Morgunblaðið - 01.07.2006, Blaðsíða 38

Morgunblaðið - 01.07.2006, Blaðsíða 38
38 LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ FRÉTTIR Landhelgisgæsla Íslands á80 ára afmæli í dag enstofndagur hennar miðastvið 1. júlí 1926 er íslenska ríkið yfirtók formlega rekstur vél- skipsins Þórs af Björgunarfélagi Vestmannaeyja. Saga landhelg- isgæslu Íslendinga nær þó lengra aftur í tímann en þessi stofndagur var valinn af ríkri ástæðu enda hafði íslenska ríkið í félagi við Björg- unarfélag Vestmannaeyja stundað landhelgisgæslu með Þór allt frá árinu 1922. Fallbyssur voru settar á skipið árið 1924 þar sem erlendir togaraskipstjórar hlýddu ekki skip- unum frá óvopnuðu varðskipi. Það ár tók Þór fjölda erlendra togara í land- helgi Íslands. Sumarið 1926 er einn- ig merkistími í sögu Landhelg- isgæslu Íslands því þá eignuðust Íslendingar fyrsta nýsmíðaða varð- skipið, gufuskipið Óðinn, sem kom til landsins 23. júní 1926 eða nokkrum dögum áður en íslenska ríkið yfirtók rekstur Þórs. Það er ógjörningur að segja sögu Landhelgisgæslunnar í svo stuttu yfirliti svo hér verður að- eins tæpt á helstu merkisviðburðum. Landhelgisgæslan er þekktust fyrir frækilegan framgang áhafna varð- skipanna í þorskastríðunum þegar landhelgin var færð út, fyrst í 4 sjó- mílur árið 1952, því næst í 12 sjómíl- ur árið 1958 og loks árin 1972 í 50 sjómílur og 1975 í 200 sjómílur. Kunnar eru sögur af ásiglingum og ásiglingartilraunum breskra frei- gáta og leynivopni Íslendinga, tog- víraklippunum, sem notaðar voru til að ónýta veiðarfæri óvina með góð- um árangri. Varðskip Landhelg- isgæslunnar sem eru í notkun í dag tóku þátt í þorskastríðunum en það eru varðskipið Óðinn sem kom til landsins í janúar árið 1960, varð- skipið Ægir, smíðað árið 1968, og Týr smíðaður árið 1975. Miklar end- urbætur og breytingar hafa verið gerðar á varðskipunum Ægi og Tý í fyrra og í ár og Óðni hefur verið vel við haldið. Í áhöfn varðskips eru að jafnaði 18 manns, 1 skipherra, 3 stýrimenn, 3 vélstjórar, 1 bryti, 2 smyrjarar og 1 bátsmaður, 6 hásetar og 1 aðstoðarmaður í eldhúsi. Yf- irleitt eru kafarar í áhöfn skipsins svo möguleiki sé á að skera aðskota- hluti úr skrúfum skipa úti á rúmsjó og áhafnir skipanna hafa fengið þjálfun í að bregðast við alls kyns vá á hafi úti t.d. eldsvoða og halda reglulega æfingar í sjóbjörgun, með þyrluáhöfnum og öðrum viðbragðs- aðilum.Hálfrar aldar afmæli flug- deildar Landhelgisgæslunnar var minnst í fyrra en fyrsta flugvél Landhelgisgæslunnar, Katal- ínaflugbátur sem bar einkennisstaf- ina TF-RAN, kom til landsins 10. desember árið 1955. Fyrsta þyrlan kom síðan í apríl 1965 en hún bar einkennisstafina TF-EIR. Fyrr á þessu ári var þess jafnframt minnst að liðin eru 20 ár frá því að áhafnir björgunarþyrlna Landhelgisgæsl- unnar fengu lækna í lið með sér og eru áhafnir ávallt skipaðar flug- stjóra, flugmanni, stýrimanni/ sigmanni, flugvirkja/spilmanni og lækni. Einnig er vert að minnast þess að brotið var blað í flugsögu Landhelgisgæslunnar er Landhelg- isgæslan fékk nætursjónauka til notkunar í þyrlunum árið 2002 en þá jukust möguleikar flugáhafna til björgunar og flugs við erfiðar að- stæður til muna. Landhelgisgæslan hefur nú tvær þyrlur, Líf og Sif, í sinni þjónustu auk eftirlitsflugvél- arinnar Synjar. Nýlega gerði Björn Bjarnason, dóms- og kirkju- málaráðherra, samning um leigu á