Morgunblaðið - 02.12.2006, Síða 43

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2006 43
Síra Garðar Þorsteinsson var
fæddur 2. des 1906 á Akureyri, d. 14.
apríl 1979 í Reykjavík. Foreldrar
hans voru Þorsteinn Jón Sigurðsson
og Aðalbjörg Albertsdóttir. Hann
varð stúdent frá MR 1927 og cand.
theol. frá Háskóla Íslands 1931.
Stundaði framhaldsnám í Austurríki,
Þýskalandi og Svíþjóð, aðallega í
helgisiðafræði og kirkjutónlist. Hon-
um var veitt Garðaprestakall á Álfta-
nesi sem síðar nefndist Hafnarfjarð-
arprestakall 18. júní 1932 og vígður
23. s.m. Hann var skipaður prófastur
í Kjalarnesprestakalli 14. maí 1954.
Lausn frá embætti frá 1. jan 1977 en
settur til að þjóna áfram til 1. maí s.á.
Hann tók virkan þátt í félagsmálum
og þá ekki hvað síst söngmálum og
var heiðursfélagi karlakórsins
Þrasta. Hann var sæmdur heiðurs-
merki Þjóðhátíðarinnar 1930 og varð
riddari Fálkaorðunnar 1968 og stór-
riddari 1976 og riddari St. Olavs orð-
unnar. Auk þess var hann sæmdur
heiðursmerki Sambands íslenskra
karlakóra og Karlakórsins Fóst-
bræðra.
Fyrri kona hans var Sigríður
Björg Árnadóttir og síðari kona hans
Sveinbjörg Helgadóttir. Börn þeirra
eru Aðalbjörg, Þorsteinn og Friðrik.
Garðar hitti ég fyrst 1968 er ég tal-
aði á samkomu í Hafnarfjarðar-
kirkju. Mér hafði verið sagt að hann
væri kyrkingslegur nýguðfræðingur.
En þannig kom hann mér nú ekki
fyrir sjónir, heldur var hann einkar
alúðlegur og hjálpsamur. Leiðir okk-
ar lágu svo ekki saman fyrr en 1977
er ég tók við embætti sóknarprests í
nýstofnuðu Víðistaðaprestakalli í
Hafnarfirði. Garðar var þá að láta af
störfum svo ég varð að nokkru eft-
irmaður hans. Hann hafði þá um
langa tíð verið sóknarprestur í
stórum útgerðarbæ. Skipstapar urðu
allmargir í embættistíð hans og fljót-
lega varð ég þess áskynja að Hafn-
firðingar báru hlýjan hug til hans fyr-
ir framgöngu hans við þau tækifæri.
Öllum bar saman um hve natinn og
hlýr hann hefði verið við ættingja
þeirra sem fórust. En það var hann
líka í öðrum tilvikum þegar hann
heimsótti sorgarhús. Þessum þáttum
kynntist ég að sjálfsögðu ekki af eig-
in raun en ég fékk að kynnast mann-
inum á því nær tveggja ára tímabili
sem leiðir okkar lágu saman og þótti
mikið til hans koma. Trúmanninum
kynntist ég hins vegar ekki fyrr en
hann lá banaleguna á Landspítalan-
um. Það varð mér ekki síður dýrmæt
reynsla sem ég met afar mikils. Ég
kom nokkuð oft á hið glæsilega heim-
ili þeirra síra Garðars og frú Svein-
Garðar
Þorsteinsson
bjargar og átti þar góðar stundir. Í
minningunni rís minning síra Garð-
ars hátt og ég tel það gæfu að hafa
fengið að kynnast honum þó sam-
fylgdin væri ekki löng. Guð blessi
minningu hans.
Sigurður Helgi Guðmundsson.
Syngið Drottni nýjan söng, syngið Drottni öll
lönd.
Syngið Drottni, lofið nafn hans, kunngjörið
hjálpráð hans dag eftir dag. Segið frá dýrð
hans meðal þjóðanna, frá dásemdarverkum
hans meðal allra lýða.
(Davíðssálmur 96:1-4.)
