Morgunblaðið - 05.04.2007, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Vegna mikils aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður formi þeirra greina,
sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert svo efnið verði aðgengilegra fyrir lesendur og auka mögu-
leika Morgunblaðsins á að koma greinunum á framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
Á HVERJUM degi birtast fregnir af þeirri velmegun
og þeirri hagvaxtaraukningu sem nú á sér stað hér á Ís-
landi. Ef skoðaðar eru þær hagvaxtarlýsingar sem birt-
ast daglega í fjölmiðlum mætti halda að hér væri að
skapast fyrirmyndarþjóðfélag sem um-
heimurinn mætti draga dám af.
Raunin er því miður önnur, það fyr-
irmyndarþjóðfélag sem Ísland hefur
verið er að líða undir lok. Á meðan þjóð-
in sefur fer siðferðisvitund atvinnurek-
enda hnignandi og er nú komin á hraða
niðurleið í forarpytt græðginnar.
Græðgi íslenskra atvinnurekenda er
orðin slík, að í öllum þeim hagvexti og allri þeirri vel-
megun sem nú ríkir í okkar samfélagi, er launum
umönnunarstarfsmanna, verkamanna og allra þeirra
sem vinna með höndunum haldið niðri með innflutningi
á ódýrum útlendingum. Ekki er hægt að sjá að þar sé
hagvöxturinn að skila sér.
Enn erfiðara er það orðið fyrir hinn almenna borgara
að verða sjálfs sín herra og auðæfin færast á sífellt færri
hendur. Hagræðingin er öllu fremri, jafnvel framar
sjálfu réttlætinu.
Í nafni hagræðingar fá auðhringir einkaaðgang að
auðlindum Íslands.
Í nafni hagræðingar fá aðeins þeir ríku aðgang að
þeim milljörðum sem sjávarútvegurinn skapar árlega.
Í nafni hagræðingar er íslenski bóndinn gerður að
leiguliða.
Í nafni hagræðingar á nú með vatnalögum að afnema
þá hefð, að vatnið sé í eigu almennings, nú á að koma
vatninu í hendur auðhringa með öllu því óréttlæti sem
sú hagræðing felur í sér.
En hvað viljum við Íslendingar í þessum málum?
Viljum við Íslendingar að vatns- og orkuauðlindir
okkar fari í sama farveg og sjávarauðlindirnar?
Viljum við Íslendingar að auðhringir klófesti orku-,
vatns- og sjávarauðlindir þjóðarinnar í nafni hagræð-
ingar?
Þann 12. maí næstkomandi höfum við Íslendingar val-
ið. Sá farvegur í átt að óréttlæti, sem við Íslendingar er-
um komnir í, er ekki orðinn að einstefnu. Við getum enn
lagað áttavitann áður en skipið siglir í strand og engu
verður breytt.
Látum réttlætið ekki bíða lægri hlut í nafni hagræð-
ingar.
Hagræðing á kostnað réttlætis
Eftir Viðar Guðjohnsen:
Höfundur er lyfjafræðinemi og í forsvari fyrir
Ungliðahreyfingu Frjálslynda flokksins
DAG eftir dag, viku eftir viku, mánuð eftir mánuð og
nú í heil fjögur ár höfum við þurft að
lifa við það að fá beint í æð stanslausar
sorgarfréttir frá Írak. Árið 2003, nánar
tiltekið aðfaranótt 20. mars það ár,
réðst Bandaríkja- og Bretlandsher inn í
Írak með stuðningi 49 annarra þjóða,
sem kölluðu sig „Bandalag viljugra
þjóða“. Ein af þeim þjóðum var, og er
Ísland. Síðan þá hafa átök staðið yfir án
hléa. Morð á saklausum borgurum, mannréttindabrot
og eyðilegging samfélagsins – allt í okkar nafni.
Er ekkert óeðlilegt við það að ólögleg ákvörðun
tveggja manna sem var tekin án samráðs við Alþingi
og utanríkismálanefnd, standi óhreyfð enn þann dag í
dag? Hvað er það sem hindrar íslensk stjórnvöld í því
að taka okkur af lista hinna viljugu þjóða? Fulltrúar
frá öllum flokkum, meira að segja samstarfsmenn Dav-
íðs Oddssonar og Halldórs Ásgrímssonar til margra
ára, hafa lýst því yfir að ákvörðunartaka í þessu máli
hafi verið röng og að innrásin í Írak verið á röngum
forsendum. Er það einungis dugleysi sitjandi rík-
isstjórnar sem slær því á frest að við séum tekin af list-
anum?
Hvernig ríkisstjórn viljum við hafa í landi sem á að
vera byggt á öryggi, lýðræði, friði og jafnrétti? Viljum
við ríkisstjórn sem er eins konar hundur í bandi, dreg-
inn áfram af Bush, Cheney og félögum eða viljum við
ríkisstjórn með sjálfstæða utanríkisstefnu, óháða
Bandaríkjastjórn?
