Morgunblaðið - 05.05.2007, Page 46

46 LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
fljótlega fann ég með henni pólitíska
samleið. Margar ferðir átti ég á eld-
húsfund í Grafarbakka. Það var „tal-
að stórt“ eða sagðar sögur og hermt
eftir – stundum allt í bland – þegar
húsbóndinn og þeir frændur voru á
vettvangi.
Við létum okkur dreyma um að
sameina vinstri menn í bænum. Þeg-
ar náð var áfanga 1978 var fagnað –
og einstaka maður gat ekki sofið í
vornóttinni vegna „endurnýjaðrar
róttækni“ – þá líkaði Jóhönnu. Hún
var alltaf tilbúin að leggja af mörkum
– ekki bara í pólitík og félagsmálum –
heldur til fjölskyldunnar og til allra
annarra sem hún vissi að hún gat orð-
ið að liði.
Árin liðu og við fjarlægðumst
Húsavík – og Jóhanna flutti síðar til
Akureyrar. Þrátt fyrir það hélt hún
áfram að sýna okkur Helgu að henni
fannst við skipta máli. Ósjaldan
hringdi hún og sagði mér hvað henni
fannst um menn og málefni – sagði
mér til. Jóhanna þorði að hæla fólki
þegar hún taldi að það ætti skilið
hrós – og hún var líka fær um að setja
ofan í við mann án þess að rífa mann
niður. Lengi vel hafði hún von um að
úr mér mætti gera nothæfan pólitík-
us – og hún vildi leggja af mörkum til
þess uppeldis.
Fyrir það er ég þakklátur – vitandi
að það eru manneskjur eins og Jó-
hanna sem þarf til að leiðbeina þeim
sem ætla að bera kyndil réttlætis og
mannúðar til árangurs inn í nýjan
tíma.
Minning Jóhönnu mun lifa með
okkur; – það slær rauðum bjarma á
sviðið og gítarsláttur og hrjúfur
söngur Helga Bjarnasonar ómar á
bakvið. Krafan um jafnrétti og tæki-
færi fyrir alla verður ævarandi hluti
þessarar minningar.
Við Helga sendum ástvinum Jó-
hönnu okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Benedikt Sigurðarson.
Jóhanna Aðalsteinsdóttir, fyrrver-
andi bæjarfulltrúi á Húsavík, er látin.
Ég kynntist Jóhönnu fyrst fyrir um
einu og hálfu ári en hafði áður þekkt
til hennar af afspurn. Jóhanna skip-
aði heiðurssæti á framboðslista Sam-
fylkingarinnar í bæjarstjórnarkosn-
ingunum á Akureyri vorið 2006 og við
hittumst í nokkur skipti í tengslum
við framboðið. Þótt hún væri orðin 82
ára gömul vildi hún vera með og
leggja sitt af mörkum. Á einum fund-
inum þar sem fjallað var um áherslur
í kosningabaráttunni kom hún að
máli við mig í lok fundar og sagði mér
hversu ánægð hún væri með það upp-
legg að leggja áherslu á hugsjónir og
málefni en forðast alla neikvæðni í
garð talsmanna annarra sjónarmiða.
Ég veit að þessa afstöðu hafði hún
sjálf alltaf að leiðarljósi í sínum störf-
um að stjórnmálum.
Ég minnist líka góðrar heimsókn-
ar til hennar í Lindasíðu þar sem hún
var búsett síðustu árin. Jóhanna
bauð mér inn í kaffi og við ræddum
saman drjúga stund. Í þessu samtali
deildi hún ýmsu úr reynslubrunni
sínum, sagði sögur af sjálfri sér og
starfi sínu sem bæjarfulltrúi á Húsa-
vík. Jóhanna hafði gaman af því að
tala og hafði frá mörgu að segja um
leið og hún nýtti tækifærið til þess að
fá meiri upplýsingar um mig og mína
hagi.
Minning mín um Jóhönnu verður
alltaf tengd þessari góðu stund okkar
saman.
Í stjórnmálastarfi sínu tók Jó-
hanna einarða afstöðu með þeim sem
minna mega sín í samfélaginu og
lagði alla tíð áherslu á að berjast fyrir
auknum jöfnuði og tækifærum þeim
til handa. Við sem störfum í stjórn-
málum á grundvelli sömu hugsjóna
getum mikið lært af lífsstarfi hennar,
viðhorfum og viðmóti.
Ég votta ættingjum, vinum og
venslafólki Jóhönnu mína dýpstu
samúð.
Hermann Jón Tómasson.
