Morgunblaðið - 25.10.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 2006 29
SÚ ÁKVÖRÐUN sjávarútvegs-
ráðherra og ríkisstjórnar nú í vetr-
arbyrjun að láta hefja atvinnuveiðar
á hvölum er illa rökstutt glapræði.
Þetta skref sver sig í ætt við
flumbrugang sem einkennt hefur að-
komu íslenskra stjórnvalda að hvala-
málefnum í meira en áratug: Brott-
hlaup úr Hvalveiðiráðinu 1991,
stofnun sjávarspendýraráðsins
NAMMCO 2002 og innganga í Hval-
veiðiráðið á nýjan leik áratug síðar.
Þótt Íslendingar haldi til haga rétti
sínum til að nýta sjávarauðlindir á
sjálfbæran hátt gegnir allt öðru máli
um hvort og með hvaða hætti sé látið
á það reyna þegar hvalveiðar eru
annars vegar. Hvalir eru fardýr og
hvalastofnar því fjölþjóðleg auðlind.
Um þá gegnir allt öðru máli en með
fiskistofna sem halda sig að mestu
eða öllu leyti innan íslensku efna-
hagslögsögunnar. Ríkir hagsmunir
þurfa að vera til staðar til að bjóða
almenningsáliti víða um heim birg-
inn eins og nú er gert. Slíkir hags-
munir eru ekki fyrir hendi og þvert á
móti margt sem mælir eindregið
gegn þessari sjálfbirgingslegu og
skammsýnu ákvörðun.
Tvö kjörtímabil, engin ályktun
Ákvörðunin um atvinnuhvalveiðar
kemur ekki aðeins umheiminum á
óvart heldur einnig hér innanlands.
Tvö kjörtímabil eru síðan Alþingi
fjallaði um tillögu um hvalveiðar og
þá með þeim hætti að afar langsótt
er að tengja umdeilda ályktun þess
frá 10. mars 1999 við það skref sem
nú er stigið. Ég hvet menn til að
kynna sér þetta gamla þingmál (nr.
92/1999) og umræður um það. Að
málinu stóðu sömu flokkar og nú eru
í ríkisstjórn en þingmenn óháðra, nú
Vinstri grænir, og nokkrir þing-
menn aðrir greiddu atkvæði á móti
því að hefja hvalveiðar. Í ályktuninni
segir m.a. að hefja skuli hvalveiðar
hér við land „hið fyrsta“ eða á árinu
2000 og var ríkisstjórninni falið „ ...
að kynna málstað og sjónarmið Ís-
lendinga meðal viðskiptaþjóða okk-
ar“. Ekkert var aðhafst í þessa veru
þar til nú átta árum síðar að fyr-
irvaralaust eru hafnar atvinnu-
hvalveiðar.
„Vísindaveiðar“ á hrefnu
standa enn yfir
Það sýnir með öðru óðagotið hjá
stjórnvöldum að taka ákvörðun um
hvalveiðar í atvinnuskyni á meðan
enn standa yfir svonefndar vís-
indaveiðar á hrefnu. Þær 30 hrefnur
sem nú á að veiða í at-
vinnuskyni koma „ ...
til viðbótar þeim 39
hrefnum sem teknar
verða árið 2007 við
framkvæmd vís-
indaáætlunar Haf-
rannsóknastofnunar-
innar“ segir í
fréttatilkynningu
sjávarútvegs-
ráðherra. Með þessu
er gefið til kynna að
ákvörðunin um vís-
indaveiðar hafi verið
einbert yfirskin. Haf-
rannsóknastofnun
hefur undanfarið ein-
mitt undirstrikað
hversu takmörkuð
vitneskja sé um
hrefnustofninn hér
við land, m.a. um far
og aðsetur að vetr-
arlagi, svo og um líf-
fræði hans og vist-
fræði. Boðuð er nú
viðamikil talning á
hvölum á Íslands-
miðum á næsta ári.
Menn hljóta að spyrja hvers vegna í
ósköpunum sé ekki lokið við um-
rædda vísindaáætlun og skoðaðar
niðurstöður hennar áður en ákvörð-
un er tekin um framhaldið. Hér
rekst hvað á annars horn og þeir
menn eru ekki öfundsverðir sem
settir eru í það hlutverk að útskýra
fyrir umheiminum mótsagnakennda
stefnu íslenskra stjórnvalda.
Óvísindalegar afránstölur
Talsmenn atvinnuhvalveiða klifa á
því að hvalir séu að éta þorsk og
aðra nytjastofna hér við land út á
gaddinn. Í fréttatilkynningu sem
Hafrannsóknastofnun lét frá sér
fara 2003 var staðhæft að sam-
kvæmt mati frá 1997 taki 12 hvala-
tegundir hér við land til sín 6 millj-
ónir tonna af sjávarfangi árlega,
hrefna þar af þriðjung og sé fiskur í
fæðu hennar ein milljón tonna ár-
lega, þorskur um 60 þúsund tonn.
