Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.2006, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 2006 13
VIÐ ERUM ÖLL ÁBYRG
Stjórnmál varða hagsmuni okkar allra. Hér býður þekktur og vin-
sæll stjórnmálamaður upp á rökræður þar sem komið er víða við
og fjallað um mikilvægustu og umdeildustu mál samtímans sem
allir þurfa að taka afstöðu til. Bókin er hvalreki fyrir áhugafólk um
stjórnmál, enda sjaldgæft að
íslenskir forystumenn í þjóð-
málum leggi spilin á borðið
með þessum hætti.
Við erum öll ábyrg fyrir því að
standa vörð um lífsgæðin,
samfélagið, náttúruna og
umhverfið.
Steingrímur J. Sigfússon er glöggur stjórnmálamaður og skemmtilegur and-
stæðingur. Hann er góður penni og sér hlutina í öðru ljósi en mörg okkar,
sem oft skapar góðan grundvöll til skoðanaskipta. Þótt við séum á öndverðum
meiði keppum við öll að því að skapa betra samfélag og ég er stolt af því að
geta talið Steingrím meðal minna bestu vina í pólitíkinni.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
EINSTÆÐUR HEIMUR
Í munkríkinu Aþos stendur tíminn í stað. Aþos er ekki ein-
ungis sérstakt fyrir staðsetningu og náttúrufegurð heldur
hefur engin kona stigið þar fæti síðan ríkið var stofnað 963.
Sigurður A. Magnússon
rithöfundur hefur tvívegis
heimsótt Aþos með löngu
millibili. Hér segir hann frá
ferðum sínum um þessar
ævintýraslóðir eins og
honum einum er lagið.
------------------------------------------------------------------
SÖLKUKORN
NJÓTUM AÐVENTUNNAR; KVEIKJUM Á KERTUM OG FINNUM OKKUR KYRRLÁTA STUND.
---------------------------------------------------------------------
salkaforlag.is
Sími: 552-1122
Aþo
s e
r á
hei
ms
min
jask
rá
UN
ESC
O
Sigurður A. Magnússon var
nýlega sæmdur heiðursorðu
gríska lýðveldisins fyrir störf í
þágu grískrar menningar
undanfarin 55 ár.
Ævar Örn er orðinn býsna slyngur
reyfarahöfundur og dregur
enga dul á hvert hann sækir
fyrirmyndirnar; í smiðju
þeirra sænsku hjóna Sjö-
valls og Wahlöö. Trúr þeim
anda skapar hann sögusvið
úr hversdagslífinu í kringum
aðalpersónurnar í nýrri
glæpasögu sinni, Sá yðar
sem syndlaus er …, heim-
ilislíf rannsóknarlögreglu-
mannanna Stefáns, Katrínar
og Árna, einkum búsorgir
þeirra og ástalíf. Eða skort
á því síðarnefnda. Fléttan
sjálf snýst um dauðan ræf-
ilskarl sem legið (setið) hef-
ur dauður á annað ár þegar
andlátið loks uppgötvast og
það er strax ljóst að hann hefur ekki
látist af eðlilegum orsökum. Rannsóknin
litast að sjálfsögðu af því að langt er
um liðið frá því verknaðurinn var fram-
in en smám saman koma kurlin til graf-
ar og morðinginn finnst og í anda ís-
lenskra glæpa er hvorki hátt risið á
morðingjanum sjálfum né ástæðum
hans fyrir gjörningnum.
Ævar Örn segir söguna í þeim stíl
sem segja má að einkenni hann; hisp-
urslaus og kaldranalegur, hversdags-
legur með slangurívafi, hann tekur staf-
setningu ekki ýkja hátíðlega þegar
beinar ræður eiga í hlut og nýtir óspart
málfar til að gæða persónur sínar sér-
einkennum. Ekki verður annað sagt en
flestar þeirra falli í þekktar skúffur
formúlureyfarans, vondi kallinn hylur
illsku sína undir yfirborði gæsku, væsk-
illinn er sannarlega væskill, handrukk-
arinn er sjálfum sér líkur, löggurnar
eru a) hlýlegur en harður í horn í taka,
b) kynþokkafull en ekkert lamb að leika
sér við, c) klaufskur en vel meinandi, d)
kjaftfor og fordómafullur en líka vel
meinandi.
Sögusviðið er annars vegar blokk-
arhverfi í Breiðholti og hins vegar sam-
komustaður sértrúarsafn-
aðar í Kópavogi.
Æðstipresturinn Magnús
ásamt sjónvarpsstjór-
anum bróður sínum
dregst inn í morðmálið og
á tímabili lítur helst út
fyrir að löggunum muni
takast að koma stærsta
eiturlyfjasmyglara lands-
ins undir lás og slá en
hann er háll sem áll þó
feitur sé og sér við flest-
um brögðum íslensku lög-
reglunnar og virðist bara
hafa gaman af. Ævar Örn
hefur greinilega líka haft
gaman af því að flétta
þessa sögu því hann er
orðmargur og helsti galli bókarinnar er
hversu endurtekningasöm hún er, klifað
er á smáatriðum rannsóknarinnar í
löngum samtölum á milli lögreglumann-
anna, sömu atburðum lýst frá sjón-
arhornum fleiri en eins og fleiri en
tveggja, og þó höfundur kunni mætavel
þá list að flétta söguna og gæða hana
lífi og spennu þá rís þessi langa frásögn
tæpast undir sjálfri sér allt til enda.
