Morgunblaðið - 06.02.2006, Blaðsíða 6

6 F MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Gætir þú tekið fyrir í pistliþínum, Lagnafréttir íMorgunblaðinu, þaðvandamál þegar heita-
vatnsrör, neysluvatn, fara að stíflast
af ryði. Hjá mér rennur heita vatnið
á fullu í baðið, en mjög treglega í
vaskinn og
sturtuna. Er
hægt að laga
þetta með því að
„blása út með
lofti eða vatns-
smúl“ eða setja
eitthvert efni í
rörin sem leysir
upp ryð? Lagn-
irnar eru 20 ára
og það rennur vel
í þvottahúsi og
eldhúsi. Er nokkur ný tækni til að
hreinsa svona rör? Það er skelfileg
tilhugsun ef maður þyrfti að brjóta
upp flísalagða veggi fyrir þessi rör.“
Þessi tölvupóstur gæti verið frá
næstum hvaða stað sem er á landinu,
hann lýsir vandamáli sem fjölmargir
húseigendur eiga við að stríða. En
sendandinn býr í þorpi á aust-
anverðu landinu og hér er ekki beð-
ist afsökunar á því að nota þetta
ágæta gamla íslenska orð, þorp.
Fjölmiðlamenn hafa nú svo gott sem
útrýmt orðinu, einnig orðinu kaup-
tún sem er talsvert yngra en þorp en
ágætt samt. Nú skal hvert þorp á Ís-
landi heita „þéttbýliskjarni“, afkára-
legt orð, langt og leiðinlegt.
En aftur að efninu, að tölvupóst-
inum frá þorpsbúa sem er einn af
mörgum þjáningarsystkinum vegna
lagna sem skila ekki vatni af þeim
gæðum sem hver og einn vill búa við.
Fyrst örstutt um orsakir þess að
lagnir fara að ryðga og skila óhrein-
indum út í vatnið. Rétt að skjóta því
inn að 19. des. sl. var fjallað um þetta
sama efni að nokkru, en greinilegt að
full ástæða er til að hnykkja á því.
Já, hvers vegna tærast og ryðga
rörin að innanverðu, rör sem eiga að
flytja vatnið sem ætlað er til
drykkjar, matargerðar og hrein-
lætis. Það virðist liggja í augum uppi
að lagnirnar eru í tilfelli sendanda
póstsins galvaniseruð stálrör. Það
liggur einnig fyrir að þorpsbúinn
okkar er ekki einn af þeim lukk-
unnar pamfílum sem búa á stað þar
sem hitaveituvatnið rennur stans-
laust upp úr jörðinni, þar er enginn
jarðhiti. Þess vegna hefur hann
þurft að hita upp kalt vatn til að fá
heitt vatn úr blöndunartækjunum.
Kalda vatnið er mjög súrefnisríkt og
þegar slíkt vatn er hitað upp og
rennur um galvaniseraðar leiðslur er
ekki von á góðu. Því má búast við að
ástandið sé mun verra í heitavatns-
leiðslunum en þeim köldu, þó þær
geti vissulega einnig verið slæmar
og ryðmyndun byrjuð í þeim. Einnig
hafa galvaniseruð stálrör mjög víða
verið að sýna tæringu í húsum sem
hafa verið byggð á undanförnum ár-
um. Svo rammt hefur kveðið að
þessu allir ábyrgir lagnamenn eru
hættir að nota galvaniseruð rör í
neysluvatnslagnir, a.m.k á höf-
uðborgarsvæðinu. Þá að spurning-
unni hvort ekki sé einhver ný tækni
til að hreinsa rör í svona ástandi.
Svarið er bæði já og nei. Það er til
sýra sem hægt er að hreinsa rörin
með og við þá hreinsum kemur mik-
ill hroði úr rörunum, það er hægt að
hreinsa þau mjög vel og þetta er já-
kvæða svarið. Síðan kemur það nei-
kvæða og þá má svara eins og ráð-
herrann á Alþingi nýlega, „þetta er
eins og að pissa í skóinn sinn“. Eftir
að búið er að hreinsa allan hroða úr
rörunum eru þau óhúðuð að innan,
tæringin er búin að naga alla sink-
húð innan úr þeim, sami ferillinn
byrjar því að nýju. Fljótlega fer að
koma ryðlitur af vatninu og síðan
agnir sem sífellt stækka. Hvað er þá
til ráða? Aðeins eitt; að leggja nýjar
lagnir. Það fyrsta sem þarf að gera
er að hugsa málið út frá alveg nýju
sjónarmiði. Flestum fer sem þorps-
búa okkar að hugsa fyrst um hversu
skelfilegt það er að fara að brjóta og
bramla, jafnvel fallegu flísarnar á
baðinu. En það er einmitt villigatan,
það á ekki neitt að brjóta og allra síst
flísarnar. Það er ekki óeðlilegt þó að
flestum finnist eðlilegt að brjóta upp
gömlu lagnirnar, fjarlægja þær og
leggja nýjar í staðinn eftir sömu leið-
um. Sleppum öllu brotverki al-
gjörlega, látum gömlu
lagnirnar hvíla í friði
hvar sem svo þær eru,
blessuð sé minning
þeirra.
Þá er að skoða og
finna nýja lagnaleið.
Það skyldi þó ekki vera
að það sé tiltölulega
auðvelt að finna leiðir til
að leggja lagnir fyrir
heitt og kalt vatn frá
tækjaklefa að þeim
stöðum þar sem vatnið
þarf að nota. Auðvitað
finnst flestum það út í
hött að ætla að leggja
rör utan á fallegu flís-
arnar á baðinu, en þeim
fjölgar óðum sem velja
þá leið og sjá ekki eftir,
það er ekki eins og það
verði rör upp um alla
veggi.
Að sjálfsögðu þarf að
vanda lögnina í baðher-
berginu sérstaklega og
velja lagnaefni af vand-
virkni. Þar má benda á
tvennt; í fyrsta lagi á
ryðfrí rör, annaðhvort óhúðuð eða
húðuð með hvítu eða áfahvítu plasti,
í öðru lagi álplaströr sem eru einnig
hvít á lit eða næstum því.
Eðlilega eru margir fastir í
ákveðnum þankagangi sem er afleið-
ing af þeirri lagnahefð sem hefur
verið ríkjandi á Íslandi frá því að far-
ið var að leggja rör, þau máttu
hvergi sjást.
Þess vegna er árangursríkast að
gefa sér nægan tíma til að hugsa áð-
ur en ákvarðanir eru teknar og
framkvæmdir hafnar og aðlaga sig
nýjum lausnum.
Skelfilegt að þurfa að brjóta upp flísarnar
Lagnafréttir
eftir Sigurð Grétar Guðmundsson
pípulagningameistara/
sigg@simnet.is
Sigurður Grétar
Guðmundsson
Í öllum baðherbergjum er hægt að finna leiðir til utanáliggjandi lagna.