Morgunblaðið - 09.08.2006, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 2006 23
nnutekna
nd
g
efur orðið
utafélaga,
ð hjá rík-
frá árinu
voru alls
ráð. Árið
skipti yfir
20.300.
ra einka-
utan um
hefur ým-
ð sér fyrir
ó skiptir
ekjur við-
háa upp-
utafélagið
í laun.
ð þumal-
ki fyrr en
1 milljón
gi sig að
er ýmis
að reka
að stofna
a þess.
da það að
stofna slík félög um sjálfa sig eru
þeir sem standa í fjármálastarf-
semi, fasteignafélög, smáiðnaður
og þjónustustarfsemi, iðnaðar-
menn, tannlæknar og læknar, segir
ríkisskattstjóri.
Einstaklingar sem reka einka-
hlutafélög taka tekjur af sinni at-
vinnustarfsemi inn í einkahluta-
félagið. Í flestum tilvikum starfa
einstaklingarnir fyrir félagið, t.d.
við að veita öðrum einstaklingum
ákveðna þjónustu. Þess vegna
verða einkahlutafélögin þeirra að
greiða þeim, sem starfsmönnum,
laun.
Í gildi eru ákveðnar reglur um
hver launin þurfa að vera að lág-
marki, svokallað reiknað endur-
gjald, og skiptir þá miklu máli við
hvað viðkomandi einstaklingur
starfar. Ef hann er læknir eða
tannlæknir eru lágmarkslaunin 543
þúsund krónur á mánuði, en ef
hann er iðnaðarmaður eru lág-
markslaunin 252 þúsund krónur á
mánuði.
Einkahlutafélagið hefur auk þess
ákveðin útgjöld, að minnsta kosti
launatengd gjöld vegna starfs-
mannsins eins og tryggingargjald
og greiðslur í lífeyrissjóð. Þegar
einkahlutafélagið hefur greitt laun-
in og útgjöldin er það sem eftir
stendur hagnaður félagsins. Af
þessum hagnaði ber að greiða 18%
tekjuskatt.
26% skattur í stað 37% skatts
Það sem eftir stendur getur svo
eigandi einkahlutafélagsins tekið
út úr félaginu sem arð. Af arði er
greiddur 10% fjármagnstekju-
skattur. Hagkvæmt er fyrir eig-
anda einkahlutafélagsins að greiða
sjálfum sér sem minnst laun, en
taka sem mest af tekjum félagsins
sem arð. Þá er greiddur fyrst 18%
og svo 10% skattur, samtals 26,2%
af heildarupphæðinni, í stað þess að
greiða 36,72% skatt, eins og greiða
ber af launum.
Með því að taka arð í stað launa
sleppur eigandi einkahlutafélags-
ins þannig við að greiða rösklega 10
prósentustiga skatt af hluta tekna
sinna sem almennir launþegar
greiða af sínum tekjum. Með þess-
um hætti stundar fjöldi fólks það að
reikna sér lág laun, og taka sem
mestan arð út úr einkahlutafélög-
unum sínum.
Til viðbótar við þetta er hægt að
færa ýmsan kostnað við rekstur
hlutafélagsins á móti 18% tekju-
skattinum, nánar tiltekið er heimilt
að færa þann kostnað sem hlýst af
því að afla tekna. Ríkisskattstjóri
segir að þetta fyrirkomulag auki
hættuna á skattsvikum, freistingin
sé alltaf til staðar að reyna að færa
kostnað á móti skattinum sem þar
eigi ekki heima.
Fjölmörg dæmi eru um að ein-
staklingar reyni að láta einkahluta-
félagið borga af íbúðarhúsnæði, eða
jafnvel greiða kostnað við matar-
innkaup fyrir fjölskylduna. Enn-
fremur er algengt að kostnaður
vegna bíls sé færður á einkahluta-
félagið, en það hefur í för með sér
að viðkomandi þarf að reikna sér
hlunnindi af því að nota bílinn til
persónulegra nota, geri hann það.
Indriði segir skattstjóra fylgjast
með þessu, og þeir eigi að strika út
kostnað sem ekki sé heimilt að
færa. „Það er ekki eins og þetta sé
