Morgunblaðið - 18.01.2008, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SÓKNARBÖRNUM
Kaþólsku kirkj-
unnar á Íslandi hef-
ur fjölgað meira en
þrefalt frá árinu
1990. Það ár voru
þau 2.396 en voru
tæplega átta þúsund
á síðasta ári. Þetta
er meðal þess sem
fram kemur í upp-
lýsingum Hagstof-
unnar um mann-
fjölda eftir
trúfélögum og sókn-
um.
Samkvæmt Hag-
stofunni hefur
skráðum trú-
félögum fjölgað talsvert á undanförnum árum; skráð trúfélög utan þjóð-
kirkju og fríkirkjusafnaða eru nú 26 en voru 10 árið 1990. Þessum trú-
félögum tilheyra 5,4% íbúa, samanborið við 2,3% árið 1990.
Undanfarinn áratug hefur sóknarbörnum í þjóðkirkjunni fækkað hlut-
fallslega. 1. desember sl. voru 80,7% landsmanna skráð í þjóðkirkjuna en
árið 1990 var þetta hlutfall 92,6%. Á sama tíma hækkaði hlutfall íbúa í frí-
kirkjusöfnuðunum þremur – Fríkirkjunni í Reykjavík, Óháða söfnuðinum
og Fríkirkjunni í Hafnarfirði – úr 3,2% í 4,9%.
Flest trúfélög utan þjóðkirkjunnar og fríkirkjusafnaðanna eru smá og
einungis þrjú telja fleiri en 1.000 meðlimi. Kaþólska kirkjan er lang-
fjölmennast þeirra en Hvítasunnusöfnuðurinn er næststærstur en þar eru
meðlimir nú 1.963 en voru 898 árið 1990.
Til óskráðra trúfélaga og með ótilgreind trúarbrögð heyrðu 6,2% þjóð-
arinnar samanborið við 0,6% árið 1990. Hátt hlutfall þessara einstaklinga
er erlendir ríkisborgarar sem búið hafa hér á landi í stuttan tíma og eiga í
sumum tilvikum eftir að skrá sig í trúfélag. Utan trúfélaga voru 2,8% en
1,3% árið 1990.
Árvakur/ÞÖK
Landakotskirkja Kaþólskum hefur fjölgað umtals-
vert á Íslandi undanfarin misseri.
Sóknarbörnum Kaþólsku
kirkjunnar hefur fjölgað mikið
ÍSLENSKA flugstjórnarmiðstöðin
hefur tekið í notkun nýja kynslóð
samskiptakerfis sem hefur verið í
þróun á síðustu árum. Þetta nýja
kerfi, sem samtímis verður innleitt
í flugstöðvum í Kanada, Bretlandi
og Portúgal, eykur möguleika flug-
umferðarstjóra til að nota gagna-
samskipti og léttir þannig álagi af
fjarskiptamiðstöðvum sem annast
talsamband við loftför. Kerfinu sem
kallast CPDLC má líkja við SMS-
skilaboðakerfi, en það nýtir gervi-
hnetti og örbylgjusambönd til að
spanna allt Atlantshafið.
Starfsmenn flugstjórnarmið-
stöðvarinnar hafa að undanförnu
fengið þjálfun í notkun kerfisins en
reikna má með að um helmingur
flugvéla á leið um Atlantshafið hafi
þetta kerfi innsett og sama á við um
langflestar nýrri flugvélar.
Að sögn starfsmanna Flugstoða
er nýja kerfið áfangi í breytingum á
gagnasamskiptum sem með tím-
anum munu auka skilvirkni og
sveigjanleika flugs á Atlantshafi.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Flugumferðarstjórar að störfum.
Betra sam-
skiptakerfi
MEISTARANÁM í stjórnun heilbrigðisþjónustu
verður sett við Háskólann á Bifröst í dag, föstu-
dag.
Um er að ræða þverfaglegt nám fyrir þá sem
vilja öðlast þekkingu og skilning á rekstri og
stjórnun heilbrigðisþjónustu. Meistaranám í
stjórnun heilbrigðisþjónustu er ný námsbraut og
hafa viðtökurnar verið góðar. Námið er kennt
bæði í stað- og fjarnámi og nemendur ljúka 12 námskeiðum auk rann-
sóknatengds lokaverkefnis. Kennarar eru innlendir og erlendir sérfræð-
ingar á sviði heilbrigðismála og viðskipta. Með góðu samstarfi við erlenda
háskóla verður tryggt að námið standist fullkomlega alþjóðlegan sam-
anburð, segir í frétt frá Háskólanum á Bifröst.
Guðlaugur Þór Þórðarson heilbrigðisráðherra og dr. Ágúst Einarsson
rektor flytja ávörp við setningarathöfnina. Ásta Dís Óladóttir dósent er
forstöðumaður hinnar nýju námsbrautar.
Ný námsbraut við Bifröst
STUTT
FYRSTA vélmennaapótekið hér-
lendis hefur verið opnað, í nýju
verslunarmiðstöðinni í Holtagörð-
um. Vélmennið sér um að skipu-
leggja og raða lyfjum inn á lager og
kemur mannshöndin þar hvergi
nærri. Vélmennið sækir þau lyf fyrir
lyfjafræðinginn sem skráð eru á lyf-
seðil og skilar þeim til afgreiðslu-
manns.
Eykur öryggi
Að mati Guðna B. Guðnasonar
framkvæmdastjóra Lyfja og heilsu,
mun þessi nýja tækni auka öryggi í
afgreiðslu lyfja og spara mikla vinnu
í apótekinu við skipulagningu lagers.
Einnig minnkar hún þörf á lager-
plássi í lyfjaverslun og flýtir vinnu
við afgreiðslu lyfjanna.
Vélmennið er keypt í Þýskalandi
og markar tímamót í lyfjaafgreiðslu
á Íslandi, samkvæmt því sem fram
kemur í fréttatilkynningu. Á mynd-
inni sést Sigrún Karlsdóttir leyfis-
hafi Apótekarans, Holtagörðum, af-
henda Kristjáni Aðalsteinssyni
blómvönd af því tilefni að hann var
fyrsti viðskiptavinur apóteksins.
Vélmenni
í apótekinu
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
ÞORVALDUR Árnason, fulltrúi lyf-
salahóps Samtaka verslunar og
þjónustu (SVÞ), kynnti m.a. niður-
stöður vinnuhóps lyfjagreiðslu-
nefndar og fulltrúa lyfsala um smá-
söluverslun með lyf á morgunfundi
SVÞ í gær. Einnig kynnti Þorvaldur
tillögur lyfsalahópsins að aðgerðum
til að lækka lyfjaverð. Telur hóp-
urinn að búa þurfi til hvata í smá-
söluálagningu til að auka sölu
ódýrra lyfja, t.a.m. að apótek fái
þjónustugjöld í stað prósentuálagn-
ingar, svo ekki skipti máli hvort þau
selji dýr lyf eða ódýr. Einnig vill
hópurinn að lyfjaskömmtun verði
efld, þekking lyfjafræðinga nýtt bet-
ur og nám lyfjatækna eflt, að inn-
flutningur samheitalyfja verði auk-
inn og útboðum hjá ríkinu verði
fjölgað, auk þess sem virðisauka-
skatt á lyf þurfi að lækka. Kvað Þor-
valdur það kerfi undarlegt sem hefði
þrefalt hærri virðisaukaskatt á lyf
en gosdrykki.
Einnig tóku til máls Sigurður
Jónsson, framkvæmdastjóri SVÞ,
Guðlaugur Þór Þórðarson heilbrigð-
isráðherra og Pétur H. Blöndal al-
þingismaður.
Mörg apótek fyrir fáa
Vinnuhópur nefndarinnar var
skipaður fimm mönnum, frá SVÞ,
lyfjagreiðslunefnd og Ríkisendur-
skoðun. Gerði hann samanburð á
rekstarumhverfi smásölu á lyfja-
markaði á Íslandi og í Finnlandi og
Danmörku. Ekki var miðað við Nor-
eg eða Svíþjóð vegna sérstakra
markaðsaðstæðna þar, sem ekki
eiga við hér.
Niðurstöður hópsins voru að ef ís-
lensk apótek væru borin saman við
lyfjaverslanir af svipaðri stærð í
Danmörku og Finnlandi væri óvíst
að álagning þeirra væri meiri en þar
tíðkaðist. Samanburður á rekstar-
umhverfi apóteka sýnir að á Íslandi
eru um 5.000 íbúar á hvert apótek,
en sú tala er ferfalt hærri í Dan-
mörku og nálægt tvisvar sinnum
hærri í Finnlandi. Þá sinnir hver
lyfjafræðingur á Íslandi um 2.600
manns á ári en sambærilegar tölur
eru 6.400 í Danmörku og 3.800 í
Finnlandi. Ísland er því fámennt
með mörg apótek.
Lægra verð hér en í Danmörku
Mat hópurinn framlegð lyfseðils-
skyldra lyfja hærri á Íslandi (25,8%)
en í Danmörku (21,3%) og Finnlandi
23,9%, en Þorvaldur sagði þann mun
ekki ýkja mikinn í ljósi þess mis-
munandi rekstrarumhverfis sem áð-
ur var lýst. Reiknilíkan sem vinnu-
hópurinn lét útbúa fyrir sölu
lyfseðilsskyldra lyfja, og byggt var á
ársskýrslum apóteka með 80% hlut-
deild í smásöluveltu, sýndi að sá
hluti lyfsölu er rekinn í járnum, nán-
ast án hagnaðar.
Enn fremur kynnti Þorvaldur nið-
urstöðu samanburðar á verði þeirra
20 lyfja sem valda mestum kostnaði
hjá Tryggingastofnun ríkisins, mið-
að við verð á markaði í fyrradag í
Danmörku og á Íslandi. Að meðal-
tali var verðið 1,5% lægra hér en í
Danmörku.
Allt of flókið kerfi
Pétur H. Blöndal kynnti hug-
myndir nefndar á vegum heilbrigð-
isráðherra um endurskoðun á
greiðsluþátttöku almennings í heil-
brigðiskerfinu. Kvað hann núver-
andi kerfi allt of flókið, en nefndin
hefur í smíðum nýtt kerfi sem von-
ast er til að komist í gagnið 1. maí
nk. hvað lyfjakostnað varðar. Eru
hugmyndir nefndarinnar í þá veru
að sett verði þak á mögulega hlut-
deild sjúklinga í kostnaði vegna
veikinda sinna, þannig að kostnaður
flytjist af langveikum yfir á þá sem
sjaldan eru veikir. Hinir fyrrnefndu
borgi ekkert eftir að hafa fyllt upp í
sitt þak, en aðrir sem noti heilbrigð-
isþjónustu um skamman tíma geti
þurft að borga stóran eða allan hluta
af sínum kostnaði. Sagði Pétur
markmiðið vera að kerfið yrði ein-
faldara en að kostnaður ríkisins
hvorki ykist né minnkaði við breyt-
inguna.
Hvatar til að selja dýr
lyf verði afnumdir
Árvakur/Sverrir
Lyfjaverð Niðurstöður vinnuhóps eru að hér sé enginn hagnaður í smásölu
lyfseðilsskyldra lyfja og meðalverð algengra lyfja sé lægra en í Danmörku.
Í HNOTSKURN
»Heilbrigðisráðherra lýsti að-gerðum til að opna lyfja-
markaðinn, m.a. áætlun Lyfja-
stofnunar um fjölgun lyfja á
markaði.
»Svigrúm verði aukið í reglumum fylgiseðla með lyfjum og
póstverslun með þau heimiluð.
Sala á nikótín- og flúorlyfjum ut-
an apóteka verði heimiluð.
»Gegnsæi verðlagningar verðiaukið, stjórnsýsla einfölduð,
rafrænir lyfseðlar teknir í notk-
un og eftirlit styrkt með leng-
ingu varðveislutíma gagna hjá
landlækni.
»Stofnanir samræmi lyfjalistasína og bjóði innkaupin út.
TR og landlæknir geri lista yfir
lyf sem mælt er með notkun á.
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Sigurður
Jónsson
Þorvaldur
Árnason
Pétur H.
Blöndal
HULDA Harðardóttir lyfjafræð-
ingur nemur heilsuhagfræði við Há-
skóla Íslands. Þar gerði hún könn-
un á fyrningu og sóun lyfja. Hluti
af könnun hennar beindist að því
hversu mikið magn lyfja nýttist
ekki í raun. Að sögn Huldu geta
ástæður þess verið ýmsar, svo sem
að fólk klári ekki lyfjaskammta sem
það fær, eða að lyf henti ekki við-
komandi sjúklingi vegna auka- eða
milliverkana. Á meðal þess sem fyrirgrennslan henn-
ar leiddi í ljós var að á fyrstu tíu mánuðum síðasta
árs bárust um fimm tonn af lyfjum til eyðingar hjá
Hringrás hf. og Efnamóttökunni hf. frá apótekum
einum saman.
Líklega mun meira magn
Að sögn Huldu er mælst til þess að lyfjum sem
ekki eru nýtt að fullu sé skilað í apótek svo þau megi
færa til eyðingar. Líkur má leiða að því að þetta sé
ekki á allra vitorði og að stórum hluta vannýttra
lyfja sé ekki skilað í apótek heldur einfaldlega fleygt
í ruslið. Hið raunverulega magn sem fer í súginn á
hverju ári er því líklega mun meira en fimm tonn.
„Mér þykir umræðan á tíðum nokkuð einhæf, hún
snýst um hátt lyfjaverð og þar af leiðandi mikinn
lyfjakostnað. Hún snýst um ný og dýr lyf, lyfjainn-
kaup, opnun lyfjamarkaða, fákeppni og einokun. Hins
vegar snýst umræðan sjaldnast um gagnsemi lyfja,
meðferðarheldni eða öryggi lyfjameðferða,“ segir
Hulda. Hún kveður nauðsynlegt að spyrja nýrra
spurninga í þessum málum, til að mynda hver með-
ferðarheldni þeirra sem taka inn lyf sé, hvort þeir
noti raunverulega það magn lyfja sem ávísað er og
síðast en ekki síst hversu mikið af lyfjum fari til spill-
is inni á stofnunum og í heimahúsum.
Hulda tekur undir þá tillögu Þorvalds Árnasonar
hjá lyfsalahópi SVÞ að þekkingu lyfjafræðinga þurfi
að nýta betur. Hún segir að með nákvæmari skömmt-
un og meiri lyfjafræðilegri ráðgjöf megi koma í veg
fyrir mikla sóun á lyfjum. „Það mætti koma á lyfja-
fræðilegri ráðgjöf í apótekum og auka klíníska vinnu
lyfjafræðinga inni á stofnunum,“ segir Hulda, en
lyfjafræðingar geta farið yfir lyfjagjafir, greint auka-
og milliverkanir og tryggt góða nýtingu lyfja. „Þetta
er ekki síst mikilvægt fyrir sjúklinga sem eru á
mörgum lyfjum samtímis,“ segir hún að lokum.
Fimm tonn af vannýttum lyfj-
um í eyðingu á tíu mánuðum
Hulda Harðardóttir