Söngur er nýr á hverri tíð, sem
færir með sér vitnisburðinn um lif-
anda Guð og hjálpráð hans í tímans
hverfula heimi, því hann endurómar
dýrð Guðs og dásemdarverk, en því
meir hrífur hann sem betur er sung-
ið. Sr. Garðar Þorsteinsson söng sig
inn í hjörtu Hafnfirðinga, þegar hann
sótti um sóknarprestsstöðu við Hafn-
arfjarðarkirkju þá aðeins 25 ára að
aldri og var valinn úr fjölda umsækj-
enda ekki síst vegna raddfegurðar
sinnar og gjörvileika. Hann hafði
stundað söngnám hjá Sigurði Birkis
söngmálastjóra og einnig numið söng
í Berlín og þá þegar komið fram sem
einsöngvari með kórum og vakið
hrifningu með flosmjúkri og tærri
barítónsöngrödd sinni sem féll afar
vel að röddum upprennandi tenór-
söngvara þjóðarinnar eins og Stefáns
Íslandi. Sr. Garðar söng með karla-
kór KFUM sem varð að Fóstbræðr-
um og einnig með Karlakórnum
Þröstum. Hann stjórnaði Þröstum
síðustu kreppuár og fram yfir stríð
og varð heiðursfélagi beggja kór-
anna. Sr. Garðar var efni í stórsöngv-
ara en kaus fremur að helga sig þjón-
ustu í kirkju Krists, en hún bar ávallt
merki söngs hans og listfengis.
Eftir embættispróf í guðfræði frá
Háskóla Íslands lagði sr. Garðar fyr-
ir sig framhaldsnám í Vínarborg,
Leipzig og Stokkhólmi í helgisiða-
fræðum, kirkjutónlist og trúar-
bragðasögu. Altarisþjónusta og
framganga sr. Garðars í guðshúsi bar
þess enda augljós merki að hann var
fag- og smekkmaður, sem færði með
vitnisburði sínum í tónum og tali
áhrif Guðs ríkis inn í hjörtu og helgan
stað. Organistarnir sem sr. Garðar
starfaði með, Friðrik Bjarnason og
Páll Kr. Pálsson voru samstilltir hon-
um og settu varanlegan svip á ís-
lenskt kirkju- og tónlistarlíf.
Sr. Garðar var barnfæddur Akur-
eyringur og alinn upp í Reykjavík
þar sem foreldrar hans Aðalbjörg Al-
bertsdóttir og Þorsteinn Jón Sigur-
geirsson verslunarmaður og banka-
gjaldkeri settust að. En það var í
Hafnarfirði sem hann haslaði sér völl
í víðfeðmri prestsþjónustu sinni sem
teygði sig allt frá Álftanesi og út á
Vatnsleysuströnd. Auk Hafnarfjarð-
arkirkju þjónaði sr. Garðar Bessa-
staðakirkju og Kálfatjarnarkirkju og
starfsferill hans náði yfir mikil um-
skiptaskeið í sögu þjóðarinnar. Ljós-
mynd tekin í Hafnarfjarðarkirkju á
kreppuárum sýnir stofublóm í kór og
teppabúta á gólfi og vottar að reynt
var vel að gera í efnaleysinu. Sókn-
arpresturinn ungi uppörvaði atvinnu-
lausa Gaflara sem hímdu undir hús-
göflum og glæddi samstöðu og
samhjálp sóknarbarna sinna. Fátæk-
ir og umkomulausir menn voru hon-
um hjartfólgnir jafnframt því sem
hann treysti á athafnafrelsi til fram-
fara. Ógnir stríðsára komu hér á
landi gleggst fram í skiptöpum og
sjóslysum. Hafnarfjörður fór ekki
varhluta af þeim og sóknarprestur-
inn fann þunga sorgarinnar á herðum
sér, því að hann tilkynnti tíðindin.
Sjósókn fylgdu hættur þótt hildar-
leikur stríðsára væri á enda. Ís sem
hlóðst á skip og reiða á Nýfundna-
landsmiðum minnti á það. Oft hef ég
hugleitt hvernig hafi verið fyrir sr.
Garðar að ganga hús úr húsi í Hafn-
arfirði og segja frá því að togarinn
Júlí hafði farist með allri áhöfn. Hann
reyndist kletturinn sem ekki brást í
þeim ólgusjóum fremur en endra-
nær, styrktur Guðsvitund og öruggri
upprisutrú. Og karlmannlegur,
traustur og hjartahlýr miðlaði hann
styrkri röddu Guðs blessun á helgum
kveðjustundum.
Sr. Garðar þekkti mátt úthafs og
brimöldu og söng öðrum betur um
gjafir hafs og háska. Mér er það
minnisstætt, þegar ég hugfanginn
hlýddi eftir andlát sr. Garðars á ein-
söng hans af hljómplötu með Fóst-
bræðrum, ásamt Sveinbjörgu Helga-
dóttur eiginkonu hans á heimili
þeirra á Brekkugötu. Sönglagið
,,Bára blá“ hef ég aldrei heyrt jafnvel
sungið. Sveinbjörg ástrík og glæsileg
var aflgjafi sr. Garðars til góðra
verka og saman hlúðu þau vel að
börnum sínum, Aðalbjörgu, Þorsteini
og Friðriki og Hrafnhildi dóttur
Sveinbjargar sem sr. Garðar reynd-
ist umhyggjusamur faðir.