opin leið heldur kallar þetta fyrst
og fremst á auknar tilraunir til að
nýta sér þetta.“
Erfitt að sýna fram
á vanrækslu
Eitt af því sem aukinn fjöldi af
einkahlutafélögum hefur í för með
sér er minni ábyrgð þeirra sem
reka slík félög. Mikið hefur verið
fjallað um svokallað kennitöluflakk
á undanförnum árum, en í því felst
að ef einkahlutafélag er keyrt í þrot
er lítið mál að stofna nýtt félag.
Ef einstaklingur lendir í gjald-
þroti fara allar hans eignir upp í
skuldir. Það sama á við um einka-
hlutafélagið, en eignir þess eru yf-
irleitt talsvert minni en einstak-
lingsins sem stendur á bak við það.
Þannig þarf einungis hlutafé upp á
500 þúsund krónur til að stofna
einkahlutafélag, og því ekkert ann-
að sem hægt er að ganga á ef gjald-
þrot kemur upp, nema einkahluta-
félagið hafi átt aðrar eignir.
„Hlutafélagið ber ekki ábyrgð
með öðru en sínu hlutafé á meðan
einstaklingur í rekstri er ábyrgur
gagnvart sínum viðskiptavinum
með öllum sínum eigum,“ segir
Indriði. Til eru lagaákvæði um
ábyrgð framkvæmdastjóra og for-
ráðamanna einkahlutafélaga, en
slík mál eru tímafrek í rekstri þar
sem þau kalla á málshöfðun fyrir
dómstólum.
„Þetta hefur kannski verið of lít-
ið gert, og þá af þeim ástæðum að
þetta er torsótt leið,“ segir Indriði.
„Það þarf að sýna fram á ábyrgð
þessa aðila fyrir dómi, að hann hafi
gert þetta af ásetningi eða gerst
sekur um vanrækslu. Oft segja
menn gjaldþrotið eðlilegt, þeir hafi
ekkert getað gert til að koma í veg
fyrir þetta. Það þarf að sýna fram á
ákveðna sök hjá viðkomandi.“
Sveitarfélögin verða
af allt að milljarði
Aukinn fjöldi einstaklinga sem
hafa eingöngu fjármagnstekjur,
eða hafa stofnað einkahlutafélög
um sinn rekstur og greiða frekar
fjármagnstekjuskatt en tekjuskatt
og útsvar, skapar ákveðið ójafn-
vægi. Ekki er nóg með að þeir sem
fari þessar leiðir greiði hlutfalls-
lega minna til samfélagsins, heldur
skapa þeir vissa skekkju hjá sveit-
arfélögunum.
Sveitarfélögin fá hluta af skatt-
inum sem lagður er á launa-
greiðslur. Útsvarið til sveitarfélag-
anna er misjafnt, en ríkisskattstjóri
innheimtir 12,98% staðgreiðslu-
skatt fyrir hönd sveitarfélaganna,
og leiðréttir svo mismuninn á stað-
greiðslunni og raunverulegri út-
svarsprósentu við uppgjör í ágúst,
sem er t.d. 13,07% í Reykjavík. Af-
gangurinn af þeim skattgreiðslum
sem allir launagreiðendur þekkja,
36,72%, er tekjuskattur sem renn-
ur til ríkisins.
Þegar einstaklingar eru ein-
göngu með fjármagnstekjur, eða
reikna sér lágmarkslaun í gegnum
einkahlutafélagið sitt og taka af-
ganginn sem fjármagnstekjur,
verða sveitarfélögin af tekjum
vegna útsvars sem þau hefðu fengið
ef þessir einstaklingar hefðu ein-
göngu launatekjur. Þetta þýðir í
reynd að fjölmargir einstaklingar
nýta sér þjónustu sveitarfélaganna,
en greiða minna en aðrir fyrir, eða
greiða jafnvel ekki neitt útsvar til
síns sveitarfélags.
Erfitt er að meta hversu miklum
tekjum sveitarfélögin verða af
vegna þessa fyrirkomulags, en
áætlað hefur verið að það sé á
bilinu 800–1.000 milljónir á ári, seg-
ir Gunnlaugur A. Júlíusson, sviðs-
stjóri hag- og upplýsingasviðs Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga.
Þetta er ekki upphæð sem ríkis-