Svari hver fyrir sig en eitt er víst. Ég vil vera íbúi í
ríki sem gerir allt sem í sínu valdi stendur til að ná
fram friði í heiminum. Ríkisstjórn síðustu 12 ára hefur
nánast ekkert gert. Tökum sem dæmi ástandið fyrir
botni Miðjarðarhafs þar sem Ísraelsher brýtur á mann-
réttindum Palestínumanna dag hvern, meðal annars
með byggingu aðskilnaðarmúrs sem að stangast á við
öll alþjóðalög. Hvað hafa Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur sagt eða gert í því máli? Ekkert.
Það skiptir máli hver stjórnar landinu okkar. Þó að
við séum lítil eyja á miðju Atlantshafi höfum við samt
margt að segja um gang mála í heiminum og getum
breytt ótrúlega miklu ef viljinn er fyrir hendi. Hinn 12.
maí verður gengið til alþingiskosninga. Áður en þú
merkir við reit á kjörseðlinum hugsaðu þá um framtíð-
ina. Hvað vilt þú? Samfélag þar sem fólk styður við
bakið á hvort öðru eða samfélag þar sem hinir hæfustu
lifa af og enginn lætur sig varða að aðrir séu beittir
misrétti? Hugsaðu þig vel um!
Hver vilt þú að stjórni landinu þínu?
Eftir Guðfinn Sveinsson:
Höfundur er varaformaður Ungra jafnaðarmanna í Reykja-
vík, ungliðahreyfingar Samfylkingarinnar.
UM er að ræða mann sem hefur margt gott til mál-
anna lagt. Bráðgáfaður Norðlendingur með sterkar
skoðanir, en síbreytilegar. Maðurinn sem um ræðir hef-
ur setið lengi á hinu háa Alþingi og m.a.
í ríkisstjórn landsins. Hann ber ávallt
hag þjóðarinnar fyrir brjósti. Hann
þykir eflaust soldið krútt og fyndinn en
þó einnig pínulítið reiður og pirraður
yfir velgengni andstæðinga sinna. Þessi
pirringur og reiði stafar eflaust af því
að velgengnin er fólgin í málum sem
hann var almennt á móti. Ég vil þó
meina að þessi einstaklingur sé mjög lífsglaður og
stundum, þrátt fyrir pirringinn, nokkuð skemmtilegur.
Eitt í dag og annað á morgun
Til þess að ráða þessa gátu þarf ég að vitna í manninn.
Þessi aðili lýsti því yfir 15. október 1990, í umræðum
um byggingu og rekstur álvers, þá í embætti landbún-
aðarráðherra, að hann væri sammála stefnu flokks síns
að útiloka ekki uppbyggingu orkufrekrar stóriðju sem
valkost í atvinnumálum. Hann tók svo sterkt til orða að
hann útilokaði það að „sjálfsögðu“ ekki. Vissulega setti
hann skýr skilyrði fyrir því að stóriðja risi en honum
virðist hafa verið það hjartfólgnast að ríkið stæði fyrir
þeim rekstri. Þessi maður lagði einnig ríka áherslu á
umhverfismál í því formi að stóriðja skyldi búin mjög
öflugum mengunarvörnum líkt og gert er í dag. Í sömu
ræðu sagði þessi maður réttilega og ég vitna í hann
orðrétt. „…tel ég reyndar að við getum með stolti sýnt
fram á að með því að slík álframleiðsla færi fram á Ís-
landi og orkan væri raforka en ekki kol eða olía og að
hér væru ýtrustu hreinsunartæki notuð drifin með raf-
orku, þá væri hér um það bil eins lítil mengun við ál-
framleiðslu og hægt væri að hugsa sér yfirleitt í heim-
inum. Og þá er það að sjálfsögðu jákvæð niðurstaða í
stærra samhengi séð að þetta sé gert hér en t.d. ekki
annars staðar þar sem orkugjafarnir væru kol eða ol-
ía.“
Þess skal getið að þessi maður situr ekki lengur í rík-
isstjórn og afstaða hans er ekki sú sama í dag – og þó.
Eins og fram hefur komið á Alþingi undanfarið þá
studdi þessi maður virkjanir í neðri Þjórsá og lýsti því
yfir á Alþingi 22. nóvember 2005. Forsendur í báðum
þessum dæmum sem ég hef tekið fram hafa ekkert
breyst en afstaða mannsins hefur aftur á móti gert það.