þyrlu frá fyrirtækinu Air-lift og ver- ið er að undirbúa leigu á annarri þyrlu. Landhelgisgæslan mun þá hafa fjórar þyrlur til umráða en nauðsyn bar til að efla flugdeildina vegna brotthvarfs varnarliðsins á þessu ári. Ráðherrann hefur kynnt þá stefnu ríkisstjórnarinnar að kaupa tvær sambærilegar þyrlur og Landhelgisgæslan á fyr- ir á næsta ári. Auk þess hefur hann og rík- isstjórnin lagt drög að endurnýjun flugvélar Landhelgisgæslunnar og kaupum á nýju varð- skipi. Miklar framfarir hafa orðið á sjómæl- ingasviði Landhelg- isgæslunnar á und- anförnum árum en þar hefur starfsfólkið sótt viðamikil námskeið í sjó- kortagerð í sérhæfðum tölvuforritum, fjölgeislamælir hefur verði tekinn í notkun á sjómæl- ingaskipinu Baldri og fyrstu ís- lensku rafrænu sjókortin hafa litið dagsins ljós. Sjómælingar við Ísland eru mikið þjóðþrifamál enda verða farþega- og flutningaskip sem sigla við landið sífellt stærri og djúpristari og því afar mikilvægt að hafsvæðin umhverfis landið séu vel kortlögð. Mikilvægi sjómælinga birtist ekki síst í því að vera góð forvörn gegn umhverfisslysum sem skipsströnd geta valdið. Fyrr á þessu ári flutti Landhelg- isgæslan höfuðstöðvar sínar í Björg- unarmiðstöðina Skógarhlíð í Skóg- arhlíð 14 í Reykjavík. Sú breyting hefur verið jákvæð og eflt samstarf við aðra viðbragðsaðila í landinu. Starfsstöðvar Landhelgisgæslunnar eru fleiri en þar má nefna varðskýlið við Faxagarð í Reykjavíkurhöfn, flugskýlið við Reykjavíkurflugvöll og smíðaverkstæði og vara- hlutalager við Fiskislóð í Reykjavík. Landhelgisgæslan hefur í gegnum tíðina sinnt sínum verkefnum af bestu getu með þeim tækjakosti og fjármagni sem stofnunin hefur haft yfir að ráða. Mikil áhersla hefur ver- ið lögð á þjálfun starfsfólks og vegna smæðar stofnunarinnar, í sam- anburði við sambærilegar stofnanir í nágrannalöndunum, er nauðsynlegt að hver og einn starfsmaður sé fjöl- hæfur og fær á fleiri en einu sviði. Alls starfa um 140–150 manns hjá Landhelgisgæslunni og þeir eru í u.þ.b. 15 stéttarfélögum. Í mann- auðnum felst styrkur Landhelg- isgæslunnar og má með sanni segja að það sé lífsmáti að starfa hjá Land- helgisgæslunni enda er starfs- mannavelta afar lítil. Í dag er merkisdagur í sögu Land- helgisgæslunnar, ekki eingöngu vegna 80 ára afmælisins, heldur taka í dag gildi ný lög um Landhelg- isgæslu Íslands nr. 52/2006. Þau leysa af hólmi lög nr. 25/1967 um Landhelgisgæslu Íslands. Tímabært var að endurnýja lögin enda hefur starfsemin breyst gífurlega á þeim 39 árum sem liðin eru frá því að gömlu lögin voru sett. Ný lög um Landhelgisgæsluna lýsa betur verk- efnum stofnunarinnar og hafa að geyma margvíslegar reglugerðarheimildir sem nauðsynlegar eru til að marka stofn- uninni fastari um- gjörð um starfsemina. Verkefni Landhelg- isgæslunnar eru sam- kvæmt 4. gr. laga nr. 52/2006, öryggisgæsla á hafinu í samræmi við alþjóðlegar skuld- bindingar Íslands, samninga við önnur ríki og ákvæði laga, löggæsla á hafinu, þ.m.t. fiskveiðieft- irlit og aðstoð við löggæslu á landi í samvinnu við ríkislögreglustjóra og lögreglustjóra, leitar- og björg- unarþjónusta við sjófarendur, skip og önnur farartæki á sjó, leitar- og björgunarþjónusta við loftför, leitar- og björgunarþjónusta á landi, að- kallandi sjúkraflutningar í samvinnu við aðra björgunaraðila, aðstoð við almannavarnir, aðstoð þegar eðlileg- ar