Morgunblaðið - 08.10.2007, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. OKTÓBER 2007 23
NÝLEGA fréttist af nokkrum
veiðifélögum sem voru snarlega
reknir heim úr laxveiðiá vegna þess
að þeir voru staðnir að því að beita
ormum við veiðarnar. Mennirnir
vissu að ormaveiði væri bönnuð í
ánni en stóðust bara ekki freist-
inguna. Veiðifélagarnir þessir voru
ekki aðeins reknir
heim úr ánni, heldur
munu þeir hafa verið
settir í 3ja ára veiði-
bann hjá leigutak-
anum, SVFR. Sumum
kann að finnast þessi
viðbrögð SVFR harka-
leg og viðurlögin
ströng. Einn brott-
reknu félaganna lýsir
þannig viðbrögðum
veiðivarðar og SVFR,
að hann hafi verið „tek-
inn af lífi án dóms og
laga“. Sá hinn sami
kvaðst alsaklaus af
ákærunni, enda hreinn flugu-
veiðimaður og hafi auk þess ekkert
vitað af ormanotkun veiðifélaga
sinna. Skoðum málið betur.
Fyrir um tuttugu árum hefði orm-
afréttin áðurnefnda ekki getað orðið
til hér á landi. Þá mátti veiða með
ormum í flestum laxveiðiám lands-
ins. Veiðimenn notuðu ýmist orma,
spúna, devona eða flugu – og sumir
sitt á hvað. Og flestir voru sáttir. En
þó ekki allir. Erlendir laxveiðimenn
höfðu og hafa yfirleitt haft óbeit á
ormaveiðum Íslendinga og hafa
sumir þeirra hreinlega barist gegn
ormaveiðinni. Fleiri og fleiri íslensk-
ir laxveiðimenn sneru sér að flugu-
veiði þegar fram liðu stundir og þar
kom að ormaveiðimenn á Íslandi
voru hreinlega litnir hornauga – og
þá sérstaklega þeir veiðimenn, sem
sóttu í mokveiði fyrstu ormadagana
eftir flugutímabilin í ánum. Þannig
má með sanni segja að ormanotkun
við laxveiði á Íslandi hafi fyrst og
fremst þurft að víkja fyrir sjón-
armiðum erlendra
veiðimanna – sjón-
armiðum sem fóru
gegn ormanotkun við
laxveiði og samtímis
einnig gegn drápi á
veiddum löxum. Nú er
svo komið, að búið er
að banna orma í flest-
um klassísku lax-
veiðiám landsins og
þeim ám fjölgar stöð-
ugt þar sem bannað er
að drepa laxana vilj-
andi. Skertur veiði-
réttur og sífellt strang-
ari veiðireglur eru nú
„lex loci“ í flestum betri laxveiðiám
hér á landi. Og því má spyrja: Er
þetta rétt þróun? Eru einhver við-
urkennd raunvísindi sem réttlæta
ormabann og kröfur um sleppingar?
Byggist hvort tveggja á einhverjum
staðreyndum? Ekki mér vitanlega.
Ég tel hins vegar að þessi sífellt
skertari veiðiréttur laxveiðimanna
byggist fyrst og fremst á trú og til-
finningum – trú og innfluttum skoð-
unum. Ekki á vísindum. En hvað
með það. Reglur eru reglur. Og þær
skal auðvitað virða. Og það verður
að vera samræmi í þeim, þótt þær
orki tvímælis. Ef menn vilja banna
dráp á veiddum laxi, þá er líklegast
alveg rökrétt að banna líka orm-
aveiði. Þess vegna er fluguveiðin að
verða aðalreglan. Gott og vel. Flug-
an er allavega jafn gjöful og orm-
urinn og skerðir því ekki aðalspenn-
una – veiðilíkurnar. En aftur að
aftökunni „án dóms og laga“. Hvort
sem honum líkar betur eða verr
fylgir alvöru veiðimaður alltaf sett-
um veiðireglum við veiðar. Alltaf. Al-
vöru veiðimaður notar ekki orm, þar
sem aðeins má nota flugu. Og þá
skiptir engu, hvað honum finnst um
reglurnar. Og flestir alvöru veiði-
menn vita líka oftast, hvað aðrir
veiðifélagar aðhafast á bakkanun –
og þá sérstaklega þegar reglur eru
brotnar og stolist er í orminn. Og
jafnvel þótt góður veiðimaður vissi
ekkert til afbrota félaga sinna yrði
hann einfaldlega samsekur fé-
lagsskapnum – félagsskap sem hann
væri hluti af og bæri því ákveðna
samábyrgð og eignaðist þannig rétt-
mætan hlut í glæpnum og þeirri
smán að vera rekinn úr ánni – með
óþekktarormunum.