Jóhanna í Grafarbakka hefur nú
kvatt þennan heim eftir langa og far-
sæla ævi en erfið veikindi síðustu ár-
in. Jóhanna var einstaklega traust og
skemmtileg kona sem ég var svo
heppinn að fá að kynnast í byrjun árs
1982, kona sem reyndist mér svo vel.
Ég flutti þá norður til Húsavíkur úr
Hafnarfirði, til að leika knattspyrnu
með Völsungi og var mér komið í
fóstur til þeirra heiðurshjóna, Jó-
hönnu og Helga í Grafarbakka. Á
þessum tíma var Ingibjörg, yngsta
dóttir þeirra enn í foreldrahúsum og
urðum við góðir vinir. Í Grafarbakka
bjó ég á annað ár í mjög góðu yfirlæti
enda var Jóhanna höfðingi heim að
sækja, það vita þeir sem reynt hafa.
Á þessum tíma snerist lífið að mestu
um vinnu og knattspyrnu og þá
skipti öllu máli að borða vel og ekki
stóð á því hjá henni Jóhönnu. Hún
hefur alla tíð hugsað vel um sitt fólk
og það fékk ég að reyna á þeim tíma
sem ég var þar í fóstri. Laugardag-
arnir í Grafarbakka eru mér sérstak-
lega minnisstæðir, þegar við Helgi
vorum að horfa á enska boltann í
Sjónvarpinu og Jóhanna snerist í
kringum okkur eins og skoppara-
kringla og hafði mestar áhyggjur af
því að það vantaði kaffi í bollana eða
kökur á diskana. En það var líka
ánægjulegt að geta gert eitthvað á
móti og það þurfti reyndar ekki mik-
ið til að gleðja hana Jóhönnu. Bara
það að hjálpa til við að mála eldhúsið
eða setja tvær stífur bak við hurð á
baðinu og hengja á þær hillur, dugði
til. „Hann Stjáni er búinn að setja
upp þessa flottu innréttingu á baðið,“
var það sem Jóhanna hafði um það að
segja. Ekki leiddist henni að hæla
manni, það þurfti ekki mikið til að
maður yrði þessi bölvaði snillingur-
inn.
Það var jafnan gestkvæmt í Graf-
arbakka á þessum árum, Jóhanna á
kafi í bæjarpólitíkinni og Helgi í
verkalýðsmálunum. Jóhanna var í
bæjarstjórn þegar ég kom í Grafar-
bakka og hennar hjartans mál sneru
að fjölskyldunni og þá ekki síst vel-
ferð barna. Jóhanna stóð sig með
mikilli prýði í bæjarstjórn Húsavíkur
og margir góðir hlutir gerðust fyrir
hennar tilstilli. Það urðu líka oft fjör-
ugar umræður í eldhúsinu í Grafar-
bakka á þessum tíma. Konan mín
Borghildur var einnig heimagangur í
Grafarbakka eftir að við fórum að
vera saman. Þegar við svo fórum að
búa, var það í næsta nágrenni við
Grafarbakka og þá var notalegt að
eiga Jóhönnu og Helga að, enda
frumbýlingsbragur á ýmsu hjá okk-
ur. Minnumst við t.d. þess þegar við
buðum þeim hjónum í mat og mátt-
um þá biðja þau um að kippa með sér
tveim stólum og einum matardiski.
Auðvitað voru svo fleiri diskar í jóla-
pakkanum frá þeim næstu jól. Við
fluttum svo til Akureyrar og með ár-
unum minnkuðu samskiptin nokkuð,
en við héldum þó alltaf sambandi og
seinustu árin, þegar Jóhanna var
flutt hingað til Akureyrar, var það
ómissandi hefð að heimsækja hana á
aðfangadag. Þegar dætur okkar
fréttu af andláti hennar var eitt það
fyrsta sem þær spurðu um: Hvernig
verða þá jólin eiginlega næst?
Vegna veikinda sinna var Jóhönnu
komin á Kristnesspítala og þangað
heimsóttum við Bogga og stelpurnar
okkar Fanney og Laufey hana á ann-
an í páskum. Þrátt fyrir að vera
nokkuð kvalin, bar hún sig svo vel og
sló á létta strengi, eins og hún átti
svo auðvelt með. Hún var svo ánægð
með að fá okkur í heimsókn enda gaf
hún það sterklega í skyn að það væri
ekki langt eftir. Það kom líka á dag-
inn og hún Jóhanna hefur nú fengið
hvíldina.
