Morgunblaðið - 01.12.2007, Blaðsíða 48

✝ Eiríkur AnnasGuðjónsson
fæddist í Skjalda-
bjarnarvík undir
Geirólfsgnúp, þá
nyrsta bæ í Árnes-
hreppi og þar með
Strandasýslu, 25.
nóvember 1908.
Hann lést á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á
Ísafirði 19. nóv-
ember síðastliðinn.
Eiríkur var þriðji í
röð níu systkina
sem öll komust til
manns. Foreldrar hans voru Guð-
jón Kristjánsson úr Árneshreppi,
f. 4. júní 1880, d. 28. október 1954,
og Anna Jónasdóttir úr Húna-
þingi, f. 23. ágúst 1881, d. 13. júlí
1954. Systkini Eiríks voru: Jónas
Kristinn, f. 16. apríl 1906, d. 10.
apríl 1981, Þorsteina, f. 30. okt.
1907, d. 10. apríl 1991, Guð-
mundur, f. 24. sept. 1910, dó af
slysförum 4. júlí 1984, Kristján
Sigmundur, f. 17. nóv. 1911, d. 22.
des. 1989, Anna Jakobína, f. 6. okt.
1913, d. 4. okt. 2006, Guðmundur
Óli, f. 20. des. 1914, fórst í Horn-
bjargi 28. maí 1954, Pálína Sig-
urrós, f. 13. nóv. 1919, d. 24. maí
2006, og Ingigerður Guðrún, f. 9.
apríl 1923, d. 24. ágúst 1986. Ei-
ríkur dvaldist fram að fermingu í
Skjaldabjarnarvík en þá þurfti
fjölskyldan að flytjast í Þaralát-
ursfjörð, húsalaust eyðikot, þar
sem þau komu sér upp húsum og
híbýlum eftir getu. Þar var mest
lifað á veiðiskap.
Eiríkur kvæntist 13. júní 1935 í
Reykjarfirði Gunnvöru Rósu, f. 15.
júlí 1905, d. 2. maí 1967, dóttur
Samúels Hallgrímssonar bónda í
Skjaldabjarnarvík, f. 3. janúar
1853, d. 2. maí 1910, og konu hans
Jóhönnu Sesselju Bjarnadóttur, f.
30. maí 1863, d. 8. mars 1940. Rósa
ólst að mestu upp í Ófeigsfirði hjá
Pétri Guðmundssyni og Ingi-
stundaði og sjó frá unglingsárum,
á opnum bátum heima og á Stað-
areyrum við Grunnavík, síðan á
mótorbátum frá Ísafirði og Hnífs-
dal, átti einnig sjálfur lengi opna
trillu. Hann fékkst ungur nokkuð
við farkennslu á Ströndum, löngu
seinna var hann eitt ár kennari við
Brautarholtsskóla í Skutulsfirði
og annað ár með smábarnaskóla á
Ísafirði ásamt tengdadóttur sinni.
Árum saman var hann hringjari
og kirkju- og kirkjugarðsvörður
við Ísafjarðarkirkju en vann al-
menna vinnu með. Eftir það vann
hann hjá Íshúsfélagi Ísfirðinga
fram að hálfníræðu en þá var hon-
um að hverfa sjón. Þau hjón höfðu
jafnframt smábúskap í Arnardal
og á Ísafirði, svo sem algengt var í
þorpum og bæjum þá til að drýgja
lág laun. Eiríkur las mikið, flest
tiltækt efni en einkum fræði- og
trúarrit af öllu tæi, ásamt ljóðum.
Hann var fjölfróður maður og
heimspekilega þenkjandi, einnig
skáldmæltur vel, þótt aðstæður
leyfðu ekki að sú gáfa næði að
þroskast sem skyldi, enda fór
hann dult með og eyddi því efni
flestu þegar sjónin var að hverfa.
Hann langaði alltaf að mennta sig
og helst verða kennari en komst
ekki í skóla, fyrr en í öldungadeild
Menntaskólans á Ísafirði, elsti
nemandi Íslands, á níræðisaldri og
að verða blindur en tók kennsluna
á segulband. Hann var fé-
lagshyggjumaður, stofnaði t.d.