Sr. Garðar tók við af sr. Hálfdáni
Helgasyni sem prófastur Kjalarness-
prófastsdæmis. Hann gegndi pró-
fastsstörfunum af miklum myndug-
leika sem vandvirkur embættis-
maður og árvökull vörður og boðberi
kristinna lífsgilda. Til þess var tekið
hve sr. Garðar stjórnaði héraðsfund-
um vel og skörulega. Með fumlausri
festu lagði hann framfaramálum lið,
glöggur á kjarna og aðalatriði og
greiddi farsællega úr álitamálum.
Prestar prófastsdæmisins komu iðu-
lega saman á heimili prófasts eftir
héraðsfundi og nutu alúðar og um-
hyggju prófastshjónanna. Þeir áttu
þangað oft erindi í annan tíma og
sóttu sér uppörvun og holl ráð. Sr.
Garðar var í senn gleði- og alvöru-
maður. Hann var oft glaðastur allra
þegar við átti og ríkuleg frásagnar-
gáfa hans naut sín þá vel. Hann leit
svo á að þjóð og kirkja yrðu að eiga
sem besta samleið, gaf sig að fjöl-
þættum menningar- og félagsmálum
og bjó að slíku atgervi að hann valdist
víða til forystu. Hann var svo nokkuð
sé nefnt formaður Slysavarnafélags-
ins Fiskakletts og Skógræktarfélags
Hafnarfjarðar. Einnig var hann for-
stöðumaður Vetrarhjálparinnar í
Hafnarfirði og formaður Barnaheim-
ilissjóðs Þjóðkirkjunnar. Hann
kenndi við Flensborgarskóla og Iðn-
skólann í Hafnarfirði og stýrði
Námsflokkum Hafnarfjarðar um
skeið. Hvarvetna hafði hann frum-
kvæði að mannræktarmálum og kom
góðu til leiðar. Sr. Garðar lagði sig
fram um að græða upp land og hlúa
að uppvaxtarskilyrðum og velfarnaði
mannlífs. Þegar 50 og 60 ára afmæl-
isárgangar fermingarbarna Hafnar-
fjarðarkirkju hafa komið saman til
messu í kirkjunni eftir fermingar að
vori hef ég iðulega getað vitnað í orð
sr. Garðars úr fermingarprédikunum
sem hann talaði til þeirra á vor-
morgni lífs. Þau eru látlaus en gagn-
takandi, snerta hjörtu og vísa á frels-
arann, orð hans og verk sem
leiðarmerkin bestu á vegum lífs og
gildi þess að fylgja honum og láta
gott af sér leiða í krafti hans. Sr.
Garðar var einarður og skapríkur og
gat verið beinskeyttur og hvassyrtur
en átti hlýtt hjarta og einlæga trú á
Guð í Jesú nafni.
Sr. Garðar var prestur við forseta-
kirkjuna á Bessastöðum og maklega
sæmdur innlendum og erlendum
heiðursmerkjum fyrir verk sín. Hann
stóð vaktina lengi í brúnni á veiði-
skipum Drottins og lagði sig fram um
að afla vel. Þegar hann hætti störfum
virtist hann þrotinn heilsu og kröft-
um. Sr. Garðar lést laugardag fyrir
páska, 14. apríl 1979, en svo vildi til
að sr. Árni Björnsson prófastur,
fyrsti sóknarprestur Hafnarfjarðar-
kirkju, andaðist líka laugardag fyrir
páska. Og annað var sérstakt; sr.
Garðar jarðsöng sr. Hálfdán Helga-
son, forvera sinn í prófastsembætti
laugardag fyrir páska, 14. apríl, 23
árum fyrr. Sem eftirmaður sr. Garð-
ars og sóknarprestur Hafnarfjarðar-
kirkju flutti ég á páskadagsmorgni
söfnuði hans tíðindin af andláti hans
úr prédikunarstóli kirkjunnar. Þar
hafði sr. Garðar svo oft boðað fagn-
andi sigur lífs á dauða fyrir upprisu-
undur frelsarans. Og ávallt mun ég
minnast andartakanna djúpu og inni-
haldsríku, þegar staðið var upp af
kirkjubekkjum og höfði lotið í þögulli
þakkarbæn.
