast
öðrum sem berjast í reynd gegn sömu
öflum. Að öðrum kosti tel ég ekki að
meiri háttar árangurs sé að vænta. Þetta
á við, að mínu mati, um baráttu kvenna
fyrir auknum réttindum og auknu frelsi til
þess að lifa samkvæmt sínum vilja og eðli.
Því er eðlilegt að konur taki sig saman og
berjist fyrir sínum málum einar sér, en
þær þurfa jafnframt að taka þátt í þeirri
heildarbaráttu sem hefur jöfnuð á öllum
sviðum fyrir alla menn að markmiði. Þótt
við sjáum okkur tilneyddar til þess að
starfa að hluta einar náum við ekki árangri
í algjörri einangrun. En því er ekki að
neita að þannig verður baráttan að sjálf-
sögðu miklu flóknari og erfiðari, því í
raun eigum við harða andstæðinga í sam-
herjahópnum eða verðum að vinna með
fjölda mörgum sem sýna okkar málum
lítinn skilning.
II.
Staða kvenna á íslandi árið 1985
Hver er þá staða kvenna á íslandi í dag
við lok kvennaáratugarins?
Ýmsar breytingar hafa orðið á stöðu
kvenna á síðustu árum. Þessar breytingar
hafa bæði verið jákvæðar og neikvæðar.
Miklu fleiri en áður bæði konur og karlar
viðurkenna nú að misrétti sé á milli
kynja, þótt enn sé stór hópur manna sem
ekki vill líta svo á. Mikilvægast er að kon-
urnar sjálfar átti sig sem best á hlut sínum
og finni hjá sér hvöt til þess að rétta hann.
1976 voru samþykkt lög um jafnrétti
kvenna og karla með ákvæðum um jöfn
laun og Jafnréttisráð var stofnað. Frum-
kvæðið að þessum lögum átti Svava Jakobs-
dóttir alþingismaður, en upphafleg tillaga
hennar hafði breyst talsvert í meðförum.
Árið áður eða 1975 voru fyrstu jafnrétt-
isnefndirnar stofnaðar í sveitarfélögum
og var sú fyrsta sett á fót í Kópavogi að
frumkvæði Helgu Sigurjónsdóttur bæjar-
fulltrúa Alþýðubandalagsins.
1981 skipaði þáverandi félagsmálaráð-
herra Svavar Gestsson nefnd til að gera
breytingar á jafnréttislögunum. Vilborg
Harðardóttir veitti nefndinni forystu.
Nefndin skilaði tillögum sínum í apríl
1983. Mörg nýmæli eru í því frumvarpi,
t.d. að nú skuli koma á jafnrétti og jafnri
stöðu kvenna og karla í stað „stuðla að“
áður og að sérstaklega skuli bæta stöðu
kvenna til að ná því markmiði. Ýtarleg
ákvæði eru um jöfn laun og þá ekki aðeins
grunnlaun, heldur allar launagreiðslur.
Fjallað er um rétt til starfa, og skyldur
þeirra sem ráða fólk í stöður til að gera
grein fyrir vali sínu til Jafnréttisráðs sé
þess óskað. Ákvæði eru um jöfnun til
menntunar, þar er einnig talað um sér-
staka fræðslu um jafnréttismál í skólum
og að náms- og starfsfræðsla skuli leitast
við að breyta venjubundnu náms- og
starfsvali kvenna.
Einnig er athyglisverð grein um sem
jafnasta tölu kynja í stjórnum, nefndum
og ráðum á vegum ríkis, sveitarfélaga og
félagasamtaka og að í tilnefningum skuli
alltaf nefna konu og karl. Árið 1981 voru
konur 6,8% þeirra sem sátu í stjórnum,
6