átthagafélag Grunnvíkinga á Ísa-
firði ásamt Kristjáni bróður sín-
um, var virkur í stúkunni Dags-
brún og lengi í stjórn hennar, enda
bindindismaður á tóbak og áfengi,
starfaði í verkalýðsfélaginu
Baldri, var félagi í Alþýðuflokkn-
um, síðan í Sósíalistaflokknum og
Alþýðubandalaginu og á fram-
boðslistum þar.
Útför Eiríks fer fram frá Ísa-
fjarðarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
björgu Ketilsdóttur
búendum þar. Börn
þeirra Rósu urðu
þrjú: 1) Eyvindur Pét-
ur rithöfundur, f. í
Hnífsdal 13. des.
1935, maki Margrét
Pálína Guðmunds-
dóttir sérkennari, f. 6.
febrúar 1940. Þau
skildu. Börn þeirra
eru: a) Eiríkur Guð-
mundur viðskiptalög-
fræðingur í Kaup-
mannahöfn, f. 31. okt.
1961, á þrjú börn. b)
Gunnvör Rósa stjórnmálafræð-
ingur í Reykjavík, f. 1. júlí 1967, á
eina dóttur. c) Eyjólfur Bergur
kvikmyndagerðar- og tónlist-
armaður, f. 22. september 1975. d)
Erpur Þórólfur tónlistar- og fjöl-
listamaður, f. 29. ágúst 1977. Sam-
býliskona Eyvindar er Gro Tove
Sandsmark lektor, f. 19. maí 1967.
2) Guðný Anna, f. 1. janúar 1938 í
Höfn, d. 7. apríl sama ár. 3) Guðjón
bifvélavirki, f. á Búðum 26. júní
1939. Maki Ragnheiður Jónsdóttir,
f. 9. ágúst 1942. Börn þeirra eru: a)
Dagmar Rósa hjúkrunarfræðingur,
f. 9. janúar 1963, hún á þrjú börn. b)
Hörður íþróttakennari, f. 26. febr-
úar 1970, á þrjú börn. c) Jón Magn-
ús tölvunarfræðingur, f. 17. febr-
úar 1974.
Eiríkur og Rósa voru fyrsta árið í
húsmennsku í Þaralátursfirði,
bjuggu 1937-1938 í Höfn í Hornvík,
1938-1943 á Búðum í Hlöðuvík og
var Eiríkur síðasti ábúandi þar
ásamt Albert Kristjánssyni, syst-
ursyni Rósu. Þau fluttu til Ísafjarð-
ar og bjuggu þar og í Arnardal
meðan Rósa lifði, eftir það bjó Ei-
ríkur lengst á Ísafirði með skammri
dvöl í vinnu í Reykjavík og á Hellis-
sandi. Eiríkur ólst upp við frum-
stæðan landbúnað og veiðiskap, fór
í bjarg og var seinna í mörg ár fygl-
ingur, svo sem bræður hans, seig
lengst í Hælavíkurbjarg. Hann
Afi minn.
Ég hef hugsað til þín reglulega
síðan ég var lítill. Síðan ég var hjá
ykkur ömmu í Arnardal og lék mér
við hina kálfana og kettlingana. Og
þegar ég var orðinn þreyttur á að
elta hænurnar tókst þú í höndina á
mér og við rákum þær allar saman
fram og aftur um hlaðið. Við fórum í
gönguferðir upp á Hálsinn að tína
ber og niður í fjöru þar sem við
söfnuðum skeljum og fórum í
kappaleik. Síðustu árin hef ég oft
sagt við sjálfan mig: „Afi gæti dáið í
dag. Hvað ætlarðu þá að gera?“ En
ég gat aldrei svarað því.