valdið hefur viðurkennt, en hún
hefur á hinn bóginn ekki heldur
verið hrakin.
r á skattbyrði einstaklinga eftir því í hvaða formi tekjur þeirra eru
teljendur með hærri
ekjur en aðrar tekjur
Morgunblaðið/Ásdís
taf verið eitthvað um að fólk lifi af fjármagnstekjunum einum saman en þar til nýlega
k sem hafði staðið í rekstri, segir Indriði H. Þorláksson ríkisskattstjóri.
Tekju- og
fjármagns-
tekjuskattur
 Skattur af launatekjum
Allir venjulegir launamenn stað-
greiða skatt af launum sínum.
Skatthlutfallið er 36,72%, og skipt-
ist í tekjuskatt – 23,74%, og útsvar
til sveitarfélaga – 12,98%. Persónu-
afsláttur kemur þessu til frádrátt-
ar, 29.029 krónur á mánuði, eða
348.343 á ári. Það þýðir í raun að
ekki er greiddur skattur af tekjum
allt að 79.055 krónum á mánuði, en
allt umfram það ber 36,72% skatt.
Útsvarið er raunar misjafnt milli
sveitarfélaga, en ríkisskattstjóri
innheimtir meðaltalið. Þeir sem
búa í sveitarfélagi með lágu út-
svarshlutfalli fá svo mismuninn
endurgreiddan við uppgjör í byrjun
ágúst, þegar álagningarseðlar eru
gefnir út, en þeir sem búa í sveitar-
félagi þar sem útsvarið er hærra en
það meðaltal sem innheimt er þurfa
á sama tíma að greiða mismuninn.
Lífeyrissparnaði, 4% af launum,
má halda utan staðgreiðslu, auk
þess sem bæta má við allt að 4% við-
bótariðgjaldi í séreignasjóð.
 Skattur af fjármagnstekjum
Tekjur sem einstaklingar hafa af
fjármagni eru skattlagðar öðruvísi
en hefðbundnar launatekjur og
bera 10% skatt. Þar er um að ræða
vaxtatekjur, arð, söluhagnað eða
leigutekjur.
Þeir sem ekki nota persónu-
afsláttinn sinn vegna launatekna
geta notað ákveðið hlutfall af af-
slættinum vegna fjármagnstekna.
Persónuafslátturinn vegna fjár-
magnstekna getur þannig verið allt
að 7.639 krónur á mánuði, sem jafn-
gildir því að skattleysismörk hjá
þeim sem aðeins hafa fjármagns-
tekjur séu 76.391 krónur. Hlutfall
persónuafsláttar sem nýta má á
móti fjármagnstekjuskatti er hugs-
að þannig að skattleysismörkin séu
svipuð sama hvort fólk hefur launa-
tekjur eða fjármagnstekjur.
Morgunblaðið/Eggert
efur eftir
félagið D
d krónum
ér lægsta
armaður
252 þús-
greiðir af
2% skatts
num
tendur
er svo
a trygg-
vinnu-
ir stend-
% skatt.
nan
arð, og
gns-
a það
nar, og
n hefur
Þegar
an hefur
ðstöf-
, sem er
1,2% meira en Arnar. Líklegt er að
hann komi verr út en Arnar þegar
tekið hefur verið tillit til kostnaðar
við rekstur einkahlutafélagsins,
enda eru ríkari kröfur gerðar til
bókhalds og endurskoðunar, auk
kostnaðar við að stofna félagið.
Bilið breikkar með
hærri upphæðum
Bilið breikkar enn, bæði milli laun-
þegans og fjármagnstekjumanns-
ins, en einnig milli einkahluta-
félagsmannsins og launþegans,
þegar hærri upphæðir er um að
tefla. Ef vinnuveitandi Arnars hef-
ur 1 milljónar króna kostnað vegna
hans á mánuði enda rúmlega 561
þúsund krónur í vasa Arnars. Ef
Birna fær þessa sömu 1 milljón
króna fær hún 804 þúsund krónur í
vasann. Þar munar 43%, eða 243
þúsund krónum á mánuði. Ef
einkahlutafélag Davíðs veltir 1
milljón króna enda um 624 þúsund
krónur í hans vasa, 11,2% meira en
í vasa Arnars.
!""
"
       +$+   
?#
>
/3&5
/ 5/&$>30/ -$##0-&$,
#
-&5#
/#
/ %/2 3



