Morgunblaðið - 08.06.2007, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JÚNÍ 2007 17
Eftir Arndísi Þórarinsdóttur
arndis@mbl.is
BANDARÍSKA neðansjávarkönn-
unarfyrirtækið Odyssey Marine
Exploration tilkynnti í síðasta mán-
uði um fund skips á hafsbotni, sem
var fleytifullt af fjársjóði. Fundurinn
vakti að vonum athygli, enda voru
forsvarsmenn fyrirtækisins heldur
drjúgir með sig í fréttatilkynningum
sínum og drógu hvergi af í lýsingum
– nema hvað varðaði staðsetningu og
þjóðerni flaksins.
Þetta síðastnefnda atriði hefur nú
valdið deilum. OME sagði í upphaf-
legu fréttatilkynningunni að flakið
hefði fundist í Atlantshafi, fjarri öll-
um lögsögum, og því félli hann ekki
undir sáttmála Sameinuðu þjóðanna
um verndun neðansjávarmenningar-
verðmæta. Spánverjar hafa nú lýst
því yfir að rannsókn þarlendra
stjórnvalda hafi leitt í ljós að þetta
sé rangt, flakið hafi fundist í Mið-
jarðarhafinu, á milli Spánar og Mar-
okkó. Spánverjar telja að skipið hafi
verið spænskt og sokkið í spænskri
lögsögu.
Þegar undirbúningur leitarinnar
hófst gerði OME samkomulag við
bresk og spænsk stjórnvöld um að fá
að leita að skipinu HMS Sussex,
bresku 17. aldar skipi. Bretar sam-
þykktu, gegn því að fá helmingshlut
af fjársjóðnum, ef eitthvað fyndist.
Spánverjar drógu hinsvegar sam-
þykki sitt til baka þegar grunsemdir
vöknuðu um að fleyið væri spænskt.
OME hefur lýst því yfir að skipið sé
líklega ekki HMS Sussex, og þarf
þar af leiðandi ekki að gjalda Bret-
um hlut.
Fjársjóðnum var forðað á ótil-
greindan stað í Flórída skömmu eft-
ir fundinn, og leitarskipin liggja nú
við breska bryggju í Gíbraltar.
Spánverjar hafa þó ekki í hyggju að
gefa neitt eftir, og hafa sagt að um
leið og skipin sigli inn í spænska lög-
sögu verði þau stöðvuð – jafnvel með
hervaldi.
Fjársjóðurinn er talinn vera ríf-
lega 30.000 milljóna króna virði.
AP
Sá á fund sem finnur? 17 tonn af silfurmyntum hafa verið ferjuð í plastfötum til Bandaríkjanna þar sem þau eru
geymd á ótilgreindum stað, svo að evrópsk ríki geti síður gert tilkall til þeirra.
Öskuillir Spánverjar gera
tilkall til falins fjársjóðs
París. AFP. | Spilling grefur undan
skólum út um allan heim og verður
til þess að tuga milljarða fjárframlög
til menntamála fara í súginn ár
hvert, að því er fram kemur í nýrri
skýrslu Menningarmálastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, UNESCO.
Þar kemur m.a. fram að í nokkrum
löndum fara allt að 80% fjárframlag-
anna, fyrir utan laun, til spilltra
embættismanna.
Um 5% launagreiðslna skóla í
Hondúras og um 15% í Papúa Nýju-
Gíneu fara til manna sem þykjast
vera kennarar en eru það ekki.
Gerviháskólum fjölgar
Spillingin í háskólum felst m.a. í
mútuþægni, fölsuðum prófgráðum,
gerviháskólum og svikum við leyf-
isveitingar. Slík háskólasvik eru al-
gengari í Bandaríkjunum en í þróun-
arlöndunum.
Gerviháskólum, sem bjóða falsað-
ar prófgráður á Netinu, fjölgaði úr
200 í 800 á árunum 2000 til 2004.
„Svo umfangsmikil spilling kostar
ekki aðeins samfélögin milljarða
dollara heldur grefur hún einnig al-
varlega undan þeirri bráðnauðsyn-
legu viðleitni að sjá öllum fyrir
menntun,“ sagði Koichiro Matsuura,
yfirmaður UNESCO. „Hún kemur í
veg fyrir að fátækir foreldrar geti
sent börn sín í skóla, sviptir skóla og
nemendur nauðsynlegum tækjum,
verður til þess að kennslan versnar,
svo og menntunin almennt, og stofn-
ar framtíð ungmenna okkar í
hættu.“
Mútuþægni er mikið vandamál í
mörgum löndum, t.a.m. í Kambódíu
þar sem stjórnvöld hafa viðurkennt
að þau geti ekki haldið kennurum í
skólunum án mútugreiðslna.
Í Úkraínu eru 175 einkaháskólar
og stjórnendur þeirra skýrðu frá því
árið 2005 að þeir hefðu þurft að
greiða embættismönnum mútur fyr-
ir leyfi til að stofna háskólana.
Könnun í Níkaragva leiddi í ljós að
73% nemendanna, sem tóku þátt í
henni, greiddu skólagjöld og þar af
greiddu 86% kennurum mútur þar
að auki.
Í Póllandi felst spillingin í því að
skólavörur eru keyptar af „vinveitt-
um“ fyrirtækjum og mútur þegnar
fyrir hærri einkunnir eða fyrir að
skrá nemanda í skóla.
Skýrslan byggist á könnunum sem
gerðar voru í rúmlega 60 löndum.
Spilling stór-
skaðar skóla
Í HNOTSKURN
» Í skýrslu UNESCO segirað ekki sé hægt að upp-
ræta spillingu í skólum heims-
ins nema með pólitískum vilja
stjórnvalda.
» Úganda er dæmi um landsem náð hefur miklum ár-
angri í baráttu gegn spilling-
unni. Fyrir rúmum tíu árum
fóru aðeins um 13% fjár-
framlaganna í skólastarfið,
spilltir embættismenn hirtu
afganginn. Þetta hlutfall hef-
ur nú hækkað í 85%.