Morgunblaðið - 29.06.2006, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 2006 35
ð-
ess að
d-
s ár-
n það var
hér að
ssara
triðum,
ýsingar
nna á
áms-
ar:
at.is.
G. Sig-
ng-
faði í
ð þann
n þar
ggur til
lokapróf
Ekki
eirrar til-
r og gall-
æddir.
ramt
ð verkum
stýrt og
ar færist
æmdu
jir skólar
ar grein-
aflega
frá
ka,
lyk-
sem sam-
ekki og
a það
elld nið-
skólar
nem-
n, en all-
ofnunar
skóla-
af slíku
ngur.
endur fái
að sjá próf ársins á undan, þannig
að form og útlit prófanna komi
þeim ekki á óvart.
Björgvin nefnir einnig að prófin
skapi óþarfa álag og skaði jafnvel
einhverja nemendur, en virðist al-
veg horfa framhjá þeirri stað-
reynd að skólarnir sjálfir halda
hundruð prófa hvert ár, nemendur
þurfa að fara í próf í lok hvers
misseris og sumir þurfa að taka
fjölda smárra prófa allt skólaárið.
Því má setja spurningarmerki við
það að rekja hin skaðlegu áhrif, ef
nokkur eru, til samræmdu próf-
anna einungis. Vissulega er erfitt
að bera þetta saman og oft er tals-
vert meiri spenna tengd sam-
ræmdu prófunum en skólaprófum,
ástand sem þarf að vinna gegn. Í
tengslum við hvert samræmt próf
eru nemendur spurðir spurninga
um prófin og innihald þeirra og
benda svör þeirra alls ekki til þess
að þeir upplifi almennt þá áþján
sem Björgvin lýsir. Nemendur og
skólar vita að framhaldsskólarnir
horfa við inntöku nýrra nemenda
bæði á skólaeinkunnir og einkunn-
ir á samræmdum prófum sem oft-
ast gilda jafn mikið. Og jafnvel
þótt nemanda takist illa upp á
samræmdu prófi taka framhalds-
skólarnir tillit til þess ef nemand-
inn sýnir jafna og betri frammi-
stöðu á skólaprófum.
Erfið inntökupróf í framhalds-
skóla myndu þannig ekki minnka
álagið á nemendur, heldur þvert á
móti auka það ásamt því að fækka
möguleikum nemenda til þess að
sækja um þá skóla sem þeim
hugnast best. Þannig mætti hugsa
sér að nemandi sem í dag til-
greinir þrjá framhaldsskóla á um-
sókn sinni, verði með því kerfi
sem Björgvin leggur til, að fara í
þrjú mismunandi inntökupróf með
tilheyrandi álagi. Er slíkt eft-
irsóknarvert?
Núverandi kerfi mennta-
málaráðuneytisins, þar sem fram-
haldsskólarnir fá einkunnir og
umsóknir sendar rafrænt og nem-
andinn getur raðað þeim skólum
sem hann sækir um í forgangsröð,
hefur virkað ákaflega vel og stuðl-
að að skilvirkri og réttlátri röðun í
framhaldsskólana. Ein forsenda
þess kerfis eru samræmd próf þar
sem öllum er gert jafn hátt undir
höfði.
Björgvin bendir á í grein sinni
að samræmd próf séu vafasamt
tæki til inntöku í framhaldsskóla
en tilgreinir ekki hvaðan hann
hefur þær upplýsingar. Þær fáu
rannsóknir sem liggja fyrir á
þessu sýna þó þvert á móti að
frammistaða á samræmdum próf-
um spáir mjög vel fyrir um hvort
nemandi muni ljúka framhalds-
skóla- eða háskólanámi. (t.d. rann-
sóknir þeirra Jóns Torfa Jón-
assonar og Guðmundar B.
Arnkelssonar við félagsvís-
indadeild Háskóla Íslands).
Hluti þeirrar gagnrýni sem sett
hefur verið fram á samræmd próf
er að þau dragi úr áherslu skóla á
verklegar greinar og aðra þá
hæfni og getu sem ekki er unnt að
mæla á samræmdan hátt. Ef þessi
fullyrðing er rétt er það alvarlegt
mál en hvort samræmdum prófum
er alfarið um að kenna er vægast
sagt vafasamt. Ef satt væri,
myndi þetta fela í sér að einhvers
konar jafnvægi væri í gangi í skól-
unum þar sem einhverjum grein-
um væri hampað á kostnað ann-
arra. Þetta er misskilningur sem
liggur í augum uppi ef grannt er