Af ormétinni æru
Gunnar Ingi Gunnarsson skrif-
ar um laxveiði og óskráð lög
laxveiðimanna
» Alvöru veiðimaðurnotar ekki orm þar
sem aðeins má nota
flugu. Og þá skiptir
engu hvað honum finnst
um reglurnar.
Gunnar Ingi
Gunnarsson
Höfundur er læknir og veiðimaður.
ÞAÐ má með sanni segja að
sumir Íslendingar séu haldnir fó-
bíu á hæsta stigi gagnvart þeim
fáu „villtu“ dýrum sem búa hér á
eyju og í miðunum
um kring. Mönnum
höldnum óútskýr-
anlegri drápsfýsn og
hatri á saklausum
skepnum með jafnan
tilverurétt og þeir
sjálfir, eins og til að
mynda selum, máfum
og refum, er gert
hátt undir höfði í fjöl-
miðlum, sér í lagi
sneplum eins og
Fréttablaðinu og hinu
enn þynnra Blaði. Í
Fréttablaðinu 19
sept. sl. var t.d. birt
mynd af stoltri „refa-
skyttu“ með byssu í
hönd og tvö sjáv-
arspendýr sem hann
hafði drepið, „óvænt“
þegar hann „var bara
að gamni“ að kíkja
eftir gæsum. Það má
með sanni segja að
þessi einstaklingur
eyði ekki tíma sínum
til einskis þegar
óheppin dýr verða á
vegi hans.
En Móðir Náttúra er sem betur
fer farin að taka í taumana á þess-
um testósteron drápsmaskínum,
sem þykjast vita betur en hún
hvernig halda eigi jafnvægi í lífrík-
inu, en samkvæmt nýjum vísinda-
rannsóknum hefur komið í ljós að
Y-litningum fer fækkandi hægt og
sígandi í mannkyninu. Glæpir karl-
dýrsins af Homo Sapiens-ætt gegn
náttúrunni og dýraríkinu og sér í
lagi gegn kvenkyninu um allan
heim í árþúsundir munu því bless-
unarlega hverfa með aðgerðum
náttúrunnar gegn þessum væsk-
ilslega litningi, sem þrátt fyrir
nægan tíma til að sanna að hann
væri ekki bara einhver mistök,
hefur öld eftir öld klúðrað til-
verurétti sínum algerlega.
Fátt er fyrirlitlegra en sport-
veiðimenn, yfirleitt karlar og víst
einhverjar afvegaleiddar kerlur,
sem ryðjast inn á heimili þessara
dýra og án nokkurrar miskunnar
drepa þau með köldu blóði. Rétt-
lætingar þessa fólks eru með ólík-
indum: þetta eru náttúrudýrk-
endur að njóta náttúrunnar og
þess sem hún hefur að „gefa“
þeim, eða: önnur dýr en mann-
skepnan eiga engan rétt á að
drepa sér til matar, sér í lagi ef
þessi dýr á einhvern hátt eru álitin
„taka“ frá mönnunum það sem
þeir telja sinn eignarrétt. Refurinn
er fyrsti landneminn og enginn
„vargur“ fyrr en óttaslegnir æðad-
úns-bændur ruddust inn á land-
svæði þeirra. Þessir bændur ættu
að taka tillit til fyrsta landnemans
og gera samning við refina í
byggðarlaginu um samvinnu rétt
eins og indíánar gerðu samning við
allar lifandi verur á því landi sem
þau lifðu á. Þeir deildu með sér
æti og því sem náttúran skóp þeim
sameiginlega. En þar sem hvíti
maðurinn telur allt lífríki og ver-
urnar sem búa í því dautt og sál-
arlaust hvort eð er, jafnvel sjálfan
sig, er varla von að af slíkum sam-
skiptum muni nokkurn tíma verða.
Aðalæti mávsins sandsílið er
horfið sökum þess að
æti þess, þörungar
o.fl. smádýr, hefur
horfið eftir linnulausar
botvörpuveiðar. Máv-
urinn kemur í borgina
til þess að tjá okkur
að ekki er allt með
felldu við miðin okkar,
að við höfum raskað
jafnvægi náttúrunnar
og að lífríkið þjáist
fyrir gjörðir okkar.