Kæru Kristjana, Aðalsteinn,
Bjarni Hafþór, Helgi og Ingibjörg,
makar, börn og barnabörn, missir
ykkar er mikill. Guð gefi ykkur styrk
í ykkar miklu sorg og Guð blessi
hana Jóhönnu. Ég mun alltaf minn-
ast hennar með mikilli hlýju og þakk-
læti.
Kristján Kristjánsson.
Vinsemd sem maður hefur notið
hverfur ekki. Þannig á ég, yfirkomin
af rangindum og leiðindum lands-
málanna, auðvelt með að ímynda
mér: að ég gangi upp stíginn að bís-
laginu á Grafarbakka, taki varlega í
hurðarhúninn til þess að vita hvort sé
læst, svipti svo hratt upp hurðinni
inní húsið og hrópi áður en ég hleyp
upp stigann: Jóhanna ertu heima! Og
uppi á skörinni bíði Jóhanna, hlý, lág-
mælt og kurteis, kannski með glettið
blik í auga og bjóði uppi upp á kaffi og
kleinur. Ég hlassi mér niður við borð-
ið, hún bjástri við eldhúsbekkinn og
upphefjist svo mas um bækur og ým-
islegt annað sem endar að lokum í
pólitíkinni einsog í gamla daga. Ég
æsi mig og ergi, rödd hennar verði
enn stilltari og skynsamari. Ég róist,
baði mig upp úr vinsemd hennar. Og
kleinurnar sem fyrr, bestu kleinur í
heimi!
Vinsemd Jóhönnu Aðalsteinsdótt-
ur gagnvart öllu sem lifir var mikil og
ætíð var hún að gera öðrum til góðs.
Ung kom hún til Húsavíkur, giftist
fátækum en knáum sjómanni. Það
var því hlutskipti hennar eins og ann-
arra sjómannskvenna að hlúa að
börnunum sem urðu fimm, ala þau
upp og koma þeim til mennta. Þegar
þau voru flest flogin á brott fór hún
til starfa á sjúkrahúsinu og tók þar á
móti og hlúði að þeim sem áttu að
leggjast inn til aðgerða. Sá vettvang-
ur nægði ekki alveg fyrir alla vin-
semdina svo hún bauð sig einnig fram
til bæjarstjórnar fyrir Alþýðubanda-
lagið. Þar sat hún á annan áratug og
reyndi að sjá til þess að betur væri
hlúð að konum og börnum í bænum,
m.a. var hún hvatamaður að bygg-
ingu glæsilegs leikskóla. Það var í Al-
þýðubandalaginu sem ég kynntist
henni í lok áttunda áratugarins. Mér
þótti alltaf sem hún væri hjartað í
þeim félagsskap og mig sem illa rekst
í flokki fékk hún oftar en tvisvar til að
sitja ekki heima þegar mikið lá við.
Nýkominni til Húsavíkur var mér
sagt að það væru fimm ættir sem
byggðu þann bæ, aðrir væru að-
komumenn.
Jóhanna, sem ólst upp austur á
Vaðbrekku í Hrafnkelsdal, giftist að
sjálfsögðu inn í menningarættina eða
þá ætt sem ekki var bara orðheppn-
ust heldur einnig burðarásinn í Al-
þýðubandalaginu (og sérframboðum
úr því), verkalýðsfélaginu, íþrótta-
félaginu, þorrablótunum, leikfélag-
inu, myndlistinni. Helga Bjarnasyni,
manni hennar, var ekki illa í ætt skot-
ið. Þann skemmtilega og litríka
mann, sem einsog fleiri vinstrisinnar
í þá daga, vissi margt um mannrétt-
indi en minna um kvenréttindi, elsk-
aði Jóhönnu og í vinsemd hennar
blómstraði hann. Ég og fjölskylda
mín áttum með þeim hjónum margar
gleðistundir í leik og starfi og eigum
þeim báðum margs að unna. Þegar
ég því í dag hugleiði hvernig þessi
merkiskona verði best kvödd þá þyk-
ir mér sem ég heyri rödd hennar
stillta og prúða. Sú rödd minnir á að á
Íslandi eru 5000 börn dæmd til að lifa
við fátækt. Sú rödd minnir á að því
verði að breyta. Þannig heiðruðum
við sem notið höfum vinsemdar Jó-
hönnu Aðalsteinsdóttur, held ég, best
minningu hennar.
María Kristjánsdóttir.
Kveðja frá Samfylkingunni
í Norðausturkjördæmi
Við Samfylkingarmenn kveðjum í
dag jafnréttis- og baráttukonuna Jó-
hönnu Aðalsteinsdóttur.