Elsku Eiríkur afi minn. Þú ert
dáinn. Ég sakna þín. En þú lifir
áfram í hjarta mínu. Í mörg ár var
langt milli okkar í efni, en aldrei í
anda. Ég í útlöndum og þú á Ísa-
firði. Ég fór alltaf og heimsótti þig
þegar ég kom vestur. En ferðum
mínum til Íslands og heimsóknum
til þín fækkaði eftir því sem árin
liðu. Síðast hittumst við sumarið
2005 og þá heilsuðu krakkarnir mín-
ir upp á þig. Þau muna vel eftir þér
og það er mér mikilvægt. Þú lánar
mér þessi orð:
Þó hverfi allt sem áður var,
á bak við rökkur-þilið,
anda, sem unnast til eilífðar,
ekkert fær sundur skilið.
Stundum hringdi ég í þig og við
spjölluðum. Oft minntist þú þess
hvað það var gott að synda í lygn-
um, volgum sjónum við Suður-Sjá-
land eitt sinn er þú heimsóttir okk-
ur í Danmörku. Þetta mundir þú
þótt margt annað gleymdist, maður
sem var alinn upp við djúpan, kald-
an sjó sem gaf björgina, en tók líf á
móti og var eitt sinn næstum búinn
að taka þig, ungan mann. Hefði það
gerst væri hvorki ég né mín.
Við erum um margt líkir, margar
vonir, margir draumar og mörg ókl-
áruð verkefni. Þegar þú varst ungur
voru möguleikar takmarkaðir af
brauðstriti, fátækt og erfiðum að-
stæðum. Þá gáfust ekki margir
sénsar, þá gafst ekki möguleiki á að
reyna aftur, að fara í annað, feta
framastigann, né flytja, koma sér
upp vínkjallara og setja upp nýjar
eldhúsinnréttingar hvenær sem er.
Værir þú ungur í dag gæfust þér
aðrir og fleiri möguleikar á alls kon-
ar námi og margs konar störfum og
ferðalögum út um allan heim. Ég
veit að þú hefðir orðið góður verk-
fræðingur, vegna áhuga þíns á út-
reikningum. Þú hefðir orðið brillj-
ant tölvukall með áhuga þinn á
tækni. Þú hefðir getað orðið heim-
spekingur, eins mikinn áhuga og þú
hafðir á lífinu og tilverunni. Þú
hefðir líka getað orðið lögfræðingur
eða prestur með prýði. Og enn
ljærð þú mér orð:
Ég elska lífið, mitt líf er þrungið sorgum,
hvað lífið er til fulls ég aldrei skil,
það byggt er upp af ótal skýjaborgum,
sem óðar hrynja niður grunna til.
Þú áttir þér líka draum um vel
metið starf og virðulegt embætti, að
kenna börnum að lesa og skrifa. Að
verða kennari. Þú hefðir fengið eitt
af fínu húsunum, sem byggð voru
við Hafnarstræti, til að búa í með
fjölskyldunni þinni. Þú sýndir mér
þessi hús þegar við vorum á göngu-
ferð um Ísafjörð eitt sumarsíðkvöld
og sagðir mér frá gömlum áform-
um. Þú fékkst aldrei kennara-
menntun, en kenndir þó vetur í
Litla skólanum. Þú vannst hörðum
höndum sem sjómaður, bóndi,
kirkjugarðsvörður og verkamaður.
En fyrst og fremst varst þú sóma-
maður, stundum utan við þig og lést
ganga á þinn hlut, en sjálfur varstu
alltaf sanngjarn við aðra. Þú komst
fram við allar manneskjur án
minnstu hræsni og veittir vinum og
vandamönnum fölskvalausa ást og
tryggð.
Ég ætla að ljúka þessu með þín-
um eigin orðum:
Í gegnum sortann sólin skín,
sú er lýsir veginn.
Bak við tjaldið hann bíður þín.
Það er bjartara hinum megin.
Vertu sæll afi minn.
Þinn nafni,
Eiríkur G. Eyvindsson.
Okkur systkinin langar að skrifa
nokkur kveðjuorð um afa okkar.