Hvað gera menn við
þessi skilaboð? Skjóta
að sjálfsögðu sendi-
boðann.
Ég hvet þessa
byssuglöðu ein-
staklinga að byrja að
ígrunda af alvöru
gjörðir sínar, orsök og
afleiðingu þess að
brjóta gegn lögmáli
náttúrunnar, sem
þrátt fyrir hugarfar
flestra þessara and-
hetja, réð manninn
aldrei til þess að
drottna yfir lífinu á
jörðunni, en skóp hann til jafns við
aðrar lifandi verur á þessu til-
verustigi.
Byssumenn, leggið niður dráps-
tólin og lærið að hugleiða. Í hug-
leiðslu munuð þið komast í tengsl
við hjarta ykkar og sál og kær-
leikur og skilningur á öllu lifandi
fylla upp í það tómarúm sem hefur
dregið ykkur út á þessa blindu
miskunnarlausu braut. Enginn
þarf að fara út að skjóta sér til
matar lengur, hundruð þúsunda
lamba, kálfa, svína og hænsna eru
drepin til átu árlega, frystiskápar
og verslanir fullt af mat. Sport-
veiði er ómanneskjuleg iðja í þess-
um heimi í dag þar sem dýr og
gróður hafa aldrei fyrr í jafn
óhugnanlega miklum mæli átt und-
ir högg að sækja af mannanna
völdum. Ísland er hluti af hinum
stærri heimi. Reynum að sigrast á
hinum ævagamla fjanda andlegs
frelsis, átthagafjötrunum.
Með virðingu fyrir ykkar æðra
sjálfi sem veit betur,
Að skjóta
sendiboðann
Sportveiði er ómanneskjuleg
iðja segir Lára Marteinsdóttir
Lára Marteinsdóttir
» Byssumennog aðrar af-
vegaleiddar sál-
ir, hættið að
réttlæta dráps-
fýsn ykkar sem
náttúrudýrkun
og lærið að hug-
leiða.
Höfundur er kvikmyndagerðarmaður
og kennari.
TÁKNMÁLSVIÐMÓT er spilun á
táknmáli sem birtist til dæmis á
heimasíðu. Myndskeiðið inniheldur
þýðingu af lesnu máli yfir á táknmál
á heimasíðunni.
Velflest fyrirtæki
eiga heimasíður og ís-
lensk fyrirtæki eru af-
ar framsýn og vilja
kynna þjónustu sína
og margan annan fróð-
leik á heimasíðu sinni.
Það er hverju fyr-
irtæki afar mikilvægt
að heimasíða þess sé
vel aðgengileg öllum
sem um síðuna fræðast
og hvað fyrirtækið hef-
ur að upp á að bjóða.
Á undanförnum ár-
um hefur færst í vöxt
að fyrirtæki láti gera aðgengispróf-
anir á heimasíðum sínum og eftir
þær prófanir hefur í flestum til-
fellum verið bætt inn möguleikum til
að auka aðgengið svo sem lesblind-
ustillingum og/eða stækkun á letri
svo dæmi séu nefnd. Táknmáls-
viðmót er enn einn möguleikinn sem
bæst hefur við í að gera síðuna að-
gengilegri og er hann skilgreindur
sem eitt af þeim atriðum sem upp-
fylla þarf í vottun á aðgengi undir
Forgangi 3. Það er fyrirtækið Sjá
ehf. (www.sja.is) sem sér um að-
gengisprófanir og útgáfu gæðastaðla
í aðgengisvottun á heimasíðum. Gott
er að hafa í huga að Forgangur 1 er
það lágmark sem sett er fram varð-
andi aðgengi að vefjum. Í Forgangi 2
eru gerðar meiri kröfur um aðgengi
og í Forgangi 3 eru háar kröfur
gerðar um aðgengi heimasíðunnar.
Táknmálsviðmót kemur til með að
auka aðgengi táknmálsnotenda hér-
lendis. Táknmálsnotendur treysta að
stórum hluta á upplýsingar sem
þeim eru sagðar á táknmáli. Ástæð-
an fyrir því er að lesskilningur
þeirra er minni en gengur og gerist,
meðal annars vegna þess að tákn-
málið var ekki talið sjálfsagt í
grunnskólakennslu þeirra fyrr á ár-
um. Málfræði íslenskunnar er þeim
þungur baggi að eiga við þegar kem-
ur að því að skilja íslenskuna til fulls.
Þess vegna er táknmálið þeirra
haldreipi til að skilja til fulls og
nema það sem sagt er á
heimasíðum. Tákn-
málsviðmót kemur því
til móts við tákn-
málsnotendur er varðar
aðgengi af lesnu máli á
heimasíðu. Þannig full-
nægir það þörf þeirra
að fræðast um sam-
félag sitt og hvað er um
að vera.
Tryggingamiðstöðin
setti upp táknmáls-
viðmót á heimasíðu
sinni í lok síðasta árs
(www.tm.is). Að sögn
Önnu Ingibergsdóttur,
vefstjóra TM, var TM fyrst fyr-
irtækja á Íslandi til að fá vottun fyr-
ir forgang 2 og upp frá því var stefnt
að því að allt efni vefsins yrði að-
gengilegt og í því sambandi styttist
nú í að TM fái vottun fyrir forgang 3.
Er það liður í að gera TM vefinn að-
gengilegan öllum.
Táknmálsnotendur nota netið
mikið til að afla sér upplýsinga og til
að fræðast. Möguleikar við uppsetn-
ingu táknmálsviðmóts á heimasíðum
eru því óendalegir. Það má hugsa
sér þannig að vilji maður að allir geti
nálgast efnið og numið þann fróðleik
sem þar er að finna ætti að vera unnt
að setja upp táknmálsviðmót. Tákn-
málsviðmót einskorðast ekki bara
við þjónustufyrirtæki heldur geta
allir aðilar eins og til að mynda söfn
sem hafa frá sögu að segja, hags-
munasamtök/stofnanir með upplýs-
ingar um efni varðandi heilsu, lífstíl,
fjármálafyrirtæki, stjórnsýslan,
skólar og fleiri sett upp táknmáls-
viðmót á heimasíðum sínum. For-
varnarverkefni sem hafa mik-
ilvægan boðskap að bera til allra
landsmanna mættu sérstaklega
kanna möguleika á að setja upp
táknmálsviðmót og hafa það þar
með sem sjálfsagt aðgengistæki í
að miðla upplýsingum. Það er einn-
ig hægt að hafa táknmálsviðmót á
mynddiski einum og sér. Táknmáls-
viðmótið sjálft er sett upp á heim-
síðunni í nánu samstarfi við ábyrgð-
armann vefjarins sem verið er að
vinna fyrir og því er komið þannig
fyrir að auðvelt sé að nálgast tákn-
málsviðmótið í fullu samhengi við
þann texta sem þýddur hefur verið.
Hægt er að merkja við textann
með sérstöku táknmálsmerki sem
smellt er á og þá byrjar mynd-
skeiðið að spila táknmálsþýð-
inguna. Að sjálfsögðu er hægt að fá
táknmálsmerkið í þeim litum og eru
fyrir á síðunni.
Þýðing af lesmáli yfir á táknmál
er sögð á hlutlausan hátt en samt
sem áður eru blæbrigði textans lát-
in halda sér og réttar áherslur
sagðar á þeim stöðum sem fram
eiga að koma. Þýðingin sjálf er því
mikill ábyrgðarhluti af hálfu þýð-
andans/táknarans til að tryggt sé
að allt sem fram á að koma úr text-
anum komist rétt til skila.
Fyrirtækið Táknmál ehf
(www.taknmal.net) var stofnað nú í
vor og sérhæfir sig í þýðingum af
lesmáli og annast táknmálsviðmót
að öllu leyti hvað varðar stærð,
form, bakgrunn og uppsetningu.
Einnig veitir fyrirtækið ráð varð-
andi það hvaða hluta heimasíðu er
best að taka fyrir sem táknmáls-
viðmót. Upptökur á myndskeiði og
eftirvinnslu í tölvutækt form annast
svo fyrirtækið Kapital ehf
(www.kapital.is) .
Táknmálsviðmót –Bætir upp-
lýsingaaðgengi á heimasíðum
Sigurlín Margrét Sigurð-
ardóttir skrifar um táknmáls-
viðmót
Sigurlín Margrét
Sigurðardóttir
» Táknmálsviðmótkemur til með að
auka aðgengi tákn-
málsnotenda hérlendis.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Táknmáls ehf.
Rakarastofan
Klapparstíg
S: 551 3010
Hair play frá
Rakarastofan
Klapparstíg
Fréttir
í tölvupósti