Sr. Garðar Þorsteinsson markaði
djúp spor í sögu Hafnarfjarðar og
Kjalarnessprófastsdæmis og hafði
ómæld áhrif til heilla með dugandi
verkum en einkum fyrir það, að hann
leiddi hjörð sína í Jesú nafni að ríki
Guðs með djúpri trúar rödd og fögr-
um söng.
Á aldarafmæli hans, laugardaginn
2. des. 2006, verður stofa í Strand-
bergi, safnaðarheimili Hafnarfjarð-
arkirkju, helguð minningu hans og
fyrri tíðar sögu kirkjunnar og nefnd
Garðarsstofa. Stuttu síðar hefjast
kórtónleikar eldri Fóstbræðra og
eldri og yngri Þrasta í Hafnarfjarð-
arkirkju, sem votta í söng heiðurs-
félaga sínum þökk og virðingu. Og
með fagnandi lofsöng og trúarvitn-
isburði fyrsta sunnudags í aðventu
verður Guði þakkað líf og þjónusta
sr. Garðars í hátíðarguðsþjónustu í
Hafnarfjarðarkirkju. Fyrir það er
þakkað á aldarminningu sr. Garðars
Þorsteinssonar, að hljómfagur söng-
ur hans og 45 ára prestsþjónusta
boðuðu komu Guðs ríkis og hjálpráð
hans dag eftir dag. Soli Deo Gloria.
Gunnþór Þ. Ingason.
✝ Guðrún JóhannaÞorsteinsdóttir,
eða Lóa eins og hún
var alltaf kölluð,
fæddist í Tunghaga
á Völlum á Héraði,
25. október 1930.
Hún lést á líkn-
ardeild Landspít-
alans í Kópavogi, 24.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar Lóu
voru Kristrún Jó-
hannesdóttir, f. í
Sigluvík á Sval-
barðsströnd 22.
september 1898, d. 27. mars 1990
og Þorsteinn Guðjónsson, f. á Upp-
sölum á Héraði 23. maí 1903, d. 6.
ágúst 1991. Lóa var elst þriggja
systra, yngri eru Anna, fv. ljós-
móðir í Hafnarfirði, ekkja Óskars
Guðjónssonar og Ásta Sigurjóna,
fv. kaupmaður á Seyðisfirði, gift
Ara Bogasyni. Fjölskyldan flutti til
föður sínum 1952 en seldi þá aftur,
sennilega 1958. Þá fluttu þau smá
tíma að Oddagötu 4b til foreldra
Lóu, á meðan þau kláruðu að byggja
húsið Garðarsveg 4, þar sem þau
bjuggu eftir það allan sinn búskap.
Lóa og Eiríkur eignuðust fimm
börn, þau eru: 1) Þorsteinn Rúnar, f.
1952, kvæntur Sólveigu Sigurð-
ardóttur, þau eiga þrjú börn og eitt
barnabarn. 2) Sigríður Þrúður, f.
1954., d. 1987, gift Kristni V. Svein-
björnssyni, þau eiga einn son og tvö
barnabörn. 3) Elínrós, f. 1958, gift
Árna E. Albertssyni, þau eiga fjögur
börn og eitt barnabarn. 4) Eyrún
Harpa, f. 1959, var gift Gunnari H.
Arnarsyni, þau eiga þrjú börn. 5)
Þröstur, f. 1966, í sambúð með Birnu
Hauksdóttur, þau eiga einn son og
Birna á tvö börn af fyrra hjóna-
bandi. Samtals eru afkomendur 21.
Þær systur Ásta og Lóa áttu
saman og ráku ásamt mönnum sín-
um bókaverslun A. Bogasonar og
E. Sigurðssonar frá 1968 til sept-
emberloka 2005, en þá var Eiríkur
látinn og Lóa flutt til Reykjavíkur.
Guðrún Jóhanna verður jarð-
sungin frá Seyðisfjarðarkirkju í
dag og hefst athöfnin klukkan 14.
Seyðisfjarðar haustið
1933. Þau bjuggu
fyrstu árin m.a. inni í
Þórsmörk og á efri
hæð hússins við Vest-
urveg 4. Síðar keyptu
þau Oddagötu 4b eða
Steinhúsið eins og
það var oft nefnt og
bjuggu þar æ síðan.
Lóa giftist 27. sept-
ember 1952 Eiríki Sig-
urðssyni, f. í Mið-
húsaseli í Fellum á
Héraði, 30. október
1924, d. 17. des. 1992.