Bestu hlutar sögunnar og þeir sem
staðfesta að Ævar Örn er ágætur höf-
undur á þessu sviði eru þegar honum
tekst hvað best upp með lýsingar á sál-
arástandi lögreglumanna; hversdags-
legar áhyggjur þeirra og mannlegir eig-
inleikar bjóða lesandanum að samsama
sig þeim fremur en glæponunum. Og
það tekst mætavel.
Glæpir og búsorgir
BÆKUR
Glæpasaga
Eftir Ævar Örn Jósepsson, Uppheimar 2006,
357 bls.
Sá yðar sem syndlaus er …
Hávar Sigurjónsson
Ævar Örn Jósepsson
Mannlegur breyskleiki og brestir – þetta eru
lykilorð í nýjustu skáldsögu Pauls Austers,
Brestum í Brooklyn. Með öðrum
orðum mennskan, í öllu sínu veldi,
sem stundum einkennist af fífl-
dirfsku en oftar fíflaskap, botn-
lausri lágkúru en stundum reisn,
óþverraskap, óheiðarleika, sín- og
hefnigirni en mun oftar af furðulega
mikilli góðmennsku og fyrirgefn-
ingu.
Titillinn vísar sem sagt til dag-
legs lífs ákveðins hóps af fólki í
Brooklyn-bæjarhlutanum í New
York en sögu þessa fólks segir Nat-
han Glass, sem kominn er á heima-
slóðir eftir fimmtíu og sex ára fjar-
veru til að setjast í helgan stein,
eins og hann segir. Hann safnar at-
vikssögum um mannlega bresti,
skráir þær á bréfsnifsi og setur í
hirslur, og segir þær okkur og persónum og
leikendum í bókinni. Utan um þessar örsögur er
síðan örlagasaga hans sjálfs, og dóttur hans
Rachel, en einkum frændsystkina hans, Toms og
Auroru, og Lucy dóttur hennar. Ýmsir fleiri úr
hverfinu, og víðar að, t.d. boldangskonur og
drottningar, koma við sögu.
Brestir í Brooklyn, í afburðagóðri þýðingu
Jóns Karls Helgasonar, er í stuttu máli grípandi
og skemmtileg mannlífskönnun sem ferðast upp
og niður allan tilfinningaskalann, frá (stopulli)
hamingju til (botnlausrar) óhamingju. Þótt sag-
an byrji á orðunum „Ég var að leita að rólegum
stað til að deyja á“ er frásögnin af þessu grát-
broslega brölti okkar í lífinu á fyndnum nótum,
þótt yfrið sé af sviplegum endalokum og per-
sónulegum harmleikjum í guðlausum heimi þar
sem manneskjan er á valdi „yfirvofandi“ tilvilj-
ana. Þegar upp er staðið eru Brestir í Brooklyn
lofgjörð til þessa fáránlega lífs og leitarinnar að
samastað í tilverunni.
Paul Auster er vinsæll höfundur hér á landi
og Brestir í Brooklyn er sjötta bókin sem kemur
út í íslenskri þýðingu. Það væri forvitnilegt að
kanna hversu mikil áhrif hann hefur haft á ís-
lenska höfunda, einkum karla, en þau eru án efa
töluverð. Skrif Austers eru gjarnan þannig að
frásögnin afhjúpar sjálfa sig og tækni sína.
Textinn fjallar þannig um bókmenntir; um það
athæfi að skrifa og, kannski einna
helst, um það að vera rithöfundur
(einnar eða níutíu bóka). Það er
nánast eins og frásögnin treysti sér
ekki lengur til að standa algerlega á
eigin fótum og þurfi því að afsaka
sig: Hér er ég, texti um (aðra) texta.
Vísanir í heimsbókmenntir og bók-
menntakanónuna (meistaraverkin og
meistarana, langflestir karlar) eru
einnig þáttur í þessu hlutskipti
sjálfsmeðvitaðra bókmennta, í með-
förum Austers og margra annarra.
Það telst svo til kraftaverka/
skáldskapar að frásögnin, „góð
saga“, virðist þrátt fyrir þetta oftast
nær lifa af.
Í Brestum í Brooklyn er með öllu
gufuð upp fjarlægðin og jafnvel
svalinn sem einkenndi sérstaklega fyrstu bækur
höfundar, frá og með New York-þríleiknum að
telja. Skáldsagan er óður til Brooklyn- eða New
York-búa, af tilefni sem lesanda verður ljóst fyrr
eða síðar, og Auster (eins og sögumaðurinn Nat-
han Glass) leyfir sér að vera meyr og tilfinn-
ingaríkur. Það mætti jafnvel kalla söguna meló-
dramatíska og á stundum jaðrar hún við að vera
einum of „sentimental“.
Á heildina litið er tilfinningasemin algjörlega
við hæfi. Einn af fáum brestum í snilli höfundar
er kannski að finna í kaflanum um heimkomu
Auroru (s. 231) en ýmislegt þar, eins og fundur
hennar með „guðsmanninum“ Bob og móníkuleg
„kænska“ hennar í því sambandi, er ósannfær-
andi og skringilega berort; eins og maður sé allt
í einu staddur í allt annarri bókmenntategund.
Lokakaflarnir bæta hins vegar fyrir þetta og
endirinn á bókinni er sterkur.
Barið í bresti
BÆKUR
Þýdd skáldsaga
Eftir Paul Auster. Bókaútgáfan Bjartur, 2006. 272 bls.
Brestir í Brooklyn
Geir Svansson
Paul Auster