Tveimur árum síðar, 9. nóvember
2005, lesum við í frétt frá Hafrann-
sóknastofnun að meginmarkmið yf-
irstandandi vísindaveiða á hrefnu sé
að afla grunnupplýsinga un fæðu-
vistfræði hrefnunnar á landgrunni
Íslands og bráðabirgða-
niðurstöður eigi að
leggja fyrir vísindanefnd
Alþjóðahvalveiðiráðsins.
Víða kemur fram í gögn-
um stofnunarinnar að
upplýsingar um fæðu-
vistfræði umræddra 12
hvalategunda séu af
skornum skammti. Samt
klifa hagsmunasamtök
eins og LÍÚ 22. október
sl. á þessari áratuga
gömlu ágiskun. Auðvitað
skipa hvalir eins og aðr-
ar lífverur sinn sess í
vistkerfi hafsins en ofan-
greinar staðhæfingar ala
á þeirri bábilju að mað-
urinn sé þess umkominn
að stjórna lífkeðju sjáv-
ar.
Blóðvöllurinn fram-
undan
Á aðalfundi LÍÚ 19.
október sl. orðaði sjáv-
arútvegsráðherra boð-
skap sinn um hvalveiðar
þannig: „Það er skylda
okkar sem ábyrgrar þjóðar að nýta
þessa auðlind okkar og leggja okkur
fram um að það sé þannig gert að
hámarksafrakstursgetan aukist.“
Miðað við þetta markmið er það ekk-
ert smáræðis verkefni sem rík-
isstjórnin ætlar sér í samvinnu við
Hval hf. og fleiri. Veiði á 250 hrefn-
um og 200 langreyðum sem nefnd
hefur verið dregur skammt til að
hafa marktæk áhrif á meint afrán og
tryggja „hámarksafrakstur“ þannig
að betur má ef duga skal. Það á svo
eftir að koma í ljós hverjir muni
njóta krásanna eða hvort kjötfjallið
sem byrjað er að safna í endi í urð-
unargryfjum eins og bein og innyfli
úr þessu forneskjulega hvalveiði-
ævintýri.
Hvalveiðihneyksli
í aðdraganda kosninga
Hjörleifur Guttormsson skrifar
um hvalveiðar
» Þetta skrefsver sig í ætt
við flumbru-
gang sem ein-
kennt hefur að-
komu íslenskra
stjórnvalda að
hvalamál-
efnum …
Hjörleifur Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur og
fyrrv. alþingismaður.
Prófkjör sjálfstæðismanna í Reykjavík, 27. og 28. október 2006
Guðfinna S. Bjarnadóttir
Valfrelsi og skapandi umhverfi
Málefnafundur um
„Skapandi Ísland“
miðvikudaginn 25.
október kl. 12.00.
Staður: Kosningaskrifstofan í
Landsímahúsinu við Austurvöll.
Verið velkomin.
Stuðningsfólk
Guðfinnu S. Bjarnadóttur.
Þekking
Frumkvæði
Árangur
KOSNINGASKRIFSTOFA GUÐFINNU S. BJARNADÓTTUR LANDSÍMAHÚSINU VIÐ AUSTURVÖLL
www.gudfinna.is
gudfinna@gudfinna.is
Opið virka daga kl. 10:00–20:00
Helgar kl. 10:00–18:00
Sími 591 1100
NÚ ER stand á Goddastöð-
um!
Formaður Sjálfstæðisflokksins
hefur losað sig við Skuggasvein
og ráðið í framkvæmdastjóra-
stöðuna einkavin sonar eig-
inkonu sinnar, Andra Óttarsson.
Eins og gefur að skilja er ekkert
kastað til höndum við ráðningu í
slíka stöðu. Um verðleika
mannsins verður ekki rætt sér-
staklega í þessum pistli, enda
flest á huldu um hann, utan að
allkunnur varð hann í lögfræð-
ingastétt á sínum tíma vegna
hastarlegra árása á dóms-
málaráðherrann Björn Bjarna-
son vegna skipunar dómara í
Hæstarétt. Því til sönnunar skal
lesendum bent á vefritið Deigl-
una.com dagana 13. apríl 2004
og 14. maí sama ár.
Í þeim greinum tekur hinn nýi
framkvæmdastjóri Sjálfstæð-
isflokksins ekki með neinum
silkihönskum á dómsmálaráð-
herranum.
Í greininni 13. apríl segir
meðal margs annars um hafvill-
ur ráðherrans: „Friðhelgi einka-
lífs skiptir ekki lengur máli
heldur eru símhleranir án dóms-
úrskurðar ekkert mál. Í hverju
málinu á fætur öðru er gert ráð
fyrir að réttindi borgara og al-
mennings víki fyrir ráðstjórn og
lögreglu.“
Þetta orðaval myndi sjálfsagt
einhverjum finnast líkara und-
irrituðum en nýjum fram-
kvæmdastjóra í Valhöll.