Það er margt sem kemur upp í hug-
ann þegar við rifjum upp stundirnar
með afa Eiríki. Við eigum góðar
minningar frá sumrunum í Arnar-
dalnum þar sem við fórum með afa í
fjöruferðir og á sjóinn til að veiða í
soðið. Einnig var farið á gúmmíbát
á ánni og fleira var gert sér til
skemmtunar sem ekki var hægt að
gera í Reykjavík. Búið var á tveim-
ur bæjum í nágrenninu og þangað
fór afi með okkur til að skoða dýrin
og heilsa upp á fólkið. Afi hélt góðri
heilsu og hafði gaman af lestri bóka
auk þess sem hann skrifaði mikið og
samdi ljóð. Það var honum mikill
missir þegar Rósa amma lést fyrir
40 árum því þau voru miklir félagar.
Hann var duglegur að hreyfa sig og
þrátt fyrir að hafa misst sjónina þá
lét hann það ekki stöðva sig í að
fara í ferðalög og gera það sem
hann hafði gaman af og má í því
sambandi nefna að hann gekk á
gönguskíðum til 85 ára aldurs. Síð-
ustu árin dvaldi hann á Dvalarheim-
ilinu Hlíf og öldrunardeild sjúkra-
hússins þar sem frábærlega var um
hann hugsað og eru starfsfólkinu
færðar innilegar þakkir fjölskyld-
unnar.
Blessuð sé minning Eiríks afa.
Dagmar Rósa, Hörður
og Jón Magnús.
Sólríkur dagur í dalnum okkar
fyrir vestan. Arnardal. Sitjum undir
húsvegg, við húsið Holt sem var býli
afa míns Eiríks og ömmu minnar
Rósu. Sitjum tvö ein. Eigum heim-
inn út af fyrir okkur. Krummi
krunkar í skýjunum fyrir ofan okk-
ur, lóan syngur á túninu. Afi segir
mér frá lífi sínu og hann man það
eins og það hafi gerst í gær. Ég finn
hvað mér þykir undursamlega vænt
um afa minn, hvað hann hefur alltaf
verið mér góður og yndislegur.
Þessi stund er mér dýrmæt þar sem
við sitjum saman undir húsveggnum
í sólinni og tölum um merkilegt líf
hans og afrek.
Við afi minn áttum margar fal-
legar og notalegar stundir saman.
Þegar hann sagði mér frá lífinu
sínu. Ég naut þess að hlusta á hann
segja mér frá því þegar hann var
ungur drengur á Ströndum. Þegar
hann fór einn á sauðskinnsskónum
til að láta ferma sig, og var tvo daga
á leiðinni. Þegar hann blotnaði í
fæturna og var glaður að koma í
hlýju eftir ferðalagið. Frá óþreyt-
andi baráttu við að lifa af í óvægnu
samfélagi, fátækir bændur sem
neituðu að gefast upp. En líka frá
þeirri sterku lífslöngun og seiglu
sem einkenndi hann og fjölskyldu
hans. Hvað hann sagði frá þessu
sáttur. Ég verð meyr þegar ég
hugsa til þeirrar þrautseigju og
hugrekkis sem einkenndi afa minn,
og fólkið mitt á Ströndum. Hvernig
það lét ekki lífsbaráttuna buga sig,
þótt á móti blési. Hvað það var sátt
við sitt og sína.
Og frásögnin þegar hann hitti
ömmu mína. Hún stendur mér lif-
andi fyrir hugskotssjónum. Þegar
þau hittust í Skjaldarbjarnarvík og
felldu hugi saman. Falleg ástarsaga
sem ég naut að heyra afa minn
segja frá aftur og aftur. Þegar hann
sagði mér hvað hann var ástfanginn
af ömmu minni Rósu, þegar þau
gengu í fjörunni feimin og hrifin.
Hvað hann var þakklátur fyrir
hvað lífið hafði gefið honum, þrátt
fyrir að hafa verið harðvinnandi
verkamaður alla ævi, oft í erfiðri
vinnu. Hvað hann var ósérhlífinn og
sterkur. Hvernig hann var ótrúlegt
hraustmenni alla ævi, hvernig hann
var sjaldan lasinn og hversu fljótt
sárin greru á honum!