samgöngur bregðast, svo sem vegna hafíss, snjóalaga, ofviðra eða náttúruhamfara, eftirlit á hafinu samkvæmt lögum um siglingavernd og öðrum sambærilegum lögum, að tilkynna um, fjarlægja eða gera skaðlaus reköld, tundurdufl, sprengjur eða aðra hluti sem sjófar- endum getur stafað hætta af auk sprengjueyðingar á landi, sjómæl- ingar, sjókortagerð, útgáfa tilkynn- inga til sjófarenda, sjávarfallataflna og leiðsögubóka auk annarra rita sem tengjast siglingum, móttaka til- kynninga frá skipum samkvæmt lög- um um útlendinga og eftirlit með lögsögumörkum á hafinu. Í 5. gr. eru talin upp verkefni sem Landhelg- isgæslunni er m.a. heimilt að gera þjónustusamninga um. Þar er um að ræða fiskveiðieftirlit, fjareftirlit með farartækjum á sjó, almennt sjúkra- flug og aðstoð við læknisþjónustu, mengunarvarnir og mengunareft- irlit á hafinu, sprengjueyðingu og hreinsun skotæfingasvæða, eftirlit með skipum á hafinu og aðstoð við framkvæmd vitamála, rekstur vakt- stöðvar siglinga, móttöku og miðlun tilkynninga frá skipum, tolleftirlit og rannsóknir og vísindastörf á hafinu eftir því sem aðstæður leyfa. Af þessari upptalningu má greinilega sjá hversu fjölbreytileg starfsemi Landhelgisgæslunnar er en nýju lögin endurspegla þann veruleika sem stofnunin býr við í dag. Eins og fram hefur komið var starfsemi Landhelgisgæslunnar frá upphafi undir yfirstjórn dómsmálaráðuneyt- isins og er svo enn. Ekki var stofnuð sérstök stofnun um starfsemina í upphafi heldur sá ráðuneytið sjálft um stjórnun hennar. Ári eftir að Skipaútgerð ríkisins var stofnuð, ár- ið 1930, var Landhelgisgæslan færð undir þá stofnun. Það var ekki fyrr en árið 1952 sem Landhelgisgæsla Íslands, sem sérstök ríkisstofnun, var sett á laggirnar og var fyrsti for- stjóri hennar Pétur Sigurðsson en hann hafði lokið sjóliðsforingjanámi frá Danmörku. Gunnar Berg- steinsson tók við forstjórastarfinu árið 1981 og hafði hann sjóliðsfor- ingjamenntun frá Noregi. Árið 1993 var Hafsteinn Hafsteinsson skip- aður forstjóri Landhelgisgæslunnar en hann og Georg Kr. Lárusson sem tók við forstjórastarfinu í byrjun árs 2005, eru báðir lögfræðingar að mennt. Eins og sjá má af upptalningu verkefna Landhelgisgæslunnar hér að framan hefur Landhelgisgæslan haft í nógu að snúast eftir þorska- stríðin en nú heyrast enn á ný há- værar raddir sem krefjast þess að Landhelgisgæslan dragi fram klipp- urnar vegna svokallaðra sjóræn- ingjaveiða á úthafsveiðisvæðum sem strandríki stjórna veiðum á. Spurn- ingin er hvort þorska- eða jafnvel karfastríð eru að brjótast út en að sjálfsögðu verður Landhelgisgæslan að fara að alþjóðalögum í eftirliti á úthafinu. Þar gilda ekki sömu reglur og innan efnahagslögsögu Íslands þótt freistandi sé að bregðast við af hörku þegar skip frá fjarlægum ríkj- um sem hafa enga veiðireynslu til að byggja á koma í veg fyrir skyn- samlega nýtingu úthafsveiðisvæða og fiskveiðistjórnun. Íslenska ríkið verður að vera í fararbroddi á al- þjóðavettvangi í baráttu fyrir bætt- um úrræðum strandríkja gegn sjó- ræningjaveiðum. Spennandi tímar eru fram undan hjá Landhelgisgæslunni vegna nýrra áskorana sem stofnunin stendur frammi fyrir, á sviði björg- unarmála og öryggisgæslu eftir brotthvarf Varnarliðsins, á sviði eft- irlits á úthafinu með athöfnum sjó- ræningjaskipa og ekki síst á sviði mengunarmála með aukinni skipa- umferð umhverfis og við