Foreldrar hans voru Sigþrúður
Gísladóttir, f. 5. mars 1890, d. 17. júlí
1956 og Sigurður Jóhannsson, f. 22.
jan. 1887, d. 15. sept. 1958. Það var
séra Erlendur Sigmundsson sem
gifti þau heima hjá foreldrum Lóu.
Fyrst bjuggu þau á Bóndastöðum á
Seyðisfirði hjá foreldrum Eiríks.
Síðan keypti Eiríkur Bóndastaði af
Þegar kemur að því að kveðja ein-
hvern sem er nákominn og kær verða
orðin oft fátæklegri en þær fallegu
hugsanir sem fylgja þeim sem lagt
hefur upp í sína hinstu för. Þannig er
það núna þegar Lóa tengdamóðir mín
hefur runnið sitt æviskeið á enda.
Ég átti því láni að fagna að kynnast
dóttur Lóu fyrir bráðum 30 árum og
kom skömmu síðar í mína fyrstu
heimsókn með henni til Seyðisfjarðar.
Þar kynntist ég í fyrsta skipti verð-
andi tengdamóður minni. Það var
ekki laust við að drengstaulinn sem
dóttirin kom með heim væri hálffeim-
inn og hlédrægur, en hlýjan sem
mætti mér frá þeim hjónum var ekki
lengi að svipta þeim tilfinningum á
braut og láta mér líða eins og ég hefði
alltaf átt þar heima.
Lóa var glaðvær og skemmtileg
kona sem hafði yndi af því að segja sög-
ur. Hún hafi skemmtilegan frásagnar-
stíl og var óþreytandi að segja gam-
ansögur, jöfnum höndum frá liðinni tíð
og af samferðafólki, en sérstaka
áherslu lagði hún þó á að koma vel til
skila sögum af skemmtilegum uppá-
komum sem hún sjálf átti hlut að. Aldr-
ei heyrði ég hana þó halla máli nokkurs
eða tala illa um nokkurn mann.
Þegar barnabörnin fóru að koma í
heiminn hvert af öðru kynntist ég
hjartahlýju hennar í nýju ljósi. Allt
vildi hún gera til að gleðja þau, hvort
heldur var með því að hekla eða prjóna
þeim klæði, segja sögur eða hafa ofan
af fyrir þeim með einhverju sem líklegt
væri til að létta lund hjá barnabörn-
unum. Eitt slíkt tilvik rennur mér aldr-
ei úr minni og ósjaldan sagði Lóa sög-
una af því og táraðist af hlátri í hvert
skipti. Þá hafði hún ætlað að hressa tvo
eldri syni okkar hjóna við skömmu eft-
ir áramótin, en veður var slæmt og þeir
máttu ekki fara út. Lóa sótti því lítil
blys inn í bílskúr og kveikti á þeim í
eldhúsdyrunum, en hafði til vonar og
vara opið bakdyramegin. Þá vildi ekki
betur til en svo að um var að ræða skot-
blys, eða Jókerblys, sem skutu logandi
púðurkúlum um allt eldhúsið. Enginn
skaði varð af þessu annar en sorti af
púðrinu sem hvarf við eina umferð af
málningu, en sýningin hjá Lóu ömmu
bjargaði þarna algjörlega deginum fyr-
ir drengina og hefur bjargað mörgum
deginum eftir það við frásögn hennar.
Lóa fluttist til Reykjavíkur árið
2001 og keypti íbúð á Rauðalæk 23,
sem hún gerði strax að sama vina-
lega heimilinu og fyrir austan. Hún
varð fljótt virk í félagslífi eldri borg-
ara í hverfinu og þó svo að heita ætti
að hún væri komin á eftirlaun gat
reynst erfitt að hitta á hana heima
fyrir. „Nei, hafið ekki áhyggjur af
mér“ var viðkvæðið þegar við nefnd-
um eitthvað um áhyggjur af því að
henni leiddist. Þá var líka viðkvæðið
ef til stóð að liðsinna henni við við-
hald á íbúðinni, „Farið nú ekki að
vera með neitt vesen.“ Því það var
með því versta sem hún gat hugsað
til að vera öðrum fyrirhöfn eða
áhyggjuefni.
Nú, þegar Lóa er horfin á braut eftir
skamma sjúkdómslegu, sækir að tóm-
leiki og sorg en við getum hlýjað okkur
við minningu um styrka, glaðværa og
hjartahlýja konu sem aldrei gleymist.
Lóa mín, ég kveð þig með sárum
söknuði og þökk fyrir allt og allt.
Árni E. Albertsson.
Guðrún Jóhanna (Lóa)
Þorsteinsdóttir