Morgunblaðið - 09.08.2006, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 2006 37
MENNING
ÉG HEF aldrei verið neinn sér-
stakur talsmaður þess að nauðsyn-
legt sé að spila gömul tónverk á upp-
runaleg hljóðfæri. Það er þó alltaf
gaman að heyra í forfeðrum nútíma-
hljóðfæra ef vel er spilað á þau, líkt
og átti sér stað þegar Alþjóðlega bar-
okksveitin í Den Haag heimsótti okk-
ur nýlega og tók þátt í flutningi
Matteusarpassíunnar eftir Bach í
Hallgrímskirkju. Tónleikar nokk-
urra meðlima sveitarinnar fáeinum
dögum síðar voru einnig opinberun;
andrúmsloftið sem raddir gömlu
hljóðfæranna sköpuðu var svo sér-
stætt að lengi verður í minnum haft.
Barokktónlist á nútímahljóðfæri
er einhvern veginn allt öðru vísi.
Samt er ekkert verra að flytja hana
þannig; persónulega kann ég betur
við Goldbergtilbrigðin eftir Bach úr
nútímaflygli en sembal. Vandamálið
við sembalinn er hversu veikróma
hann er; það þarf helst að magna
hann upp til að hann hljómi almenni-
lega, a.m.k. í nútímaeyru sem eru
vön THX kerfum kvikmyndahús-
anna.
Veikburða rödd sembalsins skap-
aði vandamál á tónleikum sem haldn-
ir voru í Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar á þriðjudagskvöldið. Nicole
Vala Cariglia spilaði á venjulegt nú-
tímaselló þrjár sónötur sem Bach
samdi fyrir forföður sellósins,
gömbu, en með henni lék Árni Heim-
ir Ingólfsson á sembal. Ég spyr: Af
hverju? Af hverju spilaði Árni Heim-
ir, sem er píanóleikari, ekki bara á
flygilinn sem var þarna við hliðina?
Hljóðfærin tvö blönduðust álíka illa
og hafragrautur og kók; rödd sellós-
ins var alltof hvell við hliðina á semb-
alnum; það var aldrei eins og að
hljóðfæraleikararnir væru að spila
saman. Hljómburðurinn í safninu er
ríkulegur og hann magnaði sellóið
upp en gerði ekkert fyrir sembalinn.
Engin heildarmynd var á flutn-
ingnum og var útkoman verulega
bjöguð.
Það er synd, því í sjálfu sér var
hljóðfæraleikurinn til fyrirmyndar.
Árni Heimir spilaði meistaralega vel
á sembalinn; hröð hlaup og trillur
voru nákvæmar og jafnar og hafi
hann slegið einhverjar feilnótur gat
ég ekki heyrt þær. Nicole Vala var
líka oftast með sitt á hreinu; þetta er
viðkvæm músík sem þolir illa
minnstu ónákvæmni og þótt hún hafi
einstöku sinnum verið örlítið óhepp-
inn var auðheyrt að hún er fram-
úrskarandi músíkant.
Bestu atriðin á tónleikunum voru
einleiksverkin. Annars vegar var það
sarabanda úr fimmtu partítu Bachs
sem Árni Heimir spilaði af svo mikilli
innlifun og þokka að unaður var á að
hlýða. Og Allemande úr sjöttu selló-
svítu Bachs var yfirleitt falleg og
gædd réttu stemningunni. Óneit-
anlega hefði maður viljað heyra fleiri
einleiksverk á tónleikunum.
Ósamstæð-
ur Bach
TÓNLIST
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
Nicole Vala Cariglia sellóleikari og Árni
Heimir Ingólfsson fluttu tónlist eftir
Bach. Þirðjudagur 1. ágúst.
Kammertónleikar
Jónas Sen
SENNILEGA er kammertónlist al-
gengasta tónleikaformið á Íslandi.
Þrátt fyrir það er ekki mikið um að
erlendir kammerhópar komi hingað
til tónleikahalds. Vissulega heim-
sækir okkur stundum tónlistarfólk
frá útlöndum og heldur kamm-
ertónleika í Salnum í Kópavogi, en
það var þó ekki sérlega algengt síð-
asta vetur. Því má segja að hin al-
þjóðlega tónlistarhátíð í Reykholti
hafi talsverða sérstöðu í tónlistarlíf-
inu á Íslandi, en þar koma oft fram
frábærir kammerhópar.
Einn slíkur hópur er Trio Polskie
sem samanstendur af Tomasz Bar-
toszek píanóleikara, Sebastian Gu-
gala fiðluleikara og Arkadiusz
Dobrowolski sellóleikara. Óhætt er
að fullyrða að tónleikar hópsins í
Reykholti á laugardagskvöldið hafi
verið með bestu kammertónleikum
sem hér hafa verið haldnir í lengri
tíma. Strax í upphafi hins glaðlega
tríós í Es-dúr Hob. XV/36 eftir Ha-
ydn gat að heyra óvanalegan skýr-
leika sem ekki aðeins mátti rekja til
yfirburðatækni hvers tónlistar-
manns fyrir sig, heldur einnig til af-
burðanákvæmni í samleiknum.
Tímasetningarnar voru hárréttar og
styrkleikajafnvægið á milli ólíkra
radda hljóðfæranna eins og best
verður á kosið. Þríeykið spilaði eins
og einn maður, en það gerist ekki
oft.
Auðvitað er ekki nóg að tæknin sé
á hreinu, túlkunin verður að vera
bitastæð líka. Og túlkun Trio Polskie
var ávallt sannfærandi; tríóið eftir
Haydn var líflegt og skemmtilegt og
Es-dúr tríóið op. 70. nr. 2 eftir
Beethoven, sem á eftir kom, var
tignarlegt og glæsilegt. Byrjunin á
verkinu var óvanalega falleg; það var
eins og tónlistin yrði til á staðnum,
svo eðlilegur var hljóðfæraleikurinn.
Þessi ferskleiki glataðist aldrei.
Tríó í C-dúr op. 87 eftir Brahms
var einnig einstaklega hrífandi; sú
skáldlega dýpt sem einkennir tón-
skáldið komst fyllilega til skila í
vandaðri túlkuninni. Og tríó í e-moll
op. 67 eftir Shostakovich var stór-
kostlegt; tryllingurinn í hröðum öðr-
um kaflanum var óheftur, en að
sama skapi útfærður af ótrúlegri ná-
kvæmni. Þríeykið náði líka vel
myrkrinu og drunganum, en jafn-
framt kaldhæðninni sem einkennir
hina kafla verksins. Skipti þá engu
hvort um var að ræða innhverfari,
hljóðlátari augnablik eða brjál-
æðislegan ofsa. Hvorutveggja var
snilldarlega sett fram og voru and-
stæður tónlistarinnar í raun ekkert
minna áhrifamiklar en ef heil sinfón-
íuhljómsveit hefði verið að spila.
Gaman væri ef Trio Polskie héldi
einhvern tímann tónleika í Reykja-
vík!
Hinn þríeini músíkant
TÓNLIST
Reykholtskirkja
Trio Polskie flutti verk eftir Haydn,
Beethoven, Brahms og Shostakovich.
Laugardagur 29. júlí.
Kammertónleikar
Jónas Sen