landið. Eitt af mikilvægustu verkefnum Land- helgisgæslunnar í framtíðinni er að vernda efnahagslögsögu Íslands gegn mengunarslysum og taka þátt í vinnu við að skipuleggja viðbrögð við þeim. Landhelgisgæsla Íslands. Til hamingju með 80 ára afmælið! Landhelgisgæsla Íslands 80 ára – Ný lög um stofnunina taka gildi Ljósmynd/Guðmundur St. Valdimarsson Varðskipin Óðinn og Týr. ’Spennandi tímar erufram undan hjá Land- helgisgæslunni vegna nýrra áskorana sem stofnunin stendur frammi fyrir …‘ Höfundur er lögfræðingur og upplýs- ingafulltrúi Landhelgisgæslu Íslands. Eftir Dagmar Sigurðardóttur Dagmar Sigurðardóttir MENNTAMÁLARÁÐHERRA hef- ur skipað stjórn Rannsóknasjóðs, skipunartíminn er til þriggja ára frá 18. apríl sl. Stjórnina skipa: Guðrún Nordal formaður, Ally- son Macdonald varamaður, Alda Möller að- almaður, Jakob Krist- jánsson vara- maður, Unnur Þorsteinsdóttir aðalmaður, Magnús Gott- freðsson varamaður, Ólafur Arn- alds aðalmaður, Bryndís Brands- dóttir varamaður, Bjarki Brynjarsson aðalmaður og Hann- es Jónsson varamaður. Hlutverk Rannsóknasjóðs er að styrkja vísindarannsóknir á Ís- landi. Í þeim tilgangi styrkir sjóðurinn skilgreind rannsókn- arverkefni einstaklinga, rann- sóknarhópa, háskóla, rann- sóknastofnana og fyrirtækja. Rannsóknasjóður veitir styrki samkvæmt almennum áherslum Vísinda- og tækniráðs og á grundvelli faglegs mats á gæðum rannsóknarverkefna, færni þeirra einstaklinga sem stunda rann- sóknirnar og aðstöðu þeirra til að sinna verkefninu. Stjórn Rannsóknasjóðs er heim- ilt, að tillögu vísindanefndar Vís- inda- og tækniráðs, að veita við- urkenningar fyrir framúrskarandi árangur í vís- indarannsóknum af ráðstöfunarfé Rannsóknasjóðs. Stjórn rannsókna- sjóðs skipuð FÉLAG nýrnasjúkra hefur stofnað tengslahóp sem hefur það að mark- miði að veita þeim sem veikjast af alvarlegri nýrnabilun og aðstand- endum þeirra beinan aðgang að fé- lagsmönnum sem vilja miðla reynslu sinni. Alvarleg nýrnabilun eru veikindi sem hafa mikil áhrif á líf ein- staklings. Meðferð við nýrnabilun er langtímameðferð sem reynist mörgum þungbær. Tengslahópurinn gefur þeim sem veikjast sem og aðstandendum þeirra tækifæri til að tala, í fullum trúnaði, við félaga sem hafa reynslu af því að veikjast af alvar- legri nýrnabilun og vera í blóð- skilun eða kviðskilun. Einnig við fé- laga sem hafa þegið nýra og aðra sem hafa gefið nýra. Í Tengsla- hópnum eru einnig aðstandendur sem gjarnan vilja miðla reynslu sinni. Tengslahópur félags nýrna- sjúkra Í NÆSTU viku hefjast á ný örnám- skeið Árbæjarsafns. Námskeiðin eru ætluð börnum í fylgd með full- orðnum og eru um þrjár klukku- stundir í senn, frá kl. 13 til um 16. Á örnámskeiðum Árbæjarsafns gefst meðal annars færi á að læra tálgun, glímu, þæfingu ullar og flugdrekagerð. Sætaframboð í hverju námskeiði er takmarkað. Frekari upplýsingar og skráning í síma 411 6320. Örnámskeið á Árbæjarsafni Næstkomandi þriðjudag kemur George H.W. Bush til Íslands og þiggur m.a. heimboð forseta Ís- lands. Elías Davíðsson hefur tekið saman helstu „afrek“ þessa manns á sviði alþjóðamála, segir í frétta- tilkynningu, og mun kynna þau í fyrirlestri sem verður haldinn á vegum SHA í Friðarhúsinu nk. sunnudagskvöld, 2. júlí kl. 20.00. Fundarstjóri verður Þórður Sveins- son lögfræðingur. Fyrirlestur á vegum SHA
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.