Hvers vegna veit enginn. Sennilegasta skýringin er sú
að það henti honum vel út frá þeirri umræðu sem á sér
stað í dag, en hver afstaðan er á morgun er önnur ráð-
gáta. Þessi maður hefur oftar stuðst við virkjanamögu-
leika en ég nefni dæmi um en af málatilbúnaði hans í
dag mætti ætla að hann hefði ávallt útilokað slíkt sök-
um umhverfisins en svo er ekki.
Þessi maður er að sjálfsögðu Steingrímur J. Sigfús-
son, sem margoft hefur talað um skattahækkanir en í
dag heita þær skattatilfærslur. Ég vona að það sé ekki
svona auðvelt að blekkja mannsbarnið og hvet þá sem
ekki þekkja til að kynna sér stjórnmálasögu Stein-
gríms.
Forsjárhyggja
Það er svo sannarlega margt athyglisvert sem Stein-
grímur hefur látið út úr sér, t.a.m. í umræðunum um að
leyfa bjórinn. Þar taldi Steingrímur það draga úr kosn-
ingaþátttöku ef við leyfðum fólkinu að sötra bjór! Hann
hefur væntanlega talið að landsmenn myndu sitja á
knæpunni allan daginn og missa af kosningunum. Hann
hafði svo miklar áhyggjur af drykkju landsmanna að
hann taldi að ríkið ætti að vatnsblanda brennda drykki
þannig að styrkleikinn myndi einungis mælast 30% svo
að landsmenn yrði ekki eins fullir. Niðurstaðan, eins og
Steingrímur lýsti henni sjálfur, „er sú að ef þetta
[vatnsblandan] er selt á sama verði dregur stórlega úr
áfengisneyslunni vegna þess að menn halda sig áfram
við þessa einingu, flösku.“
Ég hóf greinina á því að spyrja: Hver er maðurinn?
Svarið er: Steingrímur J. Sigfússon. Við þekkjum
manninn en vitum við fyrir hvað hann stendur?
Hver er maðurinn?
Eftir Ragnar Sigurðsson
Höfundur er formaður Varðar, félag
ungra sjálfstæðismanna á Akureyri.
Það er alltaf ánægjulegt þegar
íbúar sýna málefnum sveitarfé-
lagsins áhuga. Á und-
anförnum árum hefur
Sverrir Leósson verið
duglegur við að benda
á það sem betur
mætti fara í mál-
efnum aldraðra á Ak-
ureyri. Nú síðast birt-
ist grein eftir hann í
Morgunblaðinu
sunnudaginn 18. mars
sl. þar sem hann reif-
ar stöðu mála frá sínu
sjónarhorni. Af því
tilefni og til upplýs-
ingar fyrir alla íbúa
Akureyrar er rétt að
fara nokkrum orðum
um þennan málaflokk
og stöðu hans í dag.
Fjöldi aldraðra
Aldraðir á Akureyri
eru rétt innan við
11% af íbúafjölda sem
er nálægt landsmeð-
altali. Miðað við sam-
setningu íbúa Akureyrar fjölgar lít-
ið hlutfallslega í þessum aldurshópi
fyrr en eftir 2016. Það er því enn
nægur tími til að búa sig undir þá
fjölgun og að því er unnið.
Biðlisti eftir hjúkrunarrýmum
fyrir aldraða
Frá 1990–2000 var frekar stuttur
biðtími eftir hjúkrunarrýmum á
Akureyri en þá fjölgaði mikið á
biðlistanum á skömmum tíma. Ak-
ureyrarbær brást við þessari óvið-
unandi stöðu með því að leita sam-
þykkis heilbrigðisráðuneytisins
fyrir því að mega fjölga hjúkr-
unarrýmum um 15 og innrétta þau
rými til bráðabirgða í gamla hús-
næðinu í Skjaldarvík. Lagði Ak-
ureyrarbær 30–40 m.kr. í þær
framkvæmdir og hefur enn ekki
fengið neitt af þeim kostnaði end-
urgreitt frá ríkinu. Staðan á biðlist-
anum lagaðist mikið við þetta und-
anfarið eitt og hálft ár og er
viðunandi um þessar mundir. Þeg-
ar viðbyggingin við Hlíð með 60
hjúkrunarrýmum var tekin í notk-
un í nóv. sl. var hætt að nota
hjúkrunarrýmin í Skjaldarvík,
vegna þess að ekki var lengur þörf
fyrir þau, staðsetningin að mörgu
leyti óhentug og þau dýrari í
rekstri en rýmin á Hlíð. Hins veg-
ar stendur húsnæðið tilbúið og því
er með litlum fyrirvara hægt að
taka það aftur í notkun ef þörf
krefur. Ekki eru mörg sveitarfélög
sem geta státað af þeirri stöðu að
hafa tilbúin hjúkrunarrými á lager.