Jóhanna skipaði með sæmd heið-
urssæti flokksins í síðustu alþingis-
kosningum, árið 2003. Hún fékk í
uppvextinum það veganesti að allir
ættu að njóta jafnrar virðingar og
mönnum væri frjálst að hafa eigin
skoðanir sem alveg mátti láta í ljósi
svo framarlega sem menn virtu hver
annan og hefðu uppi málefnalega um-
ræðu. Hún var jákvæð, heiðarleg og
hreinskiptin manneskja sem gott var
að fá álit hjá í daglegu amstri stjórn-
málanna. Mannauðinn mat hún og
tók einarða afstöðu með lítilmagnan-
um. Þessir eiginleikar hennar ásamt
frábærri samskiptahæfni fengu að
njóta sín í margvíslegum störfum fé-
lagasamtaka á Húsavík, m.a. í bæj-
arstjórn, þar sem hún setti á oddinn
málefni kvenna, barna og aldraðra.
Boðskapur uppvaxtaráranna var
henni gott veganesti sem hún deildi
með öðrum. Nú er skarð fyrir skildi.
Við minnumst merkrar konu með
hlýhug og sendum fjölskyldu hennar
samúðarkveðjur.
Kristján L. Möller.
Jóhanna Aðalsteinsdóttir
Mig langar í fáum
orðum að minnast
elskulegrar Stellu
ömmu minnar. Í huga
mínum varð Stella amma aldrei göm-
ul kona í fyllstu merkingu þess orðs.
Stella amma fylgdist vel með öllu
sem gerðist í þjóðfélaginu og hafði
líka skoðun á því. Það var oft tekist á
í skoðanaskiptum og gaf hún þar lítið
eftir. Ekkert málefni var svo ómerki-
legt að ekki væri hægt að ræða það
við ömmu og fá hennar sýn á hlutina.
Þegar ég lít til baka og hugsa til þess
hvernig ég sem unglingur gat rætt
við ömmu og afa um mín hjartans
mál þá hlýnar mér um hjartað. Þetta
óbilandi traust og ástúð sem ég
skynjaði ávallt hjá ömmu og afa á
stóran þátt í mótun minni á við-
kvæmasta æviskeiði. Fyrir það verð
ég ævinlega þakklátur. Það er ekk-
ert sjálfsagt við það að geta rætt hin
ýmsu uppátæki og oft barnsleg við-
horf við sér miklu eldra fólk og vera
samt tekinn alvarlega. Amma og afi
hlustuðu án þess að dæma. Amma
var þó ávallt fljótari á sér með leið-
beiningar í lífsleikni og lífsins gildum
eins og henni var lagið en saman
gátu þau iðulega haft góð áhrif á tán-
inginn.
Í ömmu leyndist líka tilrauna-
kokkur. Afi er minna fyrir slíkt
✝ Sigurveig StellaKonráðsdóttir
fæddist í Reykjavík
28. febrúar 1922.
Hún andaðist á
Landspítalanum í
Fossvogi 13. mars
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Fossvogskirkju
20. mars.
þannig að ég fékk
nokkrum sinnum að
vera tilraunadýr. Hjá
henni smakkaði ég
fyrst á ýmsu framandi
kryddi sem ég notaði
mikið síðar en hún
kannski bara einu
sinni. Þetta voru jú til-
raunir og hún forvitin.
Þegar forvitninni var
svalað reyndist oft
betur að elda eitthvað
sem afi borðaði. Ég
minnist þess með bros
á vör þegar við borð-
uðum saman nú fyrir síðustu jól og
áhugi ömmu á nýjungum í matar-
gerð var engu minni en fyrir 25–30
árum þegar hún gerði tilraunir sem
ég átti að smakka. Svo líður tíminn
og það eru ekki nema nokkrar vikur
síðan við sátum yfir kaffibolla og
amma sagði mér frá húsum og versl-
unum við Laugaveginn. Mér varð
það þá svo ljóst að amma mín hafði
upplifað breytingar og þróun mann-
lífs í þessu landi sem erfitt er að gera
sér í hugarlund. Þarna sat hún og
dró upp myndir af glæsilegum
dömu- og herrafataverslunum þar
sem þjónustan var frábær, vörurnar
vandaðar, skaut samt inn í að rán-
dýrt gólfefnið hefði illa hentað ís-
lenskum aðstæðum. Það var á svona
augnablikum sem auðvelt var að
gleyma því að amma var alveg að
verða áttatíu og fimm ára gömul og
líkaminn farinn að gera henni erfitt
um vik. Hugurinn var svo skýr. Í
huga mér eru óteljandi minningar
um ömmu. Bara góðar minningar um
hlýja, ástúðlega og skemmtilega
ömmu. Fyrir það verð ég ævinlega
þakklátur.
