Morgunblaðið - 20.12.2006, Blaðsíða 52

52 MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
fólk
Grettir
Smáfólk
Kalvin & Hobbes
Hrólfur hræðilegi
Gæsamamma og Grímur
Úthverfið
Kóngulóarmaðurinn
MÉR ÞYKIR LEITT MEÐ
MINNISLEYSIÐ ELLEN. VILTU KOMA
ÚT AÐ BORÐA MEÐ MÉR?
ÚT Á...
STEFNUMÓT
HÚN ER BÚIN AÐ
GLEYMA HVAÐ
STEFNUMÓT ER
MÉR ÞYKIR
SKRÍTIÐ AÐ ÞÚ
MUNIR ÞAÐ ENNÞÁ
JÆJA, ÞÁ ER FYRSTA
LAUFIÐ FALLIÐ...
FYRSTA
LAUFIÐ TIL AÐ
DEYJA!!
FYRSTA LAUFIÐ SEM HAFÐI
HUGREKKIÐ TIL ÞESS AÐ
HOPPA! FYRSTA LAUFIÐ TIL
AÐ FARA AÐ HEIMAN! FYRSTA
LAUFIÐ TIL AÐ TAKAST Á VIÐ
ÞAÐ ÓKUNNA!
STOPP! ÞAÐ ER BÝFLUGA
Á BAKINU Á ÞÉR
FLJÓTUR!
TAKTU
HANA AF
MÉR
OG LÁTA
HANA
STINGA MIG?
NEI TAKK!
HVAÐ Á ÉG
AÐ GERA,
STANDA
SVONA Í
ALLAN
DAG?
ÞAÐ LÍTUR EKKI ÚT
FYRIR AÐ ÞÚ HAFIR UM
MARGT ANNÐ AÐ VELJA
FRÁBÆRT!
ÉG Á EFTIR AÐ
ÞURFA AÐ
STANDA SVONA
AÐ EILÍFU!
ÉG VAR AÐ
FÁ HUGMYND
EKKI
VOGA ÞÉR
AÐ LESA
MYNDA-
SÖGURNAR
MÍNAR! ÞÚ
MÁTT EKKI
KOMA
NÁLÆGT
HERBERGINU
MÍNU!
VILTU SITJA Í SVÆÐI FYRIR
ÞÁ SEM KUNNA MANNASIÐI...
EÐA FYRIR
ÞÁ SEM
KUNNA ENGA?
HVAR Á ÞETTA
AÐ ENDA?
ÞIG LANGAR TIL
ÞESS AÐ VERA Í
BRÆÐRAFÉLAGINU
OKKAR, ER ÞAÐ EKKI?
UH,
HUH
ALLIR ÞEIR
SEM VILJA
GANGA Í
FÉLAGIÐ VERÐA
AÐ GANGA
MEÐ ÞETTA Á
HAUSNUM...
FLOTT
GRÍMA!
ÆI...
ÞEGIÐU
ATLI
HVAÐ
ERTU AÐ
HUGSA?
ÉG ER AÐ HUGSA
HVAÐ ÞAÐ ER GOTT
AÐ ÞURFA EKKI AÐ
HUGSA UM NEITT
ÉG HEF ÁKVEÐIÐ AÐ KOMA
AFTUR TIL STARFA
SEM LJÓSMYNDARI
ÉG VEIT EKKI,
ÞESSI SEM KOM Í
STAÐINN FYRIR ÞIG ER
NOKKUÐ GÓÐUR
AUK ÞESS SEM
HANN ER ÓDÝR
Þjóðminjasafnið býður til fyr-irlestrar á morgun, 21. des-ember, kl. 12. Þá munTerry Gunnell, dósent í
þjóðfræði við Háskóla Íslands, fjalla
um íslensku jólasveinana, íslenskt
jólahald og -hefðir: „Fyrirlesturinn
hafði ég fyrst og fremst hugsað sem
kynningu á íslenskum jólasiðum fyrir
útlendinga, en býst þó vitaskuld við
að margir landsmenn hafi gaman af
að fræðast betur um rætur þeirra
siða sem stundaðir eru á Íslandi um
hátíðirnar,“ segir Terry. „Ég rek þró-
un siða tengdra jólum allt frá Eyr-
byggju og trúarbrögðum landnáms-
manna til dagsins í dag. Farið verður
yfir þjóðsögur og þjóðtrú, s.s. um
ferðalög álfa á þessum árstíma og
ýmiskonar vætta- og draugatrú sem
tengd er jólunum.“
Terry fjallar sérstaklega um upp-
runa og þróun íslensku jólasveinanna
og þeirra nánustu skyldmenna og
húsdýra, og gerir einnig góða grein
fyrir íslenskum jólamat og hvers-
dagssiðum: „Til að gefa gestum góða
hugmynd um þær furðuverur sem Ís-
lendingar tengja jólunum mun ég
m.a. sýna teikningar eftir Brian Pilk-
ington, sem tekist hefur bráðvel að
draga upp mynd af íslensku jóla-
sveinunum og nær- og fjarskyldum
ættingjum þeirra.“