skoðað. Er eitthvað í kerfinu sem
tryggir að með minni áherslu á
t.d. íslensku og stærðfræði, yrði
sjálfkrafa meiri áhersla lögð á
verklegar greinar, lífsleikni og
samskiptahæfni, eins og Björgvin
fullyrðir?
Í skólum landsins er gott fag-
fólk sem ber ábyrgð á menntun
barnanna okkar í öllum greinum
og undirrituðum kemur ekki til
hugar að efast um getu þessa
fólks til þess að efla og bæta þær
námsgreinar sem hafa ekki hlotið
nægjanlegan stuðning. En það má
ekki gerast á kostnað þeirra
greina sem eru að flestra mati
undirstaða alls annars náms. Ef
nemandi getur ekki lesið sér til
gagns og ekki skilið grundvall-
aratriði stærðfræði og nátt-
úrufræði eða lesið einfaldan texta
á ensku, þá er hann illa settur í
þekkingarþjóðfélagi nútímans. Því
er það hlutverk grunnskólans að
tryggja þessa grundvallarfærni og
hluti þeirrar tryggingar eru sam-
ræmd próf sem meta hvort þess-
ari færni hafi verið náð.
Samræmd próf hafa ekki ein-
ungis verið gagnrýnd fyrir þær af-
leiðingar sem þau hafa heldur hef-
ur einnig verið sett fram ýmis
gagnrýni á innihald þeirra og efn-
istök. M.a. kom fram í grein eftir
Finn Torfa Hjörleifsson í Morg-
unblaðinu nýlega hörð gagnrýni á
íslenskuprófið í vor, raunar aðeins
á lítinn hluta þess og hélt hann því
meðal annars fram að ákveðin
verkefni prófsins væru svo erfið
að enginn myndi geta leyst þau
rétt. Það sem hins vegar gerðist
var að hin erfiðu verkefni leystu
yfir 70% nemenda rétt. Hér verð-
ur að gera greinarmun á djúpri
bókmenntafræðilegri umfjöllun
um ljóðið sem notað var á prófinu
og kunnáttu og þekkingu grunn-
skólanema. Nánari greinargerð
um grein Finns Torfa má finna á
heimasíðu Námsmatsstofnunar:
www.namsmat.is. Það ber þó að
taka fram að þótt undirritaður sé
ekki sammála Finni Torfa um nið-
urstöður hans, er vissulega mikill
fengur að faglegri umfjöllun af
þessu tagi og á Finnur Torfi þakk-
ir skildar fyrir framtakið.
Vissulega er ekki unnt nú að
prófa alla þætti námsgreinanna á
samræmdan hátt, bæði vegna erf-
iðleika við að búa til ásættanleg
samræmd próf sem mæla t.d.
samskiptahæfni, verklega færni
o.s.frv., en einnig vegna kostnaðar
sem slíkar prófanir myndu hafa í
för með sér. Munnleg samræmd
próf myndu verða allt of dýr, þó
svo að þau mætti auðveldlega
framkvæma. Skólarnir og kenn-
arar barnanna eru fullfærir um að
meta þessa þætti og ef við getum
treyst þeim fyrir menntun
barnanna, getum við treyst mati
þeirra á þessum þáttum. Sam-
ræmd próf og skólapróf gefa mis-
munandi upplýsingar sem saman
gefa mun betri mynd af frammi-
stöðu nemenda en hvor tegund
prófa um sig myndi gefa ein sér.
Samræmd próf eru auðvitað
ekki fullkomin mælitæki og mis-
tök geta átt sér stað við gerð
þeirra, þó þau hafi reyndar verið
fá undanfarin ár. Starfsmenn
Námsmatsstofnunar fagna því
þess vegna alltaf þegar þeim berst
fagleg og rökstudd gagnrýni á
prófin og umræða um mælitækin
sjálf og notkun þeirra er alltaf af
hinu góða.
Eflaust eiga þessi próf eftir að
breytast enn frekar í tímans rás,
t.d. er nú mjög áberandi umræða
um rafræn einstaklingsmiðuð próf
sem myndu betur en núverandi
próf koma til móts við nýjar
áherslur á einstaklingsmiðað nám.
Námsmatsstofnun hefur þegar
lagt grunninn að þróunarverkefni
á því sviði.
Mikil þróun á sér stað á þessu
sviði, ekki einungis á Íslandi held-
ur í öllum nágrannalöndunum. Í
Noregi hafa menn nýlega tekið
upp samræmd próf í grunn-