Þorsteinn Torfason.
Sigurveig Stella
Konráðsdóttir
Stuttu eftir að ég
flutti á Akranes tók
ég eftir vörpulegri
konu sem hjólaði um
bæinn. Um haustið fór ég að salta
síld. Þegar ég fékk útborgað var í
umslaginu kvittun, skrifuð með fal-
legri rithönd, að ég hefði greitt til
verkalýðsfélagsins, undirrituð af
Herdísi Ólafsdóttur. Þetta voru mín
fyrstu, en sem betur fer ekki síð-
ustu kynni af Herdísi. Síðar var ég
svo í stjórn kvennadeildar verka-
lýðsfélagsins og varð það mér
ómæld ánægja og reynsla að kynn-
ast henni. Hún var einhver sú
skemmtilegasta og greindasta og
hæfileikaríkasta kona sem ég hef
þekkt. Hugsjón hennar var að bæta
kjör verkafólks og þá sérstaklega
verkakvenna – að því vann hún af
heilum hug og mikilli elju. Samn-
ingakona var hún mikil, róleg og yf-
irveguð. Innan verkalýðshreyfing-
arinnar var mikil virðing borin fyrir
henni. Ég var svo lánsöm að vinna
stundum með henni á skrifstofunni.
Það var bæði lærdómsríkt og gam-
an. Þegar mikið var að búið að
ganga á sagði hún stundum: „Við
skulum láta þetta líða um dal og
hól.“ Eitt sinn þegar við vorum að
reikna út atvinnuleysisbætur sagði
hún: „Að ég sem var mesti tossi í
reikningi skyldi lenda í þessu.“
Vandvirknin var samt sú að ekki
veit ég til þess að neinn hafi gert at-
hugasemdir við útreikning hennar.
Gaman var að sitja við eldhús-
borðið á Dvergasteini og spjalla um
nýlesnar bækur. Eitt sinn höfðum
Herdís Ólafsdóttir
✝ Herdís Ólafs-dóttir fæddist á
Vindási í Kjós 28.
febrúar 1911. Hún
lést á Dvalarheim-
ilinu Höfða á Akra-
nesi 16. apríl síðast-
liðinn og var útför
hennar gerð frá
Akraneskirkju 24.
apríl.
við báðar fengið Vetr-
arferðina eftir Ólaf
Gunnarsson í jólagjöf.
Þar sem hún var oft á
öðrum nótum en ég
varðandi bækur
spurði ég hana hvað
henni fyndist. Hún
sagði: „Ég vorkenndi
nú honum Kristjáni.“
Þetta lýsir henni vel.
Fordómalaus og lagði
fólki alltaf gott til.
Herdís hætti að hjóla,
fékk sér Trabant og
síðan Skoda. Ég held
hún hafi verði lítið fljótari í ferðum
á þeim heldur en hjólinu. Hún
bakkaði eitt sinn á staur og þá sagði
hún. „Ég skil ekkert í þessu – þessi
staur er búinn að vera þarna í mörg
ár.“ Sonur hennar ráðlagði henni að
fá sér sjálfskiptan bíl. Þá sagði hún
við mig. „Hvað á ég að gera við
vinstri fótinn ef ég hætti að trampa
á kúplingunni.“
Eitt sinn vorum við ásamt fleir-
um að koma af fundi í Reykjavík og
bíllinn minn bilaði á miðri leið. Hún
sagði þá: „Þið eigið að gera eins og
ég, að fara aldrei lengra að heiman
á bíl en svo að þið geti labbað heim
á 5 mínútum ef hann bilar.“ Ef við
ættum fleiri baráttukonur eins og
hana fyrir réttindum og aðbúnaði
verkafólks væru kjör þeirra lægst
launuðu betri í dag. Í hvert einasta
af þeim mörgu jólakortum sem ég á
frá henni skrifaði hún alltaf hvatn-
ingu og uppörvun til mín. Herdís
var bindindiskona, en þegar ég
sagði henni að ég væri að fara til
Feneyja sagði hún. „Skálaðu í
Martini á Markaðstorginu.“ Og ég
gerði eins og hún sagði, skálaði í
Martini fyrir henni á Markaðstor-
ginu.
Nú kveð ég með þakklæti vin-
konu mína Herdísi Ólafsdóttur.
Hafðu þökk fyrir allar góðu stund-
irnar og þann mikla lærdóm sem ég
fékk af kynnum við þig.
Sigrún Clausen.