Húsnæðismál
Akureyrarbær rekur um 195
hjúkrunar- og dvalarrými á þremur
stöðum. Húsnæði Öldrunarheimila
Akureyrar er með öllu móti – bæði
gamalt og nýlegt, hentugt og
óhentugt. Hluti af því er leigu-
húsnæði, þ.e. Kjarnalundur, en
samkvæmt leigusamningi getur
Akureyrarbær framlengt þann
samning svo ekki þarf að óttast að
íbúarnir þar verði á götunni ein-
hvern daginn. Með tilkomu við-
byggingarinnar við Hlíð má segja
að um helmingur íbúa öldr-
unarheimilanna búi í góðu eða vel
viðunandi húsnæði en
helmingur íbúanna býr
við þær aðstæður að
persónulegt rými er
ófullnægjandi. Her-
bergin of lítil og ekki
snyrtingar inni á her-
bergi. Á FSA eru 20–
25 hjúkrunarrými og
er persónulegt rými
þar algerlega ófull-
nægjandi. FSA hefur
hins vegar markað sér
þá stefnu að leggja
þau rými niður ekki
síðar en 2009–2010.
Akureyrarbær ætlast
til að byggt verði nýtt
húsnæði fyrir þessa
einstaklinga. Það er
því þörf á að bæta
húsnæðisaðstæður vel
yfir 100 einstaklinga í
hjúkrunar- og dval-
arrýmum á Akureyri.
Oft gleymist að ríkið
ber samkvæmt lögum
alla ábyrgð á rekstri stofnanaþjón-
ustu aldraðra. Ólíkt flestum sveit-
arfélögum annast Akureyrarbær
hins vegar rekstur nær allrar
stofnanaþjónustu við aldraða sam-
kvæmt samningi við heilbrigð-
isráðuneytið og af þeim sökum
telja mjög margir að Akureyr-
arbær beri einn alla ábyrgð á stöðu
mála á hverjum tíma. Sveit-
arfélögin eiga samkvæmt lögum að
leggja fram 15% stofnkostnaðar en
ríkið 85% vegna byggingar hjúkr-
unarrýma. Það er því augljóst að
hraðinn í endurbótum á þessu hús-
næði ræðst af vilja og forgangs-
röðun ríkisvaldsins. Akureyrarbær
hefur í mörg ár kynnt ráðuneytinu
skýrslu eftir skýrslu um stöðu
mála, óskir um frekari endurnýjun
eldra húsnæðis og framtíðarsýn
þannig að á upplýsingagjöf og
stefnumótun til ráðuneytisins hefur
ekki skort. Engin svör fást nú frá
ráðuneytinu. Gróflega má áætla að
það kosti nálægt 1,5–2 milljörðum
króna að bæta húsnæðislegar að-
stæður íbúa öldrunarheimilanna og
öldrunardeildar FSA í takt við
kröfur og þarfir nútímans. Af
þeirri fjárhæð á ríkið að leggja
fram 85% en sveitarfélagið 15%
eins og áður sagði. Akureyrarbær
hefur alltaf sagt að ekki standi á
því að bæjarfélagið leggi fram sinn
hluta ef ríkið komi fram með sitt.
Akureyrarbær hefur rætt þann
möguleika að flýtifjármagna bygg-
ingarframkvæmdirnar ef endur-
greiðslur væru tryggðar en því hef-
ur ekki enn verið tekið.
Samantekt
Biðtími eftir hjúkrunarrýmum á
Akureyri er stuttur. Endurbætur í
húsnæðismálum öldrunarheim-
ilanna eru hins vegar brýnar. Eins
og fram kom hér á undan hefur
ekki skort áætlanagerð eða vilja
bæjaryfirvalda til að hraða málum
eins og Sverrir virðist halda. Heil-
brigðisráðuneytið hefur hins vegar
ekki verið tilbúið til þess að gefa
neinar yfirlýsingar um það hvort
eða hvenær það er tilbúið til þess
að halda áfram endurbótum á öldr-
unarheimilum bæjarins. Til að
breyta þessari stöðu þarf að flytja
ábyrgðina á rekstri og uppbygg-
ingu öldrunarstofnana alfarið til
sveitarfélaganna sem allra fyrst.
Sveitarfélögin í landinu eru tilbúin
til þess að taka við þessu verkefni
eins og ágætlega kom fram í um-
ræðum og ályktunum á nýafstöðnu
landsþingi Sambands íslenskra
sveitarfélaga.
Öldrunarmál
á Akureyri
Sigrún Stefánsdóttir
skrifar um málefni aldraðra
á Akureyri
Sigrún Stefánsdóttir
» Oft gleymistað ríkið ber
samkvæmt lög-
um alla ábyrgð
á rekstri stofn-
anaþjónustu
aldraðra.
Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylk-
ingarinnar á Akureyri.
Skólavörðustíg 21, Reykjavík
sími 551 4050
Glæsileg
brúðarrúmföt
í úrvali