Að sögn Terrys má finna ýmis
tengsl milli íslenskra jólasiða og
-skrímsla og siða og vætta í öðrum
löndum. „Jólasveinarnir þrettán eru
um margt einstakt fyrirbæri, en
tengjast hugsanlega þeim sið manna í
Noregi að klæða sig upp í búning og
fara milli húsa, á meðan þeir sem
heima eru giska á hver ber að dyr-
um,“ segir Terry. „Í mörgum löndum
þekktust einnig vættir sem voru fólki
til ama og stálu ýmsu af bæjum á
þessum tíma ársins, en í nágranna-
löndum okkar hefur slík þjóðtrú ekki
lifað jafnlengi og á Íslandi.“
Grýla virðist eiga sér náskyldar
frænkur hjá grannþjóðum okkar:
„Upphaflega er Grýla ekki móðir
jólasveinanna, heldur virðist hún hafa
gengið þeim í móðurstað seinna meir.
Grýla þekkist á Ísandi allt aftur úr
þrettándu öld og má finna vættir með
sama eða skyldu nafni í Svíþjóð,
Hjaltlandi og Færeyjum,“ segir
Terry. „Hins vegar er meiri ráðgáta
hvaðan jólakötturinn er ættaður, og
viðhorf Íslendinga til katta athygl-
isvert. Í öðrum löndum tíðkaðist
raunar að menn klæddu sig upp sem
jólahafur (julebukk), og hugsanleg
tengsl á milli þess að klæðast geit-
arbúningum og „fara í jólaköttinn“,
sem hefur fengið þá merkingu hér á
landi að vera étinn af kettinum. Síðan
hafa hugmyndir fólks þróast áfram,
þangað til hann hefur orðið til full-
skapaður í núverandi mynd: ægilegur
köttur sem étur fólk á jólum.“
Fyrirlestur Terrys á fimmtudag er
öllum opinn og aðgangur ókeypis.
Dagskráin fer fram á auðskiljanlegri
ensku. Nánari upplýsingar um jóla-
dagskrá Þjóðminjasafnsins má finna
á heimasíðu safnsins á slóðinni
www.thjodminjasafn.is.
Saga | Terry Gunnell þjóðfræðingur með fyr-
irlestur í Þjóðminjasafninu á fimmtudag
Uppruni ís-
lenskra jólasiða
 Terry Gunnell
fæddist í Brig-
hton á Englandi
árið 1955. Hann
lauk BA-gráðu í
leiklistarfræðum
frá Háskólanum í
Birmingham
1977, gráðu í
kennslu og upp-
eldisfræði frá sama skóla 1978, bac.
phil. í íslensku fyrir erlenda stúd-
enta frá Háskóla Íslands 1981 og
doktorsnámi í íslenskum fræðum
frá Háskólanum í Leeds árið 1991.
Terry hefur starfað við kennslu í
framhalds- og háskóla, varð
stundakennari við Háskóla Íslands
1991, síðar lektor og dósent. Hann
hefur gefið út fjölda greina og rit
um þjóðsögur, trú og siði á Norð-
urlöndum. Terry er kvæntur Þor-
björgu Jónsdóttur, fyrrv. skrif-
stofustjóra, og eiga þau tvær
dætur.
KIRKJUKROSS í borginni Nýju Delí virðist nær gegnsær með brennandi
sólina í bakgrunni. Jólin eru haldin víða á Indlandi og þykir hátíðin mjög
vinsæl á meðal fólks af ýmsum trúarbrögðum. Fjöldi kristinna manna á
Indlandi er um milljón, sem er innan við eitt prósent þjóðarinnar.
Reuters
Í ljósaskiptunum