Til að bæta gráu ofan á svart
sendi Samband ungra sjálfstæð-
ismanna nýlega frá sér harðorða
ályktun um störf og stefnumið
dómsmálaráðherrans, en formað-
ur stjórnar SUS er sonur Ingu
Jónu Þórðardóttur, eiginkonu
formanns Sjálfstæðisflokksins;
konunnar, sem Björn Bjarnason
hrakti úr forystu flokksins í
borgarstjórn um árið.
Er það furða þótt formaðurinn
reyni að bera klæði á vopnin í
Valhöll með Birni? Og hinn hlut-
lausi Páll Magnússon kemur
rækilega á framfæri í sjónvarpi
landsmanna handaböndum vin-
anna.
En sáttaklæði formannsins
reyndust í meira lagi skrýtin.
Hann lagði einkum áherzlu á, að
pólitískum andstæðingum myndi
ekki líðast að ofsækja og ófrægja
mikilmennið og vin sinn Björn
Bjarnason einsog þeir gerðu nú
tilraunir til.
Ætli fóstursonurinn og nýi
framkvæmdastjórinn hafi ekki
farið hjá sér við upplok for-
mannsins? Nema þeir finni til
sætleika hefndarinnar?
En á Goddastöðum er ennþá
óbreytt stand. Á kærleiksheim-
ilinu vega menn hver annan í
góðsemi eins og á Glæsivöllum
hjá Grími.
Sverrir Hermannsson
Kærleiksheimilið
Höfundur er fv. form. Frjálslynda
flokksins.
NÚ ER uggur í
femínistum. Kosn-
ingar eru í nánd og
prófkjör stjórn-
málaflokkanna skjót-
ast upp eins og gor-
kúlur.
Á komandi kosn-
ingaári verða 92 ár
liðin frá því að okkur
konum hlotnaðist loks
sá mikilvægi réttur
að fá að kjósa og
hlutur kvenna á þingi
hefur ekki náð nema
ríflega 35% þegar best hefur látið.
Kenna má stjórnmálaflokkunum
um og óskýrum stefnum þeirra í
jafnréttismálum. Allir flokkar ættu
að tryggja jafnt konum sem körl-
um efstu sæti framboðslista sinna
en svo er þó ekki. Það finnst mér
vítavert og til skammar. Þó er rétt
að hrósa þeim flokkum sem hafa
markað sér skýra stefnu, þeim
flokkum sem hafa tryggt fléttulista
eða 40/60% hlutfall í efstu sæti
sinna framboðslista. Konur eru
helmingur þjóðarinnar og því ætti
að ríkja þverpólitísk samstaða um
aðgerðir, en samstaða er ekki fyrir
hendi. Miðað við þróun
síðustu 92 ára mun ég
verða komin á graf-
arbakkann þegar póli-
tísku jafnrétti verður
loks náð.
Breytinga er þörf en
hvernig er hægt að
þvinga þær fram? Í
Frakklandi var sú leið
farin að svipta stjórn-
málaflokka styrkjum
frá ríkinu stuðluðu
þeir ekki að jafnri
skipan kvenna og
karla á sínum fram-
boðslistum. Flokkarnir afþökkuðu
einfaldlega styrkina, ef til vill hefur
verið auðveldara að sækja fé annað
en að stuðla að framgangi kvenna.
Frakkar reyndu og gengu langt en
ég vil ganga enn lengra. Ég vil
skora á þingkonur að taka höndum
saman og leggja fram frumvarp til
breytinga á kosningalögunum. Ég
vil að frumvarpið feli í sér að ef
flokkur tryggir ekki báðum kynj-
um jafna stöðu á lista sínum verði
listinn ekki kjörbær til Alþingis.
Slíkur listi yrði ógildur og flokk-
urinn gæti ekki skilað inn framboði
í því kjördæmi. Kosningalögin eru
ítarleg og nákvæmlega er farið eft-
ir þeim. Því tel ég að fyrst hægt er
að þvinga kjósendur með lögum til
að greiða atkvæði sitt með vel ydd-
uðu ritblýi megi allt eins þvinga þá,
sem hefta framgang kvenna í
stjórnmálum, til að stuðla að hon-
um.
Ágætu konur til sjávar og sveita,
nú er lag! Réttum úr kútnum, bjóð-
um okkur fram til Alþingis og
flykkjumst í prófkjörin og kjósum
flokkssystur okkar.
Konur til áhrifa strax í dag!
Með lögum skal land byggja
og jafnrétti tryggja
Elín Ósk Helgadóttir fjallar um
prófkjör og jafnrétti kynjanna
Elín Ósk Helgadóttir
» Ágætu konur tilsjávar og sveita,
nú er lag! Réttum úr
kútnum, bjóðum okkur
fram til Alþingis og
flykkjumst í prófkjörin
og kjósum flokkssystur
okkar.
Höfundur er femínisti og nemi við
Háskóla Íslands.