greinum, lestri, stærðfræði og
ensku og hið sama er í undirbún-
ingi í Svíþjóð. Í Danmörku er
einnig verið að setja í gang eitt
metnaðarfyllsta verkefni á þessu
sviði sem framkvæmt hefur verið í
Evrópu um langan tíma, en þar er
verið að þróa rafræn samræmd
próf sem verða einstaklingsmiðuð.
Ætlunin er að nota þar á hverju
ári 12 mismunandi próf og samtals
verða prófanir þar hátt í 700.000 á
ári. Því er þróunin í nágranna-
löndum okkar í þá áttina að vægi
samræmdra prófa er að aukast,
fyrst og fremst vegna þess að öll
hafa þessi lönd ákaflega dýr
skólakerfi sem hafa tæpast verið
að skila árangri í takt við kostnað
undanfarin ár, nema ef vera skyldi
Finnland þar sem árangurinn er
einna bestur í veröldinni. Því
leggja menn nú meira en áður upp
úr hvers kyns mati á skólastarfi,
ekki einungis prófum, heldur al-
hliða mati, þó prófin séu áberandi
þáttur þessa alls staðar.
Að lokum þetta. Höldum áfram
að ræða samræmd próf og áhrif
þeirra, höldum áfram að horfa
gagnrýnum augum á núverandi
fyrirkomulag og velta fyrir okkur
kostum þess og göllum. Einungis
þannig er hægt að tryggja að
þessi þáttur skólastarfsins verði
árangursríkur og þjóni hags-
munum, nemenda, foreldra, skóla,
kennara og stjórnvalda. Allir
þessir aðilar hafa hagsmuna að
gæta og einungis með stöðugri og
frjórri umræðu um hvernig geng-
ur og hvert stefnir er hægt að
tryggja að árangur náist.
’Samræmd próf eruauðvitað ekki fullkomin
mælitæki og mistök geta
átt sér stað við
gerð þeirra …‘
Höfundur er forstöðumaður
Námsmatsstofnunar.
g gagnrýni á þau
ið að Kaðalstöðum svo hann
myndi til. „Ég vissi að móð-
uramma mín [Ásrún Sigurð-
ardóttir] átti ættir að rekja á
Svalbarðsströndina, en hún er
fædd á landnámsjörðinni Sigluvík
árið 1892. En ég er ekki mjög
kunnugur langfeðgatali hennar að
öðru leyti, því miður. Ég vildi
óska að ég vissi meira um hennar
bakgrunn,“ sagði Geir og vildi
ekki gera neitt stórmál úr því að
hann og utanríkisráðherra ættu
rætur að rekja til sama dalsins,
enda lægju ættir manna víða
saman. Inntur eftir því hvort á
döfinni væri að leggja leið sína að
Kaðalstöðum sagði Geir aldrei að
vita, enda hefði hann gaman af
því að skoða staðinn. „Hver veit
nema Valgerður, sem er nú kunn-
ari staðháttum þarna heldur en
ég og býr stutt frá, vilji hafa
frumkvæði að slíkum endur-
fundum,“ sagði Geir með bros á
vör.
Fóru saman í Fjörður
fyrir mörgum árum
„Við Geir erum nú þegar búin
að fara saman í Fjörður fyrir
nokkuð mörgun árum,“ upplýsir
Valgerður og rifjar upp að um
hafi verið að ræða vinnuferð í
tengslum við endurskoðun á kjör-
dæmaskipan. „En núna myndum
við auðvitað hafa miklu meira
gaman af því að fara saman í
Fjörður eftir að við vitum þetta,“
segir Valgerður og bætir við:
„Það er nú þannig með okkur
Geir, að þó að við séum nú sitt úr
hvorum stjórnmálaflokknum og
sitt með hvora lífsskoðunina þá
höfum alltaf náð mjög vel saman
og hver veit nema það hafi
kannski eitthvað með þetta að
gera,“ segir Valgerður kímin.
ngar
s að vera
ð-
vera
efur í
rt í smíð-
ngsstaða
kringum
en sem
ðsettir
jarðará.
m að finna
ngufólk
Fjörðum
eru margar vinsælar gönguleiðir.
Raunar er hægt að komast að
Kaðalstöðum og út að sjó við
Hvalvatnsfjörð á jeppum, en að-
eins liggja göngubrýr yfir ána að
Kussungsstöðum.
Þegar blaðamaður náði tali af
Geir sagðist hann ekki hafa kom-
órnarinnar eru ætt-
Grýtubakkahreppi
aðið/RAX
ekja til
að-
tveir



