Þrátt fyrir að hafa unnið erfiðis-
vinnu alla ævi náði hann háum aldri
og var alla tíð hraustur. Vann til 85
ára aldurs. Hraustur Strandamað-
ur. Afi minn. Ég er stolt af að vera
afkomandi þessa manns, sem með
þrautseigju tókst á við lífið. Og af-
komandi þeirra hjóna, Önnu og
Guðjóns, foreldra hans, sem eign-
uðust níu börn og komu þeim öllum
hraustum til manns. Það var ekki
algengt á þeim tíma.
Ég er þakklát fyrir þann tíma
sem ég fékk með honum, kátum,
hressum, glaðlegum, ástríkum. Mér
finnst það forréttindi að vera af-
komandi Eiríks afa míns sem var
merkilegur maður og góð fyrir-
mynd. Greindur. Heill. Gjafmildur.
Heiðarlegur. Hraustur. Þrautseig-
ur. Hógvær. Sanngjarn. Honum
fannst hann aldrei merkilegri en
aðrir og leyfði manni að vera maður
sjálfur. Leitaði að kjarna leyndar-
dóma lífsins. Minningin um afa
minn er svo falleg. Ég finn fyrir
hlýrri væntumþykju og djúpri ást.
Langri mannsævi er lokið. Hann
kveður með sóma. Elsku afi minn.
Gunnvör Rósa Eyvindardóttir.
Eiríkur frændi minn er látinn í
hárri elli. Þá eru öll börn Önnu Jón-
asdóttur og Guðjóns Kristjánssonar
frá Skjaldarbjarnarvík farin yfir
móðuna miklu. Þau voru níu, Anna
móðir mín kvaddi næstsíðust fyrir
rúmu ári, 93 ára. Eiríkur hefði orðið
hundrað ára á næsta ári. Þau Anna
og Eiríkur giftust systkinunum
Samúel og Rósu Samúelsbörnum.
Við börn þeirra erum systkinabörn í
báðar ættir.
Systurnar frá Skjaldarbjarnarvík
voru fjórar, Anna á Dröngum, Pál-
ína á Munaðarnesi, Þorsteina á
Akranesi og Ingigerður skólastýra
á Staðarfelli. Bræðurnir fimm voru
búsettir á Ísafirði, Jónas, Guðmund-
ur, Eiríkur, Kristján og Guðmundur
Óli. Allir voru þeir vel þekktir á Ísa-
firði, yndislegir menn eins og þeir
áttu kyn til. Alltaf var hægt að
koma til þeirra, hvort sem var til
langrar dvalar eða stuttrar.
Eiríkur var með eindæmum barn-
góður. Það var ekki hávaðinn í hon-
um þó við frændsystkinin, ég og
synir hans, værum með ærsl. Hann
brosti sínu fallega brosi sem okkur
fannst segja „allt í lagi“. Svo héld-
um við bara áfram rétt eins og
systkin.
Mér er mjög minnisstætt þegar
ég var send til Ísafjarðar til að læra
að synda. Eiríkur og Rósa tóku mér
opnum örmum eins og þau höfðu
alltaf gert. Svo var tekinn upp far-
angurinn. Það var enginn sundbolur
með, það var ekki skrítið enda svo-
leiðis ekki til á Ströndum í þá daga.
En það var ekki vandamál. Þau
hjónin fóru bara í búðir og það kom
ýmislegt spennandi upp úr pokanum
með sundbolnum.
Morguninn eftir vaknaði ég við að
mér var strokið blítt um vangann:
„Viltu ekki vakna, stúlkan mín?“,
var sagt. Það var elsku frændi minn
sem mamma sagði okkur systkinun-
um sögur af. Frændinn sem hún
óskaði sér svo oft að hefði gengið
menntaveginn, frændinn sem skrif-
aði sögur og ljóð. Frændinn sem svo
setti frænku sína upp á stýrið á reið-
hjólinu og hjólaði með hana í Sund-
höllina svo hún þyrfti ekki að ganga.
Frændinn sem svo ógleymanlegar
minningar eru nú bundnar við.