4



E$##0-&$,
#$ 5/&$>$/ ,/D55$#5
5@
3 

 (5 <M,=
"/
<3
5 -$##0-&$,
#
H 3H"&D/$@M>
 &",$/ ,
#

6&$#
/ 3
0#
5/&$>30/ ,$3 /#
/ 56
34
7465
/#
/ 5/&$>$/  H 3H"&D/$@M> &",$/ ,
#
55335
344
7
/#
/ 5/&$>$/ ,&%@0%
,, (5 7,-
/ 

> "/?=
/&5#0< 1&/M#0
"3R,,$
2
%/2 ",$/ ,
#
3485
64 &%@0/ /#
/ ? <?#0>$ 3485
64 &%@0/ /#
/ ? ?/$ 8
54
756577
R<$ K R<$ *    +  $  +$
?#
>
/3&5
/ ,&%@0/ 4$/#0 %/2 3



4



4$/#
5/&$>$/  "@?/<
5#,&%@0%
,, &# 5&,0/
#C,, 30,
1&/M#0
"3?,,
/
2
%/ ,$3 "/?/?,,
/2
",$/ ,
#
5758 8
758
4$/#
?%-&>0/
> 3&55@

<,
3 !<0 011 R>
(5 /#
/ ,$3 &"/$ ?/
#
2 ",$/ ,
#
5 7 3

3

R<$ K R<$ 9 + $:  ,      + #+ +  # 
  9+#  +
?#
>
/3&5
/ ,&%@0/ &$#%
30,
"F3
5$#  & "2
 & "2 5/&$>$/ 
-H> 3?5<
/% <?#
>
/3
0# 6 

6 


-H> 5/&$>$/  H 3H"&D/$@M> &",$/ ,
#
348
348


-H> 5/&$>$/ ,&%@0%
,, (5 7,-
/ 

> "/?=
/&5#0< 1&/M#0
"3R,,$
2
%/2 ",$/ ,
#
4
44 4
44
&%@0/ 
-H> ? <?#0>$ 33787  355
&%@0/ 
-H> ? ?/$ 8576
738 56
R<$ K R<$ %/2 3



4



&%@0/ 4$/#0 ? <?#0>$
&%@0/ 4$/#0 ? ?/$ 58 8
3 83

8
5 7 3

3

 & "2 5/&$>$/ 
-H> 3?5<
/%3
0# ,/D55$#5
5@
3 -&5#
3
0#



 (5 <M,"/
<3
5 -$##0-&$,
#
H 3H"&D/$@M>
2 ",$/ ,
#

 & "2 5/&$>$/  ,&%@0%
,, &",$/ 7,3
5>
# %(,#
> -$>
>
"3

,&%#
2 ",$/ ,
#
83854 6
854

-H> ,&%0/
5#
>  & "2 7, &<
/> (5 5/&$>$/  "@?/<
5#=
,&%@0%
,,
"
/>$#0<2 ",$/ ,
#

635
6
 5


-H> ?%-&>0/
> 3&55@

<,
3 !<0 011 R> (5 /#
/ ,$3 &"/$
?/
#
 2

%/ &# &"0/ 9&5
/ 5/&$,, 
22 ",$/ ,
#
 
4 33  37
R<$ K R<$ 44678 74678
reiðslur