     


 

 
 

 

 




 
 


 




 



 


 










       



 !"#

$%!"&''
   Sveinn Hákon Harðarson út-skrifaðist um helgina úrlæknadeild í líf- og lækna-vísindum með lokaein-
kunnina 9,83, en einungis hefur
einn nemandi útskrifast áður með
svo háa einkunn.
Sveinn vildi ekki gera mikið úr
einkunninni þegar Morgunblaðið
hafði samband við hann, sagði hana
að mestu koma frá rannsókn-
arverkefni hans sem lýtur að súr-
efnismælingum í augnbotnum.
Hann sagði að rannsóknin hefði
verið tvískipt, annars vegar hefði
hún snúið að augnlyfjafræði og
hins vegar súrefnismælingunum,
en verkefnið er liður í stærra verk-
efni innan HÍ sem er talið geta vald-
ið straumhvörfum í þekkingu og
meðferð á augnsjúkdómum. Hann
sagði að haldið yrði áfram með
rannsóknir á súrefnismælingum á
augnbotni og að fjöldi fólks kæmi
að framkvæmd rannsóknarinnar
en auk læknadeildarinnar tekur
Verkfræðistofnun þátt í verkefn-
inu.
Sveinn sagðist hafa lent óvart í
þessum rannsóknum: „Ég byrjaði á
svipuðum nótum annars staðar í
rannsóknum sem tengjast augn-
læknisfræði og eitt leiddi af öðru og
því má segja að þetta sé hálfgerð
tilviljun.“
Heldur áfram rannsóknum
Sveinn sagðist ekki búast við því að
verða læknir þrátt fyrir að útskrif-
ast úr læknadeild: „Þetta er í raun
og veru rannsóknarnám, ég fór eig-
inlega út úr læknanáminu og fór í
þetta. Ég held áfram í þessum
rannsóknum og maður sér svo sem
ekkert fyrir endann á augnrann-
sóknum. Það verður hálferfitt að
finna titil handa mér,“ bætti hann
við. Sveinn hóf háskólanám sitt í
efnafræði og lauk einu ári þar áður
en hann fór yfir í læknadeildina og
má því greina nokkurn áhuga á vís-
indum og raungreinum hjá honum
og sagðist hann alltaf hafa verið
með það á bak við eyrað að fara út í
vísindi. Spurður um hvaðan hann
hefði þennan áhuga kvaðst hann
ekki vita það með vissu, sumir
hefðu áhuga á þessu en aðrir hinu.
Sveinn hefur verið við nám í Há-
skóla Íslands síðan 1999 og býst við
því að vera þar áfram næstu þrjú
árin við doktorsnám. Ætla má að
námið hafi tekið sinn tíma en hefur
hann gefið sér tíma í eitthvað ann-
að? „Jú maður hefur gefið sér tíma
í almennt sprikl, fer í líkamsrækt-
arstöðvar og reyni að hreyfa mig
úti,“ sagði Sveinn að lokum.
Efstur í læknadeild
en ætlar ekki að
verða læknir
Sveinn Hákon Harðarson
Eftir Sigurð Pálma Sigurbjörnsson
siggip@mbl.is
Morgunblaðið/ Jim Smart