Nú brosa Strandafjöllin við hon-
um Eiríki mínum og Rósa frænka
mín snýst í kringum hann á meðan
hann skrifar ljóðin sín á einhver
blöð sem hann finnur. Nú eru þau
saman á ný. Far vel, elsku frændi,
og takk fyrir allt og allt. Kæru
frændur, Eyvindur og Guðjón, ást-
vinir og afkomendur, ég sendi ykkur
innilegustu samúðarkveðjur okkar
Ella og fjölskyldunnar allrar.
Sigurvina Samúelsdóttir
(Vinsý).
Elsku besti fallegasti afinn okkar
er farinn eitthvað annað. Það er dá-
lítill tími síðan þú fórst að búa þig
undir þetta ferðalag. Þegar við hitt-
um þig í sumar varstu rúmliggjandi
og sýndir ekki mikil viðbrögð. Það
var svo sem viðbúið.
Þú virtist vera á leiðinni eitthvað
annað. Við vorum líka annars stað-
ar.
Við vorum með þér á ströndinni í
Greve í Danmörku vinnandi þig í
kapphlaupi án þess að gruna að þú
værir að hægja á þér viljandi. Þess
vegna vildum við bara hlaupa í kapp
við þig, næstum áttræðan manninn.
Stuttu seinna lástu og flaust á bak-
inu í sjónum og við sungum „afi blái
afi, á bóla kafi“. Íbúðin þín á dval-
arheimilinu Hlíf var sem ævintýra-
heimur fyrir litla púka með óheft
ímyndunarafl, kompan full af
skrýtnum hlutum og svo var lestr-
arvélin á miðju borðinu í stofunni.
Þú varst iðinn við skriftir sem
kom af sjálfu sér þar sem þú varst í
rauninni heimspekingur og mikið
skáld. Þótt sjónin færi minnkandi
léstu það ekki aftra þér frá því að
skrifa og lesa. Þú varst iðulega að
velta einhverju fyrir þér eða sagðir
okkur sögur. Með þér leiddist manni
aldrei og sem barn við hlið þér
blómstraði maður.
Manngæska þín og hjálpsemi við
alla gerði líka að alltaf áttirðu nóg af
alls konar drasli, keyptu í einhverj-
um fjáröflunum góðgerðarhópa.
Munum sérstaklega eftir einni súrri
plötu til styrktar hjálparstofnun
kirkjunnar. Súkkulaðiegg af stærstu
gerð voru líka fastagestir í ísskápn-
um á páskum. Æstir af súkkulaðiáti
lékum við okkur frammi á ganginum
og hittum samferðafólk þitt sem
sagði okkur hvað við ættum víðles-
inn afa. Þú last allt, kynntir þér all-
ar mögulegar hliðar allra mála en
passaðir þig að sjálfsögðu að „þvo
sér um hendurnar eftir Moggalest-
ur“. Svo átum við harðfisk sem nóg
var af þar og vorum með ærslagang
sem leiddi til þess að við slösuðum
okkur lítillega á einum af fjölmörg-
um hnífum sem þú áttir, verandi
elsti starfsmaður fiskvinnslunnar í
bænum. Þú byrstir þig aldrei við
okkur og hafðir þarna eins og oft áð-
ur beðið okkur um að „hætta nú að
ljónast“.
Þú kallaðir oft Eyjólf „Eyli minn“
og notaðir fyndin orð sem við heyrð-
um ekki svo oft í Reykjavík. Þú lifð-
ir tímanna tvenna, vannst af ein-
skærri hörku alla þína ævi og
menntaðir þig jafnframt langt fram
eftir ævi. Drakkst aldrei né reyktir
og okkur skilst að mesta fylliríið þitt
hafi verið þegar þú sem ungur mað-
ur keyptir þér stóran sekk af rús-
ínum sem þú kláraðir uppi í fjall og
fékkst illt í magann. Við þekktum
þig hlæjandi, segjandi sögur og und-
irstrikandi orð þín með því að enda
setningarnar á „sjáðu“ og vinaleg-
heit birtust títt í viðkvæðinu „eskan
Eiríkur Annas Guðjónsson
48 LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR