Morgunblaðið - 06.03.2008, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. MARS 2008 13
ERLENT
NORÐMENN ætla að grípa til rót-
tækra ráðstafana til að bjarga villta
laxinum, banna veiðar með öllu í
sumum ám en setja kvóta á aðrar.
Verður hann víða einn fiskur á dag.
Um þetta er sátt en styrinn stendur
hins vegar um laxveiðina í sjó.
Laxveiðin í Noregi í sjó og í ám á
síðasta ári var sú minnsta, sem sögur
fara af, 189.997 laxar. Hefur ICES,
Alþjóðahafrannsóknaráðið, eindreg-
ið hvatt til verulega minni veiði og
því hefur verið ákveðið að stytta
veiðitímann og banna raunar alla
veiði í 40 ám. Um aðrar gildir kvóti,
allt niður í einn lax á dag að því er
fram kemur í Aftenposten.
Til stendur einnig að draga úr lax-
veiði í sjó en tillögur þar um hafa
ekki verið kynntar enn. Hafa samtök
til bjargar laxinum í mörgum Evr-
ópulöndum gagnrýnt Norðmenn
harðlega fyrir þessa veiði og t.d.
segjast Rússar vissir um, að minni
laxagengd í rússneskum ám megi
rekja til netaveiði Norðmanna. Kem-
ur það fram í bréfi, sem þeir hafa
sent NASF, Verndarsjóði villtra
laxa, en Orri Vigfússon er formaður
hans. „Norðmenn verja stórfé í
rannsóknir á villtum laxi en gleyma
því, að besta aðferðin við að vernda
laxinn er að leyfa honum að komast
upp í árnar til að hrygna,“ hefur Aft-
enposten eftir Orra en NASF berj-
ast fyrir því að stöðva laxveiðar í sjó.
Halda samtökin því fram, að með
laxveiðum í sjó séu Norðmenn að
brjóta Hafréttarsáttmálann en sam-
tök sjómanna, sem þær stunda, segj-
ast hafa sama rétt til að veiða lax í
sjó og þeir, sem veiða hann í ám. Það
má því búast við hörðum slag við þá.
Laxinum sleppt
Í Noregi eru laxveiðimenn nú
hvattir til að sleppa fiskinum aftur
en ekki er langt síðan hlegið var að
slíku í Noregi. Þetta er hins vegar
víða stundað, til dæmis í Bretlandi,
og því er þökkuð sú ánægjulega þró-
un, sem orðið hefur í skoskum lax-
veiðiám.
„Við höfum fyrir því ótal sannanir,
að lax, sem er sleppt, veiðist aftur,
jafnvel nokkrum sinnum, en nær
samt að hrygna,“ segir Andrew Wal-
lace hjá Skosku laxveiðisamtökun-
um.
Reynt að bjarga
norska laxinum
Morgunblaðið/Einar Falur
Framtíð laxins felst fyrst og fremst
í því, að hann fái frið til að hrygna.
Veiðar í ám verulega takmarkaðar en
styrinn stendur um laxveiðar í sjó
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
HILLARY Clinton fór með sigur af
hólmi í þremur af fjórum ríkjum í
forkosningum demókrata í fyrradag
eftir að hafa snúið vörn í sókn með
hörðum árásum á Barack Obama.
Keppinauturinn sakaði Clinton
um hræðsluáróður en þessi aðferð
virðist hafa borið árangur. Kannanir
fyrir utan kjörstaði bentu til þess að
rúm 60% þeirra, sem gerðu upp hug
sinn síðustu þrjá dagana fyrir for-
kosningarnar, hefðu kosið Clinton.
Henni tókst að vekja efasemdir
meðal kjósenda um að Obama væri
nógu vel undir það búinn að gegna
embætti forseta Bandaríkjanna,
einkum í öryggismálum.
Henni tókst einnig að auka fylgi
sitt að nýju í kjósendahópum sem
hneigðust til að styðja hana í upphafi
kosningabaráttunnar en tóku að
streyma til Obama í síðasta mánuði
þegar hann sigraði í ellefu ríkjum í
röð.
Clinton hefur sýnt á sér ýmsar
hliðar í kosningabaráttunni með
misjöfnum árangri. Hún sýndi til að
mynda á sér mannlegu hliðina þegar
henni vöknaði um augu fyrir for-
kosningarnar í New Hampshire 8.
janúar og talið er að það hafi stuðlað
að óvæntum sigri hennar þar. Hún
hefur yfirleitt sýnt keppinaut sínum
kurteisi í kosningabaráttunni og
fékk dynjandi lófaklapp þegar hún
lýsti því yfir á kosningafundi fyrir
hálfum mánuði að hún væri stolt af
því að etja kappi við Barack Obama.
Tónninn breyttist hins vegar síð-
ustu dagana fyrir forkosningarnar í
fyrradag. Clinton virtist reiðari,
hvassari og miklu neikvæðari í garð
Obama.
Clinton og stuðningsmenn hennar
birtu t.a.m. sjónvarpsauglýsingu þar
sem ýjað var að því að Obama væri
of ungur og reynslulítill til að þjóðin
gæti treyst honum þegar hættu-
ástand skapaðist í öryggismálum.
Hún dró siðferði hans í efa með því
að vekja athygli á tengslum hans við
Tony Rezko, sem var á meðal stuðn-
ingsmanna hans í Chicago en hefur
verið sóttur til saka fyrir fjársvik.
Hún þráspurði einnig hvort einn af
helstu ráðgjöfum Obama í efnahags-
málum hefði sagt á fundi með kan-
adískum embættismanni að harðorð
ummæli Obama um fríverslunar-
samning Norður-Ameríkuríkja
væru aðeins pólitískt orðagjálfur.
Hún lýsti Obama sem dæmigerðum
stjórnmálamanni sem léki tveim
skjöldum, lofaði kjósendum að
breyta óvinsælum fríverslunarsamn-
ingi en fullvissaði síðan fulltrúa er-
lends ríkis um að ekki yrði staðið við
stóru orðin.
„Urðum vitni að upprisu“
Margir höfðu afskrifað Clinton
fyrir forkosningarnar í fyrradag og
hún sýndi – líkt og í New Hampshire
í janúar – að hún stendur sig best
þegar öll sund virðast vera lokuð.
„Mér finnst það athyglisvert að
margir álitsgjafar héldu að þetta
yrði útför Hillary Clinton,“ sagði
Paul Regala, sem var á meðal ráð-
gjafa eiginmanns hennar í forsetatíð
hans. „Þess í stað urðum við vitni að
upprisu.“
Clinton sigraði með miklum mun,
55% atkvæða gegn 44%, í Ohio-ríki.
Hún fékk 51% atkvæðanna í Texas
og Obama 47%.
Viðhorfskannanir fyrir utan kjör-
staði bentu til þess að margir kjós-
endanna hefðu snúist á sveif með
Clinton vegna loforða hennar um
„lausnir, ekki ræður“.
„Ég tel að árásir Clinton á Obama
séu linkulegar miðað við það sem
repúblikanar myndu demba yfir
hann í forsetakosningum,“ sagði
Costas Panagopoulos, stjórnmála-
fræðingur við Fordham-háskóla í
New York. „Obama hefur leitt árásir
Clinton hjá sér í forkosningunum
með fremur þóttafullum hætti.
Obama kæmist ekki upp með það í
forsetakosningum. Hann myndi
þurfa að verja sig.“
Clinton lýsti sigrunum í fyrradag
sem upphafi „nýs kafla í þessari
sögulegu baráttu“ sem hún sagði að
myndi enda í Hvíta húsinu. Hún von-
ast nú til þess að fara með sigur af
hólmi í Pennsylvaníu 22. apríl þegar
keppt verður um 158 kjörmenn. Tólf
kjörmenn verða í boði í Wyoming á
laugardaginn kemur og 33 í Miss-
issippi í næstu viku.
Þrátt fyrir sigrana á þriðjudag
þykir ólíklegt að Clinton takist að
vinna upp forskot Obama sem hefur
tryggt sér mun fleiri kjörmenn. Til
að það geti gerst þarf Clinton að
vinna með að minnsta kosti 20 pró-
sentustiga mun í ríkjum á borð við
Pennsylvaníu, Mississippi og Ken-
tucky.
Barátta Obama og Clinton er nú
þegar orðin sú lengsta og dýrasta í
sögu forkosninga í Bandaríkjunum
og nokkrir stjórnmálaskýrendur
hafa spáð því að henni ljúki ekki fyrr
en á flokksþingi demókrata í ágúst
þegar forsetaefni flokksins verður
valið formlega. Um 800 „ofur-
kjörmenn“, sem fá atkvæðisrétt
sjálfkrafa á flokksþinginu, geta þá
ráðið úrslitum.
Nokkrir af frammámönnum
demókrata hafa varað við því að ef
barátta Obama og Clinton dregst á
langinn geti það leitt til sundrungar í
flokknum og aukið sigurlíkur John
McCains, sem hefur þegar tryggt
sér nógu marga kjörmenn til að
verða forsetaefni repúblikana.
Árásir Clinton
á Obama báru
árangur
Vakti efasemdir
um að hann væri
fær um að stjórna
á hættutímum
 


    
 


 !

" ! 

 
#$
% 
 &
'"

 !  !
 
()



 
   







 
 !"!##$%##%
 






  
 
 


 

&'()"%%
*+,
**,
*-,
.-,
/0,
/*,
/1,
21,
  !"#
$
#%
&'&(
)*+
%
 

$

% 

'*+"%#%
! ! !,"#

$
#%
---
)*+
/0,
.-,
./,
+3,
21,
20,
33,
0*,
45 45
6
7
"#
$
%&
'(
"'
'$
$ 
) 
7

6
"#
$
%&
'(
"'
'$
*+,) 
-",$ Í HNOTSKURN
» Konur snerust á sveif meðClinton í Texas og Ohio eftir
að hafa valdið henni vonbrigðum
í öðrum ríkjum.
» Clinton fékk mest fylgi með-al hvítra karla og kvenna,
eldri kjósenda og félaga í verka-
lýðssamtökum.
» Obama fékk nær öll atkvæðiblökkumanna og mikið fylgi
meðal ungra kjósenda og tekju-
hæstu kjósendanna eins og í fyrri
forkosningum.
LITLI húnninn í dýragarðinum í Moskvu á svo sannarlega hlýja móður og
nýtur þess vel. Hann fæddist í nóvember og nærast húnar yfirleitt á móð-
urmjólkinni fyrstu 18 mánuðina. Húnar vega yfirleitt aðeins um hálft kíló
við fæðingu, en fullvaxnir ísbirnir geta orðið 800 kíló.
Reuters
Móðurást í Moskvu
YFIRVÖLD í Suður-Ossetíu, sem
vilja segja skilið við Georgíu, báðu í
gær um alþjóðlega viðurkenningu á
sjálfstæði héraðsins. Sögðu þau, að
tónninn hefði verið sleginn í Kosovo
og því hlytu þau að geta búist við
sömu undirtektum.
„Fordæmið, sem gefið hefur ver-
ið með Kosovo, er mjög sannfær-
andi,“ sagði í yfirlýsingu þingsins í
Suður-Ossetíu en Suður-Ossetar og
einnig Abkhazar brutust undan yf-
irráðum Georgíumanna snemma á
síðasta áratug.
Að því er fram kom hjá rúss-
nesku fréttastofunni Interfax eru
yfirvöld í Abkhazíu einnig að und-
irbúa formlega sjálfstæðisyfirlýs-
ingu og ætla þá eins og Suður-
Ossetar að fara fram á alþjóðlega
viðurkenningu.
Kosovo er
fyrirmyndin
SÝNT hefur verið fram á það í
mörgum rannsóknum, að svokölluð
lyfleysa getur haft góð áhrif eða svo
lengi sem sjúklingurinn trúir því, að
um raunverulegt lyf sé að ræða.
Nú er líka búið að sanna með
rannsóknum, að sé fólki talin trú
um, að lyfleysan sé mjög dýrt lyf, þá
verkar hún enn betur en ella.
Dan Ariely, atferlishagfræðingur
við Duke-háskóla í Bandaríkjunum,
segir, að þessi áhrif lyfleysunnar eða
öllu heldur trúarinnar feli í sér mik-
inn en ónýttan kraft. Segir hann, að
læknar haldi gjarnan, að lyfin ein
skipti máli en ekki áhugi þeirra á
velferð sjúklingsins en nú sé rétt að
endurskoða það. Virkni lyfjanna
geti augljóslega ráðist af trú sjúk-
lingsins og andlegri líðan.
Dýra lyfleys-
an er best